دلیل عصمت اهل‌بیت(ع) در آیه تطهیر: تفاوت میان نسخه‌ها

 

 

[[آیه تطهیر]] با استعمال ادات حصر، مصداق [[تعداد اهل‌بیت(ع)|اهل بیت]] را منحصر در پنج فرد کرده‌است. و با توجه به اینکه اراده خداوند [[اراده تکوینی]] بوده، با سه تعبیر «لیذهب عنکم الرجس، یطهرکم، تطهیرا» بر [[عصمت]] اهل بیت تصریح و تاکید می کند.

علاّمه طباطبائی مى‌نويسد: امرى كه [[عصمت]] بواسطه آن تحقق مى‌يابد، نوعى علم است كه مانع از ارتكاب معصيت و خطا توسط صاحب علم می‌شود. به‌عبارت ديگر علمى است كه مانع از گمراهى مى‌گردد، چنانكه ساير خُلق‌ها همچون شجاعت، عفت، بخشندگى و همه امور اين چنينى، صورت علمى پايدار است كه موجب تحقق اين آثار مى شود و از ضد اين امور مانع مى گردد. همانا اين موهبت الاهى كه آن را «قوه عصمت» مى ناميم، نوعى از علم و شعور است كه با ساير انواع علم مغايرت دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الميزان في تفسير القرآن|نام=السيد محمد حسين|نام خانوادگی=الطباطبائي|ناشر=مطبوعات اسماعيليان|جلد=5|صفحه=78-80|مکان=قم}}</ref>

در منابع شیعه و سنی روایات فراوانی، در تعیین مصداق [[تعداد اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] وجود دارد: مانند روایت [[امام صادق(ع)]] که به اقرارگیری امیرالمومنین(ع) از ابوبکر درباره اختصاص آیه تطهیر به خاندان [[امیرالمومنین(ع)]]، اشاره می کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=علل الشرایع|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=بن بابویه قمی|ناشر=منشورات المکتبة الحیدریة|جلد=1|صفحه=191|مکان=نجف|پی‌نوشت=باب 151 حدیث اول}}</ref> لکن در اینجا از باب اتمام حجت، دو روایت از اهل سنت ذکر می کنیم:

 

* مسلم در صحيح خود نقل مى كند:عايشه گفت: صبحگاهان [[حضرت محمد|رسول خدا(ص)]] در حالى كه رواندازى پشمى و سياه رنگ بر خود قرار داده بود، حركت كرد. چيزى نگذشت كه [[امام حسن|حسن بن على]] آمد حضرت او را داخل آن رو انداز نمود. و سپس [[حسین بن علی(ع)|حسین]] آمد و او نيز داخل شد. و سپس [[حضرت فاطمه(س)|فاطمه]] آمد و او را نيز داخل كرد. سپس على آمد و او را داخل كرد، آن گاه فرمود: انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=صحیح مسلم(الجامع الصحيح)|نام=مسلم بن حجاج|نام خانوادگی=قشیرى نيشابورى|ناشر=دار الفكر|جلد=7|صفحه=130|مکان=بیروت}}</ref>

 

* حاكم نيشابورى در مستدرك به سندش از [[ام سلمه]] چنین روايت مى كند: پيامبر پس از نزول آيه تطهیر، به دنبال على، فاطمه، حسن و حسین(ع) فرستادند و آنان را جمع كرده و فرمودند: أللهم هؤلاء أهل بيتي؛ خدايا، اينان اهل بيت من هستند. در آن هنگام ام سلمه مى گويد: يا رسول الله، ما أنا من أهل البيت؟ اى رسول خدا، آيا من [در عنوان] اهل بيت داخل هستم؟ پيامبر فرمود: إنّك أهلي خیر، وهؤلاء أهل بيتي: شما از خوبان اهل من هستى، و اينان نيز اهل بيت من هستند. از اين حديث نيز معلوم مى شود عنوان «اهل بيت» با عنوان «اهل پيامبر» تفاوت دارد. حاكم پس از نقل اين روايت در تأييد آن مى گويد: اين حديث بنابر مبنای بخارى صحيح است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المستدرك على الصحيحين|نام=محمد بن عبدالله|نام خانوادگی=حاكم نيشابورى|ناشر=دار المعرفة|جلد=2|صفحه=416|مکان=بیروت}}</ref>

با توجه به موارد استعمال «إنما»، روشن است كه اين واژه از [[ادات حصر]] است و به جهت دلالت بر حصر وضع شده است. بنابراين اگر در موردى افاده حصر نكند و يا افاده حصر اضافى كند، به حكم قرينه خواهد بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عصمت از منظر فریقین|سال=1394|نام=سید علی|نام خانوادگی=حسینی میلانی|ناشر=نشر حقایق|صفحه=83|مکان=قم}}</ref>

مراد از «يريد الله» نيز يا [[اراده تشريعى]] خداوند است و يا [[اراده تكوينى]]. مى دانيم كه خواست تشريعى خداوند آن است كه همه بندگان به اختيار از پليدى ها اجتناب كنند و پاكيزه گردند. پس اراده تشريعى بر پاک بودن بندگان به افراد خاصى اختصاص ندارد و افراد خاصى اراده نشده اند و مخاطب اراده تشريعى عموم مكلفان اند، در حالى كه خداوند سبحان در آيه تطهیر، از اراده خويش بر پاک ساختن اشخاص معین و محدودى خبر مى دهد؛ از اين رو نمى توان گفت در اين آيه اراده تشريعى مورد نظر است، بلكه يقيناً مراد آيه، خبر دادن از اراده تكوينى خداى متعال بر پاک گردانيدن [[اهل بيت(ع)]] است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عصمت از منظر فریقین|سال=1394|نام=سید علی|نام خانوادگی=حسینی میلانی|ناشر=نشر حقایق|صفحه=82-83|مکان=قم}}</ref>

لیذهب به معنای دفع است نه رفع: رفع رجس هنگامى معنا دارد كه شخص از پيش رجسى داشته باشد تا آن رجس رفع شده و برطرف گردد در حالى كه اين معنا در اين جا مراد نيست. اما دفع رجس همان مانع شدن از آلودگى شخص به رجس است. استعمال «إذهاب» در معناى «دفع» در استعمالات فصيح فراوان است و در احاديث نيز به همين معنا به كار رفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهر الکلام فی معرفة الإمامة و الإمام|نام=سید علی|نام خانوادگی=حسینی میلانی|ناشر=نشر حقایق|صفحه=132|مکان=قم|جلد=3}}</ref>

به معناى پليدى است و اين واژه هرگونه پليدى را در برمى گيرد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المفردات فى غريب القرآن|سال=1404|نام=حسین بن محمد |نام خانوادگی=راغب اصفهانی|ناشر=دفتر نشر الكتاب|صفحه=188}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=جواهر الکلام فی معرفة الإمامة و الإمام|نام=سید علی|نام خانوادگی=حسینی میلانی|ناشر=نشر حقایق|صفحه=133|مکان=قم|جلد=3}}</ref> و طبق نظر علمای اهل سنت، خدا اراده کرده است که بدی،فحشاء، پلیدی و گناه را از اهل بیت(ع) زائل و دور کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسير الطبري (جامع البيان في تفسير القرآن)|سال=1415|نام=محمد بن جرير|نام خانوادگی=طبرى|ناشر=دارالفكر|جلد=22|صفحه=8|مکان=بیروت|پی‌نوشت=.ش 21424}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسير البيضاوي (أنوار التنزيل وأسرار التأويل)|سال=1421|نام=عبداالله بن عمر|نام خانوادگی=بيضاوى|ناشر=دار الفكر|جلد=4|صفحه=374}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسير الرازي (مفاتيح الغيب)|سال=1420|نام=محمد بن عمر|نام خانوادگی=فخر رازى|ناشر=دار احياء التراث العربي|جلد=25|صفحه=209|مکان=بیروت}}</ref>  

به تعبیر فخر رازی :ويطَهرَكُم أي يلبسكم خلع الكرامة؛ یطهرکم یعنی «لباس كرامت بر تن شما بپوشاند».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسير الرازي (مفاتيح الغيب)|سال=1420|نام=محمد بن عمر |نام خانوادگی=فخر رازى|ناشر=دار احياء التراث العربي|جلد=25|صفحه=209|مکان=بیروت}}</ref>در واقع خداوند متعال با دور نمودن پلیدی از اهل بیت(ع) ، نقطۀ مقابل آن، یعنی طهارت را، در وجود آنان جایگزین نموده است. اما باز نیز خداوند تنها به ذکر طهارت اهل بیت بسنده نمی‌کند، بلکه بر گفتار خویش پافشاری و تاکید دارد و کلمۀ «تطهیرا» که در این فراز آیه به کار رفته هم معنای تاکید را می‌رساند؛ یعنی این کلمه به ما می‌فهماند که قطعاً، [[اهل بیت]] پاک و پاکیزه‌اند و در نتیجه دلالت این آیه بر [[عصمت]] واضح می گردد.

==منابع==

{{پانویس}}

| شاخه فرعی۳ =  

| ناوبری =  

| نمایه =  

| تغییر مسیر =  

| ارجاعات =  

| ارزیابی کمی =  

| تکمیل =