دیوانسالاران، ناظمان (CommentStreams)، مدیران رابط کاربری، مدیران اشتراک فشاری، پنهانگران، مدیران، trustworthy
۲۹۵
ویرایش
Mohammad7576 (بحث | مشارکتها) |
(ابرابزار) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{پیش نویس|تکمیل}} | {{پیش نویس|تکمیل}} | ||
= | |||
={{درشت|کاپیتولاسیون}}= | |||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
کاپیتولاسیون چیست؟ | کاپیتولاسیون چیست؟ و اجرای قانون کاپیتولاسیون در ایران چه واکنشهایی در پی داشت؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
کاپیتولاسیون (capitulation) به معنای «شرط گذاشتن» و در لغت به معنای سازش و تسلیم است و بر قراردادهایی اطلاق میشود که به موجب آن اتباع یک دولت در قلمرو دولت دیگر مشمول قوانین کشور خود میشوند. قانون کاپیتولاسیون در ایران در سال ۱۳۴۳ توسط [[محمدرضا پهلوی]] به تصویب رسید و به مستشاران نظامی آمریکایی حقوق ویژهای از جمله مصونیت قضایی میداد. تصویب این قانون با اعتراضهای شدیدی همراه بود که منجر به تبعید [[امام خمینی]] به [[ترکیه]] شد. | |||
==کاپیتولاسیون== | |||
=== معنای کاپیتولاسیون === | |||
کاپیتولاسیون (capitulation) از کلمه capitulate به معنای «شرط گذاشتن» و در لغت به معنای سازش و تسلیم است و بر قراردادهایی اطلاق میشود که به موجب آن اتباع یک دولت در قلمرو دولت دیگر مشمول قوانین کشور خود میشوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=دانشنامه سیاسی|عنوان کتاب=دانشنامه سیاسی|سال=1389|نام=داریوش|نام خانوادگی=اشوری|ناشر=مروارید|صفحه=256|مکان=تهران}}</ref> | |||
=== سابقه کاپیتولاسیون === | |||
سابقه کاپیتولاسیون در [[ایران]] به شکست ایران از [[روسیه]] و تحمیل [[پیمان ترکمنچای]] بر میگردد که پس از انقلاب ۱۹۱۷ میلادی شوروی لغو گردید و در سال ۱۳۴۳ هجری شمسی دولت [[محمدرضا پهلوی]] بار دیگر در احیای کاپیتولاسیون قدم برداشت. او قانونی از تصویب مجلس گذراند تا مستشاران نظامی آمریکا و تکنسینهای وابسته و اعضای خانواده و خدمه آنها اعم از نظامی و غیر آن از شمول قوانین قضائی ایران معاف شوند و به مصونیت دیپلماتیک دیپلماتها و اعضای سیاسی سفارتخانههای خارجی ملحق گردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ سیاسی معاصر ایران|عنوان کتاب=تاریخ سیاسی معاصر ایران|سال=1387|نام=سید جلال الدین|نام خانوادگی=مدنی|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی|جلد=2|صفحه=75|مکان=قم - ایران}}</ref> | |||
== | ==مفاد قانون کاپیتولاسیون ایران== | ||
کاپیتولاسیون در واقع مصونیتی سیاسی است که دیپلماتها و نمایندگان سیاسی یک کشور که در کشور دیگری در حال مأموریتاند، از این مصونیت برخوردار هستند. در قانون کاپیتولاسیون سال ۱۳۴۳ شمسی به نظامیان و مستشاران آمریکایی که در ایران مأمور بودند و وابستگان آنها این مصونیت سیاسی اعطا میشد و آنها از حیطه قانون ایران بر کنار میشدند؛ به طوری که اگر آنان مرتکب جرم و جنایتی در ایران میشدند، در دادگاههای ایران مورد بازخواست قرار نمیگرفتند. آمریکا بیش از چهل هزار مستشار در ایران داشت و آنان در صورت تخلف از هرگونه احتمال مجازات مصون بودند و امکان تعقیب آنها توسط دستگاه قضایی ایران وجود نداشت. آنان طبق قانون کاپیتولاسیون هم چون دیپلماتها و نمایندگان سیاسی مشمول قرارداد بینالمللی وین میشدند که در ماده ۲۹ آن آمده است: «شخص مأمور سیاسی مصون است و نمیتوان او را به هیچ عنوان مورد توقیف یا بازداشت قرار دادـ کشور پذیرنده با وی رفتار محترمانهای که در شأن اوست خواهد داشت و اقدامات لازم را برای ممانعت از وارد آمدن لطمه به شخص و آزادی و حیثیت او اتخاذ خواهد کرد». در بند ۱ ماده ۳۱ این قرارداد آمده است: «مأمور سیاسی در کشور پذیرنده از مصونیت تعقیب جزائی برخوردار است و از مصونیت دعاوی مدنی و اداری نیز بهرهمند خواهد بود».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ سیاسی معاصر ایران|عنوان کتاب=تاریخ سیاسی معاصر ایران|سال=1387|نام=سید جلال الدین|نام خانوادگی=مدنی|ناشر=جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی|جلد=2|صفحه=82|مکان=قم - ایران}}</ref> | |||
== | ==واکنش امام خمینی به تصویب کاپیتولاسیون در ایران== | ||
تصویب قانون کاپیتولاسیون توسط دولت وابسته محمدرضا پهلوی واکنش شدید [[امام خمینی]] را در سال ۱۳۴۳ به دنبال داشت. امام خمینی در آبان ۱۳۴۳ طی سخنرانی که در جمع هزاران نفر از مردم ایراد نمود، به این موضوع اعتراض کرد و با [[آیه «انا لله و انا الیه راجعون»|آیه استرجاع]] (انالله و انا الیه راجعون) سخنرانی خود را آغاز کردند و در آن بیانات اظهار داشتند: «رژیم ایران، استقلال کشور را فروخت و در عمل دست نشاندگی خود را به [[آمریکا]] اعلام داشت، چنین روزی عزای ملت ایران است و جا دارد مردم بر سر در منازل و مغازههای خود پرچم سیاه بیاویزند».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن، ص 84 ـ 85.|عنوان کتاب=انقلاب اسلامی و چرایی و چگونگی رخداد آن|سال=1384|نام=سیدصادق|نام خانوادگی=حقیقت|ناشر=دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام رهبری در دانشگاه)|صفحه=84 - 85|مکان=تهران|نام۲=سیدمحمدعلی|نام خانوادگی۲=حسینیزاده|نام۳=محمد|نام خانوادگی۳=پزشکی|نام۴=عبدالوهاب|نام خانوادگی۴=فراتی|نام۵=مصطفی|نام خانوادگی۵=ملکوتیان}}</ref> هم چنین امام خمینی طی اعلامیهای که در اینباره انتشار دادند تصویب لایحه کاپیتولاسیون را محکوم نموده و آن را «سند بردگی ملت ایران» دانستند و نسبت به سوء استفادههای ناشی از آن هشدار دادند. | |||
== | === پیامدهای اعتراضها به تصویب کاپیتولاسیون در ایران === | ||
اعتراضهای امام خمینی به این موضوع باعث گردید تا ایشان را در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ از ایران به [[ترکیه]] تبعید نمایند. | |||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = تاریخ | |||
| شاخه فرعی۱ = تاریخ ایران | |||
| شاخه فرعی۲ = تاریخ معاصر | |||
| شاخه فرعی۳ = کاپیتولاسیون | |||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | |||
| تیترها = شد | |||
| ویرایش = شد | |||
| لینکدهی = شد | |||
| ناوبری = | |||
| نمایه = | |||
| تغییر مسیر = شد | |||
| ارجاعات = | |||
| بازبینی = | |||
| تکمیل = | |||
| اولویت = ج | |||
| کیفیت = ج | |||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} |
ویرایش