رای اکثریت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

اقلیت به معنای اندک بودن در برابر اکثریت به معنای بسیاری و افزونی، ‏ دو مفهوم نسبی است که در مقایسه با یکدیگر معنا می‌یابد.<ref>مركز فرهنگ و معارف قرآن، دايرة المعارف قرآن كريم، قم، بوستان كتاب، چاپ سوم، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۱۵۲.</ref> عبارت‌های: {{قرآن|أَکْثَرُهُمْ لا یَعْقِلُونَ}}،<ref>سوره مائده، آیه۱۰۳. سوره عنکبوت، آیه۶۳. سوره حجرات، آیه ۴.</ref> {{قرآن|أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ}}،<ref>سوره أنعام، آیه۳۷. سوره أعراف، آیه۱۳۱. سوره أنفال، آیه۳۴. سوره یونس، آیه۵۵. سوره قصص، آیه۱۳ و ۵۷. سوره زمر، آیه۲۹و ۴۹. سوره دخان، آیه۳۹. سوره طور، آیه۴۷. سوره نحل، آیه۷۵ و ۱۰۱. سوره أنبیاء، آیه۲۴. سوره نمل، آیه۶۱. سوره لقمان، آیه۲۵.</ref> {{قرآن|أَکْثَرَهُمْ یَجْهَلُونَ}}،<ref>سوره أنعام، آیه۱۱۱.</ref> و .. به معنای اکثریت نصف به علاوه یک نیست، مراد خیلی از افراد جامعه است که اندیشه نمی‌کنند و نمی‌دانند. قرآن هرگز تمام يك ملت را بخاطر اكثريت محكوم نمى‏‌كند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۶۸.</ref>

واژه '''اکثر''' در [[قرآن]] ۸۰ بار و '''اقل'''<ref>سوره کهف، آیه۳۹. سوره جن، آیه۲۴.</ref> تنها دو بار آمده است؛ اما مشتقات هر دو ریشه بیش از ۲۰۰ بار در قرآن به‌کار رفته است که مفهوم متفاوتی دارد. گاه در معنای کمّی برای شمارش افراد و گاه در معنای کیفی برای مقایسه حالت‌ها آمده است.<ref>سوره بقره، آیه۱۰۰. سوره اسراء، آیه۸۵. دامغانی، حسین بن محمد، الوجوه و النظائر لالفاظ کتاب الله العزیز، ج۲، ص۱۳۹. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۳۰۹.</ref>

# اکثریت و اقلیت در مقام تجلیل یا تحقیر متعلق‌شان به کار می‌رود.<ref>سوره انفال، آیه۴۴. سوره سبأ، آیه۱۳. سوره اعراف، آیه۸۶. سوره انعام، آیه۳۷. راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دار الشامية، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۶۸۰، ذیل واژه قلّ.</ref> چنانچه مجموعه‌ای از آیات قرآن با سفارش به مشورت و همگرایی، به نوعی در پی ایجاد اکثریت و تقویت موضع آن برآمده است.<ref>سوره شوری، آیه ۳۸. سوره آل‌عمران، آیه۱۵۹.</ref> در روایات اسلامی نیز سفارش‌های فراوانی بر همسویی با جماعت مسلمانان و پرهیز از کناره‌گیری شده است‏.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۲۷.</ref> همان‌گونه که در روایات متعددی نیز رویکرد مدح اقلیت و مذمت اکثریت، دنبال شده است.<ref>کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۵. ج۸، ص۲۴۴. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۴۹.</ref>

# گاهی از حق بدون توجه به اکثریت و اقلیت تمجید شده است. آیات و روایاتی با نگاهی کیفی به مقوله اقلیت و اکثریت و صرف نظر از ارزش کمّی هریک، از هرگونه تجمعی مبتنی بر ایمان به خداوند و گرایش به حق تمجید کرده و هرگونه تجمعی مبتنی بر کفر و گرایش به باطل را مذمت می‌کند.<ref>سوره آل‌عمران، آیه۱۰۳و ۱۷۳. سوره اعراف، آیه۴۸. محمودی، محمد باقر، نَهْجُ السّعادَه فی مُسْتَدْرَکِ نَهجُ البلاغه، نجف، موسسه النعمان، چاپ اول، ۱۹۶۸م، ج۱، ص۳۵۸.</ref>

# مفسران در برخورد با آیات اقلیت و اکثریت با سعی در ایجاد ارتباط میان بخش‌های مختلف آیه، مذمت اکثریت را ناظر به مجموعه‌ای خاص با ویژگی‌های مذکور در آیه دانسته و مراد از آن را اکثریت مردم جهان ندانسته‌اند.<ref>طبرى، محمد بن جرير، جامع البيان فى تفسير القرآن، بیروت، دار المعرفة، بيروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۷. ج۸، ص۳.</ref>

# برخی با وجود پذیرش قانون طبیعی غلبه اکثریت در جهان طبیعت، این قانون را در حوزه امور انسانی که مبتنی بر آگاهی است، ناکار آمد شمرده و با توجه به نفی تلازم میان حق و اکثریت، جامعه اسلامی را جامعه‌ای حق محور و نه اکثریت‌گرا معرفی می‌کنند.<ref>طباطبايى، محمدحسين، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۱۶۲.</ref>

# در پاره‌ای تفاسیر، به صراحت از مشروعیت شیوه دموکراسی در جوامع اسلامی به شرط وجود اکثریتی مؤمن و آگاه یاد شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسر نمونه، ج۱۷، ص۲۸۱.</ref>