trustworthy
۴۳۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
(۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۹: | خط ۹: | ||
== عدل از دیدگاه امام علی(ع) == | == عدل از دیدگاه امام علی(ع) == | ||
از دیدگاه [[امام علی(ع)]] عدل پایه و زیربنائی است که پایداری جهان به آن بستگی دارد «العدل اساس به قوام العالم»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۷۸، ص۸۳.</ref> این عدل و عدالت به معنای قانونمندی و نظم و برقراری تعادل و توازن و قرار گرفتن هر پدیده در جای مناسب کیان و هستی خویش است: «العدل یضع الأمور مواضعها».<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، حکمت ۴۳۷. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک. مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، صدرا، ۱۳۶۱ش، ص۵۹ به بعد.</ref> این اندیشه والا برگرفته از وحی است که فرمود: {{قرآن|وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ |ترجمه=و آسمان را برافراشت و ترازو را گذاشت.|سوره= | از دیدگاه [[امام علی(ع)]] عدل پایه و زیربنائی است که پایداری جهان به آن بستگی دارد «العدل اساس به قوام العالم»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۷۸، ص۸۳.</ref> این عدل و عدالت به معنای قانونمندی و نظم و برقراری تعادل و توازن و قرار گرفتن هر پدیده در جای مناسب کیان و هستی خویش است: «العدل یضع الأمور مواضعها».<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، حکمت ۴۳۷. برای اطلاعات بیشتر، ر.ک. مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، صدرا، ۱۳۶۱ش، ص۵۹ به بعد.</ref> این اندیشه والا برگرفته از وحی است که فرمود: {{قرآن|وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ |ترجمه=و آسمان را برافراشت و ترازو را گذاشت.|سوره=الرحمن|آیه=۷}} | ||
حضرت علی(ع) عدل را «رستگاری و کرامت»، «برترین فضایل»، «بهترین خصلت» و «بالاترین موهبت الهی» میدانند و آن را «مأنوس خلایق» و رعایت آن را موجب «افزایش برکات» ذکر میفرمایند. به نظر آن حضرت، جوهره و هسته اصلی ایمان، عدالت است و تمام نیکوییها از آن سرچشمه میگیرند. به اعتقاد حضرت علی(ع) ملاک حکمرانی، عدل است و عدالت محکمترین اساس و بنیانی است که در نظام اجتماعی وجود دارد. خداوند متعال عدالت را سبب قوام امور زندگانی مردم قرار داده تا از ظلم، نابسامانی و گناه درامان بمانند و احکام و قوانین به وسیله عدالت احیا، و اجرا گردند.حضرت علی(ع) بهترین نوع سیاست و حکومت را نوع مبتنی بر عدل دانسته و انتظام امور نظام سیاسی و مردم را به عدالت منوط کرده است.<ref>علیخانی، علی اکبر، عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع)، اندیشه حوزه 1380 شماره 27</ref> | حضرت علی(ع) عدل را «رستگاری و کرامت»، «برترین فضایل»، «بهترین خصلت» و «بالاترین موهبت الهی» میدانند و آن را «مأنوس خلایق» و رعایت آن را موجب «افزایش برکات» ذکر میفرمایند. به نظر آن حضرت، جوهره و هسته اصلی ایمان، عدالت است و تمام نیکوییها از آن سرچشمه میگیرند. به اعتقاد حضرت علی(ع) ملاک حکمرانی، عدل است و عدالت محکمترین اساس و بنیانی است که در نظام اجتماعی وجود دارد. خداوند متعال عدالت را سبب قوام امور زندگانی مردم قرار داده تا از ظلم، نابسامانی و گناه درامان بمانند و احکام و قوانین به وسیله عدالت احیا، و اجرا گردند.حضرت علی(ع) بهترین نوع سیاست و حکومت را نوع مبتنی بر عدل دانسته و انتظام امور نظام سیاسی و مردم را به عدالت منوط کرده است.<ref>علیخانی، علی اکبر، عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع)، اندیشه حوزه 1380 شماره 27</ref> | ||
در پرتو یک چنین معنایی از عدالت علوی است که عدالت فراگیر و جهانی تجلی مییابد که فرمود: «درباره مردمان و شهرها از خدا بپرهیزید که شما مسئول هستید حتی درباره آبادیها و حیوانات».<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، ۵۴۴.</ref> بنابراین عدالت از دیدگاه امام علی(ع) یا عدالت در حکومت علوی معنای عام و گسترده دارد، که نابسامانی زیستی همه انسانها را برطرف میسازد و زندگی مناسب رشد و شکوفایی همه افراد را فراهم میآورد. به تعبیر [[شهید مطهری]]: «عدالت اجتماعی عبارتست از ایجاد شرایط برای همه بهطور یکسان و رفع موانع برای همه بهطور یکسان».<ref>دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، مبانی اقتصاد اسلامی، تهران، سمت (ر.ک. مطهری، مرتضی، همان، ۱۳۷۱ش، ص۵۹–۶۰) ص۱۳۴ و ۱۳۷.</ref> و برپایی دولت عدل از واجبات است «دوله العادل من الواجبات».<ref> | در پرتو یک چنین معنایی از عدالت علوی است که عدالت فراگیر و جهانی تجلی مییابد که فرمود: «درباره مردمان و شهرها از خدا بپرهیزید که شما مسئول هستید حتی درباره آبادیها و حیوانات».<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، ۵۴۴.</ref> بنابراین عدالت از دیدگاه امام علی(ع) یا عدالت در حکومت علوی معنای عام و گسترده دارد، که نابسامانی زیستی همه انسانها را برطرف میسازد و زندگی مناسب رشد و شکوفایی همه افراد را فراهم میآورد. به تعبیر [[شهید مطهری]]: «عدالت اجتماعی عبارتست از ایجاد شرایط برای همه بهطور یکسان و رفع موانع برای همه بهطور یکسان».<ref>دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، مبانی اقتصاد اسلامی، تهران، سمت (ر.ک. مطهری، مرتضی، همان، ۱۳۷۱ش، ص۵۹–۶۰) ص۱۳۴ و ۱۳۷.</ref> و برپایی دولت عدل از واجبات است «دوله العادل من الواجبات».<ref>تميمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غررالحکم، ج۱، ص۲۰، حدیث ۳۰۷.</ref> | ||
== اجرای قانون در حکومت علوی == | == اجرای قانون در حکومت علوی == | ||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
آن حضرت در نامههایی که برای استاندارانش نوشته است، مراتب عدالت در اجرای قانون را توصیه کرده است.<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، نامه ۵ (نامه امام به اشعث بن قیس) نامه ۲۰ (برای زیاد بن اییه) نامه ۴۰ (به ابن عباس) نامه ۴۱ (نامه دوّم به ابن عباس).</ref> و از برخورد آن حضرت با استاندارانش از جمله پسر عمویش ابن عباس که قانونشکنی کرده، کاملاً استفاده میشود که همه برای آن حضرت در برابر قانون مساوی هستند. | آن حضرت در نامههایی که برای استاندارانش نوشته است، مراتب عدالت در اجرای قانون را توصیه کرده است.<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، نامه ۵ (نامه امام به اشعث بن قیس) نامه ۲۰ (برای زیاد بن اییه) نامه ۴۰ (به ابن عباس) نامه ۴۱ (نامه دوّم به ابن عباس).</ref> و از برخورد آن حضرت با استاندارانش از جمله پسر عمویش ابن عباس که قانونشکنی کرده، کاملاً استفاده میشود که همه برای آن حضرت در برابر قانون مساوی هستند. | ||
در حکومت حضرت علی(ع) همه در مقابل قانون برابر بودند و هیچ گونه تفاوت و برتری میان اشخاص، گروهها و طبقات اجتماعی وجود نداشت. امام(ع) صریحاً به استاندار مصر دستور میدهند<ref>علی | در حکومت حضرت علی(ع) همه در مقابل قانون برابر بودند و هیچ گونه تفاوت و برتری میان اشخاص، گروهها و طبقات اجتماعی وجود نداشت. امام(ع) صریحاً به استاندار مصر دستور میدهند<ref>علیخانی، علی اکبر، عدالت در اندیشه سیاسی امام علی(ع)، اندیشه حوزه 1380 شماره 27</ref>: «... بپرهیز از مقدم داشتن خود، در اموری که مردم در آن مساویند.»<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهجالبلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، نامه 53، ص340.</ref> | ||
== عدالت در رعایت حقوق مردم == | == عدالت در رعایت حقوق مردم == | ||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
== عدالت و قاطعیت در حفظ و تقسیم بیت المال == | == عدالت و قاطعیت در حفظ و تقسیم بیت المال == | ||
قاطعیت امام علی(ع) در اجرای عدالت را پیامبر چنین تأکید کرد: دست من و دست علی در اجرای عدالت برابر است».<ref> | قاطعیت امام علی(ع) در اجرای عدالت را پیامبر چنین تأکید کرد: دست من و دست علی در اجرای عدالت برابر است».<ref>متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمال، ج۱۱، ص۶۰۴، مؤسسة الرساله بیروت، چاپ پنجم.</ref> این قاطعیت در خصوص بیتالمال تجلی خاصی دارد: | ||
ابن ابی الحدید از ابن عباس نقل میکند: امام علی(ع) در روز دوم حکومت خویش در مسجد سخنرانی کرد و فرمود: «به خدا سوگند آنچه از بیتالمال مسلمین به این و آن بخشیدهاند، به صاحب اصلیاش (بیت المال) برمیگردانم، هر چند آن اموال کابین و مهریه زنان بوده یا کنیزانی خریده باشند، زیرا عدالت گشایش میآورد.»<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۱، ص۲۷۰؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۵.</ref> | ابن ابی الحدید از ابن عباس نقل میکند: امام علی(ع) در روز دوم حکومت خویش در مسجد سخنرانی کرد و فرمود: «به خدا سوگند آنچه از بیتالمال مسلمین به این و آن بخشیدهاند، به صاحب اصلیاش (بیت المال) برمیگردانم، هر چند آن اموال کابین و مهریه زنان بوده یا کنیزانی خریده باشند، زیرا عدالت گشایش میآورد.»<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۱، ص۲۷۰؛ شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، خطبه ۱۵.</ref> | ||
در روایت آمده که امام شبی مشغول حسابرسی بیت المال بود، که طلحه و زبیر وارد شدند، حضرت چراغی را که روشن بود خاموش کرد و چراغ دیگر روشن نمود، سؤال کردند چه فرقی است میان دو چراغ، فرمود: روغن این چراغ از بیت المال است، در کارهای خصوصی استفاده از آن روا نیست.<ref>محمد | در روایت آمده که امام شبی مشغول حسابرسی بیت المال بود، که طلحه و زبیر وارد شدند، حضرت چراغی را که روشن بود خاموش کرد و چراغ دیگر روشن نمود، سؤال کردند چه فرقی است میان دو چراغ، فرمود: روغن این چراغ از بیت المال است، در کارهای خصوصی استفاده از آن روا نیست.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۴۱، ص۱۱۶.</ref> | ||
آن حضرت خطاب به حاکم وقت فرمود: «عدالت را سرلوحه کارت قرار بده، از بی انصافی و ستم برحذر باش که بی انصافی با مردم آنان را آواره میکند و سرانجام به قیام مسلحانه وامیدارد.»<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، ص۱۳۰۴.</ref> و اگر میخواهی سعادتمند باشی، «دین را پناهگاه خود و عدل را شمشیر خود قرار ده تا از هر بدی نجات یابی و بر هر دشمنی پیروز شوی.»<ref>غررالحکم، ج۱، ص۱۳۹، حدیث ۲۰۷.</ref> | آن حضرت خطاب به حاکم وقت فرمود: «عدالت را سرلوحه کارت قرار بده، از بی انصافی و ستم برحذر باش که بی انصافی با مردم آنان را آواره میکند و سرانجام به قیام مسلحانه وامیدارد.»<ref>شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغه، ص۱۳۰۴.</ref> و اگر میخواهی سعادتمند باشی، «دین را پناهگاه خود و عدل را شمشیر خود قرار ده تا از هر بدی نجات یابی و بر هر دشمنی پیروز شوی.»<ref>تميمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غررالحکم، ج۱، ص۱۳۹، حدیث ۲۰۷.</ref> | ||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} | ||
{{مطالعه بیشتر}} | {{مطالعه بیشتر}} |