۲٬۲۴۴
ویرایش
آداب دعا: تفاوت میان نسخه‌ها
←آداب باطنی دعا
(اصلاح ارقام) |
|||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== آداب دعا در روایات == | == آداب دعا در روایات == | ||
=== آداب باطنی دعا=== | === آداب باطنی دعا=== | ||
# توجه در دعا: دعاکننده باید توجه داشته باشد که مخاطب او مالک و خالق اوست. باید با تمام وجود توجهش به دعای خود باشد. صرف حرف زدن بدون توجه، در حقیقت بی‌اعتنایی به مخاطب است. امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|خداوند متعال دعای دل غافل را مستجاب نمی‌کند پس هنگام دعا با تمام وجود رو به سوی خدا بیاور، پس از آن یقین به اجابت داشته باش.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷۳. </ref> | # '''توجه در دعا:''' دعاکننده باید توجه داشته باشد که مخاطب او مالک و خالق اوست. باید با تمام وجود توجهش به دعای خود باشد. صرف حرف زدن بدون توجه، در حقیقت بی‌اعتنایی به مخاطب است. امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|خداوند متعال دعای دل غافل را مستجاب نمی‌کند پس هنگام دعا با تمام وجود رو به سوی خدا بیاور، پس از آن یقین به اجابت داشته باش.}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷۳. </ref> | ||
# داشتن قلب پاک: دلی‌که پر از وسوسه‌های شیطانی و هواهای نفسانی است نمی‌تواند با مبدا خیر و کمال مطلق در ارتباط باشد وقتی دل در طلب گناه باشد بر زبان راندن دعا و درخواست خیر، فقط ابراز کردن چند جمله دروغ است. امیرمومنان(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|بهترین دعا آن است که از سینه‌ای پاک و قلبی پرهیزگار صادر شود.}} <ref>احسائی، ابن‌ابی‌جمهور، عوالی اللآلی، قم، چاپخانه سيد الشهداء، چاپ اول، ۱۴۰۵ق، ۱۹۸۵م، ج۴، ص۱۹.</ref> | # '''داشتن قلب پاک:''' دلی‌که پر از وسوسه‌های شیطانی و هواهای نفسانی است نمی‌تواند با مبدا خیر و کمال مطلق در ارتباط باشد وقتی دل در طلب گناه باشد بر زبان راندن دعا و درخواست خیر، فقط ابراز کردن چند جمله دروغ است. امیرمومنان(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|بهترین دعا آن است که از سینه‌ای پاک و قلبی پرهیزگار صادر شود.}} <ref>احسائی، ابن‌ابی‌جمهور، عوالی اللآلی، قم، چاپخانه سيد الشهداء، چاپ اول، ۱۴۰۵ق، ۱۹۸۵م، ج۴، ص۱۹.</ref> | ||
# داشتن حالت ذلت و گدایی: انسان همه هستی خود را از خدا دارد و هیچ چیز او از خودش نیست. چه چیزهایی که مال شخص او، محسوب می‌شود و مخصوص خود اوست هم‌چون روح و بدن. مال، همسر و فرزند؛ و چه نعمت‌های عمومی که همه بندگان خدا از آن بهره‌مندند و اغلب، این نعمت‌ها مورد غفلت و فراموشی هستند مثل خورشید، دریا، زمین و حتی قوانین طبیعی این جهان. بنابراین انسان‌ها به معنای واقعی، فقیر هستند پس در دعا باید اول توجه به این فقر و ذلت خود داشته باشد و با همان حال دعا کند. امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|خداوند متعال به موسی وحی کرد: ای موسی، وقتی در پیشگاه من هستی، هم‌چون بنده ذلیل و فقیر باش.}}<ref> مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۳۱۳. </ref> | # '''داشتن حالت ذلت و گدایی:''' انسان همه هستی خود را از خدا دارد و هیچ چیز او از خودش نیست. چه چیزهایی که مال شخص او، محسوب می‌شود و مخصوص خود اوست هم‌چون روح و بدن. مال، همسر و فرزند؛ و چه نعمت‌های عمومی که همه بندگان خدا از آن بهره‌مندند و اغلب، این نعمت‌ها مورد غفلت و فراموشی هستند مثل خورشید، دریا، زمین و حتی قوانین طبیعی این جهان. بنابراین انسان‌ها به معنای واقعی، فقیر هستند پس در دعا باید اول توجه به این فقر و ذلت خود داشته باشد و با همان حال دعا کند. امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|خداوند متعال به موسی وحی کرد: ای موسی، وقتی در پیشگاه من هستی، هم‌چون بنده ذلیل و فقیر باش.}}<ref> مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۳۱۳. </ref> | ||
# خوش‌گمانی به خدا: برآوردن حاجت بندگان به هر اندازه بزرگ باشد برای خداوند، هیچ زحمتی ندارد و از طرفی خداوند کریم و بخشنده است و نعمت‌های بی‌شماری را به بندگان خود داده است پس شایسته است انسان وقتی دعا می‌کند به اجابت آن خوش گمان باشد چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرماید: {{ | # '''خوش‌گمانی به خدا:''' برآوردن حاجت بندگان به هر اندازه بزرگ باشد برای خداوند، هیچ زحمتی ندارد و از طرفی خداوند کریم و بخشنده است و نعمت‌های بی‌شماری را به بندگان خود داده است پس شایسته است انسان وقتی دعا می‌کند به اجابت آن خوش گمان باشد چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|وقتی دعا کردی در همان حال فکر کن حاجتت برآورده شده و حاضر است.}}<ref> مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۳۰۵.</ref> پیامبر خدا(ص) می‌فرماید: {{متن عربی|به درگاه خداوند در حالی دعا کنید که یقین به اجابت دارید.}} <ref> مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۳۱۳. </ref> | ||
# اصرار در دعا: امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|قسم به خدا، چون بنده‌ای در حاجت خود اصرار کند خداوند حاجتش را برآورد.}}<ref> کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷۵.</ref> امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|هر کس دری را پی‌در‌پی بکوبد و اصرار کند عاقبت گشوده شود.}}<ref> تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و دررالکلم، قم، دار الکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق، ص۱۹۳.</ref> | # '''اصرار در دعا:''' امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|قسم به خدا، چون بنده‌ای در حاجت خود اصرار کند خداوند حاجتش را برآورد.}}<ref> کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۷۵.</ref> امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|هر کس دری را پی‌در‌پی بکوبد و اصرار کند عاقبت گشوده شود.}}<ref> تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و دررالکلم، قم، دار الکتاب الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق، ص۱۹۳.</ref> | ||
=== آداب قبل از دعا === | |||
# '''گفتن نام خدا:''' پیامبر (ص) می‌فرماید: {{متن عربی|خداوند متعال فرموده است هر کار مهمی بدون بسم الله شروع شود، عقیم خواهد ماند.}}<ref> حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، قم، موسسه آل البیت، ج۷، ص۱۷۰.</ref> عقیم ماندن دعا به معنای اجابت نشدن آن است. | |||
# '''حمد و ثنا:''' در دعا و درخواست از خدا توصیه شده که اول تمجید الهی صورت گیرد سپس دعا شود. <ref> مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۳۱۷.</ref> امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|هر دعایی که قبلش حمد خداوند نباشد، آن دعا عقیم است.}}<ref> کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۰۴.</ref> | |||
# '''صدقه دادن:''' دعا طلب خیر است و دادن صدقه اثبات عملی خیرخواهی است. پیامبر خداا(ص) فرمود: {{متن عربی|اول صدقه بدهید هر کس دعا را با صدقه شروع کند دعایش رد نمی‌شود.}}<ref> صدوق، محمد بن علی، عیون الاخبار الرضا، بیروت، منشورات مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، ج۱، ص۶۷.</ref> | |||
# '''صلوات فرستادن:''' امام صادق(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|هر کس حاجتی از خداوند متعال دارد با صلوات بر محمد و آل او شروع کند پس حاجت خود را ذکر کند در آخر دعای خود را با صلوات ختم کند چرا که خداوند متعال کریم‌تر از آن است که دو طرف دعا را قبول کند و وسط آن را نپذیرد.}} | |||
<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۹۴. </ref> | |||
=== آداب همراه دعا=== | |||
# دست‌ها را به سوی آسمان بلند کردن: امام حسین (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: {{متن عربی|رسول خدا هنگام دعا دستانش را بالا می‌برد هم‌چون مسکینی که غذا طلب می‌کند.}} <ref> مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۲۹۴.</ref> از حضرت علی(ع) پرسیدند: چرا باید دست‌ها را به سوی آسمان بلند کرد در حالیکه خداوند همه جا هست. پاسخ داد: به دلیل آیه {{قرآن| وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ |ترجمه= و روزی شما در آسمان است و آنچه به شما وعده داده می‌شود!|سوره=ذاریات|آیه=22}} چون رزق و روزی انسان از آسمان نازل می‌شود.<ref> مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقيق: إبراهيم ميانجي ، محمد باقر بهبودي، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق - ۱۹۸۳م، ج۹۰، ص۳۰۸.</ref> | |||
برای دعا کردن آداب زیادی در روایات وارد شده است. از جمله: دعا کردن با حالت خضوع و تذلّل، به زبان آوردن حاجت، تکرار کردن دعا و پا فشاری نمودن برخواسته، اخلاص در دعا و توجه به ذات حق تعالی با همه وجود و روی‌گردانی از غیر او، توسل جستن به محمّد و آل محمّد(ص) و درود فرستادن بر ایشان در آغاز، میان و پایان دعا، ستایش و ثنا گفتن خداوند متعال و اعتراف به تقصیرات خود در مقام بندگی و استغفار از آنها قبل از دعا، تحصیل معرفت صحیح به خداوند متعال، قصد تقرب داشتن از دعا، حسن ظن داشتن به اجابت از جانب خداوند، دعا کردن با آرامش قلب و سکون اعضا و جوارح و پرهیز از شتابزدگی و نداشتن دغدغه‌ای جز دعا در محضر پروردگار، بلند نکردن صدا هنگام دعا و در خلوت دعا کردن، انصاف داشتن در دعا، به معنای خواستن آنچه که بر حسب شأن او برایش روا است.<ref>مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج۳، ص۶۲۱.</ref> | برای دعا کردن آداب زیادی در روایات وارد شده است. از جمله: دعا کردن با حالت خضوع و تذلّل، به زبان آوردن حاجت، تکرار کردن دعا و پا فشاری نمودن برخواسته، اخلاص در دعا و توجه به ذات حق تعالی با همه وجود و روی‌گردانی از غیر او، توسل جستن به محمّد و آل محمّد(ص) و درود فرستادن بر ایشان در آغاز، میان و پایان دعا، ستایش و ثنا گفتن خداوند متعال و اعتراف به تقصیرات خود در مقام بندگی و استغفار از آنها قبل از دعا، تحصیل معرفت صحیح به خداوند متعال، قصد تقرب داشتن از دعا، حسن ظن داشتن به اجابت از جانب خداوند، دعا کردن با آرامش قلب و سکون اعضا و جوارح و پرهیز از شتابزدگی و نداشتن دغدغه‌ای جز دعا در محضر پروردگار، بلند نکردن صدا هنگام دعا و در خلوت دعا کردن، انصاف داشتن در دعا، به معنای خواستن آنچه که بر حسب شأن او برایش روا است.<ref>مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ج۳، ص۶۲۱.</ref> | ||