اوقات نماز پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

با توجه به این که نماز توسط سنی‌ها در پنج وقت برگزار می‌شود و توسط شیعیان در سه وقت، می‌خواستم بدانم در زمان پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ خود آن حضرت به چه شکلی و در چه اوقاتی نماز را به جا می‌آوردند؟

پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آلهـ در به جا آوردن نماز ظهرو عصر و مغرب و عشا بعضاً بین این نمازها فاصله می‌انداخته، بدین صورت که در پنج وقت، نمازهای یومیه را با مسلمانان به جا می‌آورد؛ و در مواردی نیز آن حضرت بین نماز ظهر و عصر و بین نماز مغرب و عشا فاصله ای نمی‌انداخته تا مسلمانان بدانند که جمع بین این نمازها اشکالی ندارد.

اهل سنت جواز جمع بین نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشا را منکرند. اما در هنگام سفر یا خوف یا زمانی که هوا بارانی است جمع کردن میان نمازها را، در یک‌وقت جایز می‌دانند. در جوامع حدیثی که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و ـ بین نماز ظهر و عصر و بین نماز مغرب و عشا جمع کرده‌اند و هدفشان این بوده که کسی از مسلمانان به زحمت و مشقت نیفتد و اگر خواست دو نماز را با هم و در یک‌وقت بخواند. ما ابتدا برخی از روایاتی که در جوامع حدیثی شیعه آمده و سپس برخی از روایات اهل سنت را در این زمینه ذکر می‌کنیم. «عبد الله بن سنان از حضرت امام صادق ـ(ع) ـ نقل کرده است: «پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آلهـ بدون این که عذری در کار باشد، نماز ظهر و عصر و نیز نماز مغرب و عشا را با یک اذان و دو اقامه خواند.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، آل البیت، ۱۴۰۹، ج۴، ص۲۲۰.</ref> در حدیث دیگری اسحاق بن عمار از امام صادق ـ(ع) ـ روایت کرده که آن حضرت فرمود: «پیامبر خدا بدون این که عذری در کار باشد نماز ظهر و عصر را یک جا خواند. عمر به آن حضرت گفت: آیا در نماز چیز تازه ای پیدا شده؟ پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: نه چیز تازه ای درباره نماز نیامده ولی خواستم بر امت خودم گشایشی بدهم.»<ref>همان، ص۲۲۱.</ref>

در حدیث دیگری سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کرده که او گفت: «پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ بدون این که خطر و سفری در بین باشد، ظهر و عصر را با هم خواند ابن عباس گفت: پیامبر خواست با این کارش امت را در آسایش قرار دهد و کسی از امت به زحمت و مشقت نیفتد.»<ref>همان.</ref>در منابع اهل سنت نیز آمده است: «جابر بن یزید از ابن عباس نقل کرده که پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ هفت رکعت مغرب و عشا را با هم خواند و هشت رکعت ظهر عصر را با هم خواند و آن حضرت در مدینه بود».<ref>بخاری، صحیح بخاری، دمشق، نشر و توزیع دار ابن کثیر، ۱۴۱۴، چاپ ۵، ج۱، ص۲۰۱.</ref> در روایت دیگری آمده است: «رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند، بدون این که خطر یا سفری در کار باشد».<ref>مسلم، صحیح مسلم، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۳۷۴، باب الجمع بین الصلوتین. ج۱، ص۴۸۹.</ref>

در حدیث دیگری ابن عباس به عبدالله بن شقیق گفت: خودم دیدم که پیامبر اسلام ظهر و عصر را با هم می‌خواند و مغرب و عشا را با هم، عبدالله بن شقیق می‌گوید: من به شک افتادم نزد ابوهریره رفتم و از او پرسیدم. ابوهریره گفت: ابن عباس راست می‌گوید».<ref>همان، در این روایت آمده است که ابن عباس بدون عذر بین نماز مغرب و عشا جمع کرد. ج۱، ص۴۹۱.</ref> بنابر این همان گونه که مشاهده شد اهل سنت نیز این روایات را ذکر کرده‌اند که تنها به چند مورد آن‌ها اشاره شد.

نتیجه‌گیری: پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ معمولاً بین نماز ظهر و عصر و بین نماز مغرب و عشا فاصله می‌انداختند. ملتزم بودن آن حضرت به اقامه نماز در پنج وقت به این جهت بوده که ارتباط بیشتری با مردم داشته باشد و مسلمانان به راحتی بتوانند به دیدار ایشان نائل شوند سوالات خویش را بپرسند؛ و پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ نیز با این اقدام بتواند معارف بیشتری از اسلام را به مسلمانان بیاموزد. اما این جمع خواندن دلالت بر وجوب ندارد.<ref>هر یک از نمازها وقت مخصوص و وقت مشترکی دارند. ما بین وقت مخصوص دو نماز ظهر و عصر و دو نماز مغرب وعشا وقت مشترک است؛ که می‌توان نمازها را در این وقت نیز خواند. مکارم شیرازی توضیح المسائل، قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۷۷، چاپ ۴۵، ص۱۳۴.</ref> چرا که حضرت همان گونه که بیان شد برای آسایش مسلمانان بعضاً بین این نمازها جمع می‌کرد. پس در هر صورت چه بین این نمازها جمع کنیم یا با فاصله این نمازها را به جا آوریم به سیره آن حضرت عمل کرده‌ایم.

== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==

۱ـ نهایه التقریر فی مباحث الصلوه، فاضل لنکرانی.

 

۲ـ شبهای پیشاور، سلطان الواعظین شیرازی.