امام صادق(ع) در کتب اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

علمای اهل سنت امام صادق(ع) را از نظر فقه، علم و فضل از سادات اهل بیت دانسته‌اند که راویان زیادی از او نقل حدیث کرده‌اند. در نگاه ابی حنیفه رئیس مذهب حنفی، امام صادق(ع) فقیه‌ترین شخصیت عصر خود بود و بر مبانی دینی همه مذاهب آشنایی داشت. برجستگی علمی امام صادق(ع) چنان بود که بزرگانی از اهل سنت مانند سیوطی، سمرقندی، سمعانی و … تفسیر آیات قرآن را به سخنان آن حضرت مستند می‌کردند. در کتاب‌های روایی اهل سنت نیز سخنان امام صادق(ع) در حوزه‌های اعتقادی، اخلاقی، عبادی، اجتماعی و علمی درخشش خاصی دارد.

ابن عبد البر می‌گوید: جعفر بن محمد بن علی بن ابی طالب رضی الله عنهم، کنیه اش ابو عبدالله و مادرش فروه دختر قاسم پسر محمد بن ابی بکر صدیق است و او آن جعفری است که معروف به صادق می‌باشد و او ثقه، امین، عاقل، حکیم، بسیار با تقوا و صاحب فضلی بوده که مذهب جعفری منسوب به اوست.<ref>ابن عبد البر نمری، یوسف بن عبدالله، التمهید لابن عبدالبر، مغرب، وزارت عموم اوقاف و شئون اسلامی، ۱۳۸۷ق، ج۲ص۶۶.</ref>

مالک بن انس در عبادت آن حضرت می‌گوید: من ندیدم او را مگر بر سه خصلت، یا نماز گزار بود یا روزه‌گیر یا این‌که قرآن می‌خواند. ندیدم او را که بدون طهارت (وضو) حدیثی از رسول‌الله(ص) نقل کند. در باره چیزی که سودی نداشت، سخن نمی‌گفت. او از عالمان عابد و زاهدی بود که از خداوند می‌ترسند. همانا سالی با او حج انجام دادم و چون به شجره {{یادداشت|شجره یا مسجد شجره، محلی است که حاجبان در آن جا احرام می‌بندند. وجه تسمیه آن به شجره این است که پیامبر اکرم در جریان سفر سال ششم هجرت که منتهی به امضای معاهده حدیبیه شد. در این مکان، کنار درختی (شجره) به نام ‹‹سَمَره›› فرود آمده و احرام بستند. همین‌طور در سال هفتم جهت عمرة القضاء و نیز درسال دهم برای حجة الوداع در این مسجد احرام پوشید. «جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، چاپ سوم، ۱۳۸۴ش، ص۲۷۵.»}} رسید، محرم شد پس هرگاه می‌خواست تهلیل بگوید حالت غش و بی هوشی بر او عارض می‌گردید. من به او گفتم آیا این حالت حتماً باید بر تو عارض شود؟ او گفت: ای پسر ابی عامر من می‌ترسم از این‌که بگویم {{متن عربی|لبَّيك اللّهمّ لبَّيك}} خداوند بگوید {{متن عربی|لا لَبَّيْكَ ولا سَعْدَيْكَ}}<ref>ابن عبد البر نمری، یوسف بن عبدالله، التمهید لابن عبدالبر، مغرب، وزارت عموم اوقاف و شئون اسلامی، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۶۷.</ref>

به گفته ابو نعیم، ابو عبدالله جعفر بن محمد صادق امام ناطق بود و صاحب زمام ولایت بود که به عبادت و فروتنی رو آورده و عزلت و خشوع را اختیار کرده بود.<ref>ابونُعَیمِ اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیه الاولیاء و طبقات الاوصیاء، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ چهارم، ۱۴۰۵ق، ج۳ص۱۹۲.</ref>

ابو حنیفه رئیس مذهب حنفی، امام صادق(ع) را فقیه‌ترین کسی معرفی نموده که در زندگی‌اش دیده است. حسن بن زیاد می‌گوید از ابو حنیفه از فقیه‌ترین کسی که او را دیده است سؤال شد، او در جواب گفت: هیچ‌کسی را فقیه‌تر از جعفر بن محمد ندیده است. این مطلب را زمانی متوجه شده که امام صادق را به دستور منصور خلیفه عباسی آزموده است، منصور از ابوحنیفه می‌خواهد چهل سؤال مشکل را آماده کرده و از امام صادق بپرسد، ابوحنیفه چنین می‌کند و بعد از پاسخ‌های امام صادق(ع) بر مبنا و نظرهای تمام مذاهب اسلامی، ابوحنیفه می‌گوید: من قبلاً روایت کرده بودم که داناترین مردم، عالم‌تر آنان به اختلاف مردم است.<ref>قرشی، عبدالقادر بن ابی الوفا، الجواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه، کراچی، میر محمد کتاب‌خانه، ج۱ص۲۸۶. جرجانی، عبدالله بن عدی، الکامل فی ضعفاأ الرجال، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق-۱۹۸۸م، ج۱ص۱۳۲. مزی، یوسف بن زکی، تهذیب الکمال، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۴۰۰ق-۱۹۸۰م، ج۵ص۷۹. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ نهم، ۱۴۱۳ق، ج۶ص۲۵۷.</ref> مراد ابوحنیفه این است که هر کسی که مسلط بر آراء و نظرات تمام مذاهب اسلامی بوده و بر اختلافات در بین آنان آگاهی داشته باشد، عالم‌ترین فقیه اسلامی می‌باشد و امام صادق(ع) چون علم کامل بر اختلاف آراء و فتاوی همه مذاهب داشته است پس او فقیه‌تر از همه بوده است.

سیوطی در ذیل آیه {{قرآن|وَاشْكُرُوا لِي وَلا تَكْفُرُونِ|سوره= بقره|آیه= ۱۵۲}} سخنی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که فرمود: شکر کسی را که به شما نعمت می‌دهد انجام دهید؛ زیرا هنگامی که شکر منعم را انجام دهی نعمت‌ها بی‌پایان می‌گردد و اگر کفران ورزی نعمت‌ها بقا پیدا نمی‌کند. شکر موجب فراوانی در نعمت و امان از غیر می‌شود.<ref>سیوطی، عبدالرحمن جلال الدین، الدرالمنثور، بیروت، دارالفکر، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۳۷۴.</ref>

سمعانی در ذیل آیه {{قرآن|لَوْلا أَنْ رَأَی بُرْهَانَ رَبِّهِ|سوره=یوسف |آیه=۲۴}} که در داستان حضرت یوسف آمده، می‌گوید که امام صادق گفته است معنای برهان در این آیه اینست که در خانه زن (زلیخا) بتی وجود داشت و او برخاست با پارچه‌ای آنرا پوشاند. حضرت یوسف به او گفت چرا این کار را کردی؟ او پاسخ داد که من از آن حیا می‌کنم مرا ببیند که مرتکب معصیت می‌شوم. حضرت یوسف گفت پس شایسته‌تر است من از پروردگارم حیا کنم. این را گفت و فرار کرد.<ref>سمعانی، منصور بن محمد، تفسیر سمعانی، ریاض، دارالوطن، چاپ اول، ۱۴۱۸ق-۱۹۹۷م، ج۳ص۲۳.</ref>

سیوطی به نقل از ابن‌عباس و ابن عمر می‌گوید پیامبر(ص) فرمود که خداوند دارای ۹۹ اسم است هرکه آنها را برشمرد داخل بهشت می‌شود. از جعفر بن محمد صادق از این اسم‌های نودونه گانه پرسیده شد او در جواب گفت تمام این اسم‌ها در قرآن است. سپس همه آن‌ها را شمرد.<ref>سیوطی، عبدالرحمن جلال الدین، الدرالمنثور، بیروت، دارالفکر، ۱۹۹۳م، ج۳، ص۶۱۵.</ref>