اصحاب ایرانی امام هادی: تفاوت میان نسخه‌ها

به گفته محققان، دلایل زیادی وجود دارد که بیشتر [[شیعیان]] در قرن نخست هجری قمری از [[عراق]] و شهر [[کوفه]] بودند. فراوانی لقب کوفی برای راویان شیعی در این دوره، به‌عنوان دلیلی بر این مدعا دانسته شده است. پس از کوفه شهر [[قم]]، دومین مرکز شیعه در [[ایران]] به‌شمار رفته که از آن به کوفه صغیر یاد شده است. از دوره [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]]، وجود لقب قمی در اسامی راویان [[حدیث]] [[ائمه(ع)]] به‌عنوان دلیلی بر وجود شیعیان ایرانی برای ائمه(ع) یاد شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حیات فکری - سیاسی امامان شیعه|سال=1390|نام=رسول|نام خانوادگی=جعفریان|ناشر=تهران، نشر علم|صفحه=653}}</ref> این شیعیانِ ایرانیِ قمی، عموماً از خاندان اشعری بودند که خاندانی عرب‌تبار بوده و پس از رخدادهای عراق در زمان [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]] به ایران کوچ کرده و در قم ساکن شده بودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ قم|سال=1361|نام=حسن بن محمد|نام خانوادگی=قمی|ناشر=تهران، انتشارات توس|صفحه=260}}</ref> در دوره [[امام رضا(ع)]]، به‌دلیل هجرت ایشان به خراسان، بر تعداد راویان ایرانی ائمه(ع) افزوده شده است. این وضعیت در دوران [[امامت]] [[امام جواد(ع)]] نیز ادامه داشته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حیات فکری - سیاسی امامان شیعه|سال=1390|نام=رسول|نام خانوادگی=جعفریان|ناشر=تهران، نشر علم|صفحه=654}}</ref>  

در منابع روایی و تاریخی، از ارتباط شیعیان شهرها و مناطق مختلف ایران (چون قم، اهواز، دیلم، جرجان، نیشابور، اصفهان، طالقان، همدان) با [[امام هادی(ع)]] در قالب ارتباط در زمینه‌های مذهبیِ علمی و مالی یاد شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حیات فکری ـ سیاسی امامان شیعه|سال=1390|نام=رسول|نام خانوادگی=جعفریان|ناشر=تهران، نشر علم|صفحه=653 ـ 659}}</ref>

گفته شده در زمان امامت امام هادی(ع)، قم به مهم‌ترین مرکز تجمع شیعیان در ایران تبدیل شد که رابطه محکمی میان شیعیان آن با ائمه(ع) برقرار شده است. در کنار قم، از برخی دیگر از شهرهای اطراف آن، چون آوه و کاشان نیز یاد شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=حیات فکری ـ سیاسی امامان شیعه|سال=1390|نام=رسول|نام خانوادگی=جعفریان|ناشر=تهران، نشر علم|صفحه=654}}</ref> در برخی منابع از مکاتبه امام هادی(ع) با شیعیان قم درباره موضوع [[غلو]] صحبتی به میان آمده است: "در جریان رخدادی که شیعیان قمی شخصی را متهم به غلو کردند، امام هادی(ع) نامه‌ای خطاب به شیعیان قم نوشت و آن شخص را از این اتهام مبرا دانست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=رجال نجاشی|سال=1374|نام=علی بن عباس|نام خانوادگی=نجاشی|ناشر=قم، انتشارات جامعه مدرسین|صفحه=329}}</ref>

شیعیان قم با امام هادی(ع) رابطه مالی نیز داشته‌اند؛ آنچنان که در برخی منابع از دو نفر قمی، به نام‌های "محمد بن داود قمی" و "محمد طُلَحی"، یاد شده که از قم و شهرهای اطراف آن اموالی که عموماً [[خمس]]، نذورات و هدایا بودند، برای امام به عراق می‌بردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مشارق الأنوار فی فوز أهل الإعتبار|نام=حسن العدوی|نام خانوادگی=الحمزاوی|ناشر=مصر، شرقیه|صفحه=100}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مسند الامام الهادی ابی الحسن علی بن محمد عليهما السلام|سال=1410|نام=عزیزالله|نام خانوادگی=عطاردی قوچانی|ناشر=مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا(ع)|صفحه=45}}</ref> در برخی متون، از سوی [[متوکل عباسی|متوکل]]، خلیفه عباسی، فرستاده شدن این اموال از سوی شیعیان قم به عنوان اتهامی به امام(ع) عنوان شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مناقب آل أبی طالب|سال=1379|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن شهر آشوب مازندرانی|جلد=2|صفحه=451}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=أمالی|سال=1414|نام=محمد بن حسن|نام خانوادگی=طوسی|ناشر=قم، دار الثقافة|جلد=1|صفحه=282 ـ 283}}</ref>

در کنار «قم»، دو شهر «آبه» یا «آوه» و «کاشان» نیز تحت تأثیر تعلیمات شیعی قرار داشته و از بینش شیعی مردم «قم» پیروی می کردند. در پاره‌ای روایات از «محمد بن علی کاشانی» نام برده شده که در باب توحید از امام هادی(ع) سؤالی کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کافی|سال=1407|نام=محمد بن یعقوب|نام خانوادگی=کلینی|ناشر=تهران، دار الکتب الإسلامیه|جلد=1|صفحه=102}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=توحید|سال=1416|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه|ناشر=قم، مؤسسه نشر اسلامی|صفحه=101}}</ref> مردم «قم» و «آوه»، همچنین برای زیارت مرقد مطهر [[امام رضا(ع)]] به مشهد الرضا مسافرت می‌کردند و حضرت نیز آنها را در قبال این عمل {{عربی|مغفور لهم}} وصف کرده اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عیون أخبار الرضا|سال=1378|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه|ناشر=تهران، نشر اعلمی|جلد=2|صفحه=260}}</ref>