trustworthy
۲٬۷۲۲
ویرایش
حسد در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اضافه کردن آیاتی برای بالا بردن کیفیت مدخل
(اصلاح ارقام) |
جز (اضافه کردن آیاتی برای بالا بردن کیفیت مدخل) |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
حسد یکی از [[رذائل اخلاقی]] است که در آیات<ref>سوره بقره، آیه۱۰۹. سوره نساء، آیه۵۴. سوره فتح، آیه۱۵.</ref> و روایات<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، باب الحسد، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۶.</ref> مورد نهی و مذمت قرار گرفته است و آن حالت نفسانی است که صاحب آن زوال، سلب نعمت و کمال را یا چیزی را که خود نعمت پنداشته است از غیر خودش، آرزو کند چه خود آن را داشته باشد و چه نداشته باشد، چه بخواهد به خودش برسد و چه نخواهد.<ref>راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، مترجم: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۸۷.</ref> | حسد یکی از [[رذائل اخلاقی]] است که در آیات<ref>سوره بقره، آیه۱۰۹. سوره نساء، آیه۵۴. سوره فتح، آیه۱۵.</ref> و روایات<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، باب الحسد، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۶.</ref> مورد نهی و مذمت قرار گرفته است و آن حالت نفسانی است که صاحب آن زوال، سلب نعمت و کمال را یا چیزی را که خود نعمت پنداشته است از غیر خودش، آرزو کند چه خود آن را داشته باشد و چه نداشته باشد، چه بخواهد به خودش برسد و چه نخواهد.<ref>راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، مترجم: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۸۷.</ref> | ||
برخی هم اینطور معنا کرده اند که حسادت، تمنای سلب نعمت است از دیگری که به صلاح او باشد، یعنی حسود دوست دارد نعمت‌ها از طرف مقابل گرفته شود، خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد.<ref>حسد از دیدگاه قرآن و روانشناسی، حسن خانی، بشارت ۱۳۸۶ شماره ۵۹. </ref> حسد حد افراطىِ رفتار كسى دانسته شده است كه از نیك‌بختى مردمان رنج می‌برد. در تعریفى دقیق‌تر، آرزوى زوالِ نعمت‌هاى دیگران است كه چه بسا با تلاش براى نابودى آن هم همراه باشد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص | برخی هم اینطور معنا کرده اند که حسادت، تمنای سلب نعمت است از دیگری که به صلاح او باشد، یعنی حسود دوست دارد نعمت‌ها از طرف مقابل گرفته شود، خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد.<ref>حسد از دیدگاه قرآن و روانشناسی، حسن خانی، بشارت ۱۳۸۶ شماره ۵۹. </ref> حسد حد افراطىِ رفتار كسى دانسته شده است كه از نیك‌بختى مردمان رنج می‌برد. در تعریفى دقیق‌تر، آرزوى زوالِ نعمت‌هاى دیگران است كه چه بسا با تلاش براى نابودى آن هم همراه باشد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص ۶۱۱۹.</ref> به کسی که چنین صفتی دارد، حسود گفته می‌شود. | ||
== حسد در آیات قرآن == | == حسد در آیات قرآن == | ||
حسد با مشتقاتش ۵ مرتبه در قرآن آمده است. | حسد با مشتقاتش ۵ مرتبه در قرآن آمده است. | ||
# حسادت کفار بر مومنان. <ref>سوره بقره، آیه۱۰۹: {{قرآن| وَدَّ كَثيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إيمانِكُمْ كُفَّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ }}</ref> | # حسادت کفار بر مومنان. <ref>سوره بقره، آیه۱۰۹: {{قرآن| وَدَّ كَثيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إيمانِكُمْ كُفَّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ }}</ref> | ||
# حسادت بر نعمت‌های دیگران<ref> سوره نساء، آیه۵۴: {{قرآن| أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَه وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظيماً }}</ref> | # حسادت بر نعمت‌های دیگران. <ref>سوره نساء، آیه۵۴: {{قرآن| أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَه وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظيماً }}</ref> | ||
# متهم کردن تخلف‌کنندگان از جهاد مومنان را به حسادت. <ref>سوره فتح، آیه۱۵: {{قرآن|سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ يُريدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلاَّ قَليلاً }}</ref> | # متهم کردن تخلف‌کنندگان از جهاد مومنان را به حسادت. <ref>سوره فتح، آیه۱۵: {{قرآن|سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ يُريدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلاَّ قَليلاً }}</ref> | ||
# دستور به پناه بردن بر خدا از شر حسادت‌ورزان. <ref>سوره فلق، آیه۵: {{قرآن|وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ}}</ref>مفسران ذیل این آیه، حسد را از بدترین و زشت‌ترین صفات رذیله شمرده‌اند.<ref>تفسیر نمونه، | # دستور به پناه بردن بر خدا از شر حسادت‌ورزان. <ref>سوره فلق، آیه۵: {{قرآن|وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ}}</ref>مفسران ذیل این آیه، حسد را از بدترین و زشت‌ترین صفات رذیله شمرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ج۲۷، ص۴۶۲.</ref> در جای دیگر قرآن اشاره به این دارد که اهل کتاب از روی حسد آرزو دارند مسلمانان از ایمانشان دست بکشند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۰۹. سوره نساء، آیه ۵۴.</ref> در سوره فتح آمده است که متخلفین حدیبیه، به مؤمنان تهمت حسد زدند تا آنان را از غنایم سهمی باشد.<ref>سوره فتح، آیه ۱۵.</ref> | ||
داستان برادران یوسف، آزار رساندن به یوسف، به چاه انداختن و مشکلات بعدی در سوره یوسف آمده است | آیات دیگری در قرآن آمده است که مفسران آن را به حسادت ورزیدن تفسیر کرده‌اند؛ از جمله: | ||
# داستان برادران یوسف، آزار رساندن به یوسف، به چاه انداختن و مشکلات بعدی در سوره یوسف آمده است: : {{قرآن|قالُوا لَيُوسُفُ وَ أَخُوهُ أَحَبُّ إِلى أَبِينا مِنَّا وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبانا لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ اقْتُلُوا يُوسُفَ أَوِ اطْرَحُوهُ أَرْضاً يَخْلُ لَكُمْ وَجْهُ أَبِيكُمْ|سوره=يوسف|آیه=۹-۸}} مفسران حسادت برادران حضرت یوسف را دلیل این تصمیم‌گیری دانسته‌اند. <ref>طباطبايى، محمدحسين، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۱۰۵.</ref> <ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ ش، ج۹، ص۳۲۲.</ref> | |||
# حسادت دشمنان اسلام از خوشحالی مسلمانان یکی دیگر از نشانه‌های حسادت است که خدا می‌فرماید: {{قرآن|إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِها|ترجمه= اگر نيكى به شما برسد، آنها را ناراحت مىكند؛ و اگر حادثه ناگوارى براى شما رخ دهد، خوشحال مىشوند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۲۰}} مفسران این آیه را حمل بر حسد آنان کرده‌اند.<ref>فخر رازى، محمد بن عمر، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب)، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۴۶۴.</ref> <ref>نظام الاعرج، حسن بن محمد، تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دار الكتب العلميه، منشورات محمد علي بيضون، چاپ اول، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۶۳.</ref> | |||
== عوامل و پیامدهای حسد == | == عوامل و پیامدهای حسد == | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
برای حسد عواملی را برشمرده‌اند از قبیل: عداوت؛ بدین معنا که حسود بخواهد به صاحب نعمتی تکبر کند و آن برایش میسور نباشد، مگر آن که نعمت او از دست برود و لذا حسود آرزو می‌کند که آن شخص ورشکست شود. حب ریاست، خوف و ترس و خبث طینت و بدذاتی هم از موجبات حسد است، ولی همهٔ این‌ها و عوامل دیگری که ممکن است در تحقق حسد نقش داشته باشد، کلا بر می‌گردد به این که انسان وقتی که دیگری را واجد کمال و نعمتی می‌بیند و خود را فاقد آن، در چنین حالی ذلت نفس برایش رخ می‌دهد و خود را حقیر می‌پندارد و همین امر باعث می‌شود که آرزوی زوال نعمت از غیر خود بکند. | برای حسد عواملی را برشمرده‌اند از قبیل: عداوت؛ بدین معنا که حسود بخواهد به صاحب نعمتی تکبر کند و آن برایش میسور نباشد، مگر آن که نعمت او از دست برود و لذا حسود آرزو می‌کند که آن شخص ورشکست شود. حب ریاست، خوف و ترس و خبث طینت و بدذاتی هم از موجبات حسد است، ولی همهٔ این‌ها و عوامل دیگری که ممکن است در تحقق حسد نقش داشته باشد، کلا بر می‌گردد به این که انسان وقتی که دیگری را واجد کمال و نعمتی می‌بیند و خود را فاقد آن، در چنین حالی ذلت نفس برایش رخ می‌دهد و خود را حقیر می‌پندارد و همین امر باعث می‌شود که آرزوی زوال نعمت از غیر خود بکند. | ||
نتیجه حسد خشم گرفتن بر مقدرات الهی و اعتراض بر کارهای حکیمانه خداوند متعال است. لذا [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «آفت دین، حسد، خود بینی و فخرفروشی است»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، بی جا، اسوه، سوم، ۱۳۷۵ش، ح۵، ص۲۱۰.</ref> بزرگترین سرمایه نجات آدمی، ایمان و دین است که حسد این سرمایه را مطابق روایات رسیده از معصومین(ع) نابود می‌کند، همان گونه که آتش هیزم را از بین می‌برد.<ref> | نتیجه حسد خشم گرفتن بر مقدرات الهی و اعتراض بر کارهای حکیمانه خداوند متعال است. لذا [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «آفت دین، حسد، خود بینی و فخرفروشی است»<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، بی جا، اسوه، سوم، ۱۳۷۵ش، ح۵، ص۲۱۰.</ref> بزرگترین سرمایه نجات آدمی، ایمان و دین است که حسد این سرمایه را مطابق روایات رسیده از معصومین(ع) نابود می‌کند، همان گونه که آتش هیزم را از بین می‌برد.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، بی جا، اسوه، سوم، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۲۰۶، ح۱.</ref> | ||
حسد، توهين، استهزاء، ظلم، از بین بردن حق، و حتى خونريزى و ساير معاصى را در پى دارد.<ref>محسنى، شيخ محمد آصف، روش جديد اخلاق اسلامى، ۲۶۵.</ref> | حسد، توهين، استهزاء، ظلم، از بین بردن حق، و حتى خونريزى و ساير معاصى را در پى دارد.<ref>محسنى، شيخ محمد آصف، روش جديد اخلاق اسلامى، ۲۶۵.</ref> | ||