automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۱۰۵
ویرایش
حمله به مسجد گوهرشاد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پاسخ}}'''حمله به مسجد گوهرشاد''' در روز ۲۱ تیر ۱۳۱۴ش توسط نیروهای نظامی پهلوی اول رخ داد. این حمله، سرکوب قیام مردم در اعتراض به سیاستهای زورگویانه رضاشاه دانسته شده است. | {{پاسخ}}'''حمله به مسجد گوهرشاد''' در روز ۲۱ تیر ۱۳۱۴ش توسط نیروهای نظامی پهلوی اول رخ داد. این حمله، سرکوب قیام مردم در اعتراض به سیاستهای زورگویانه رضاشاه دانسته شده است. | ||
== | == قیام مردم در اعتراض به سیاستهای زورگویانه رضاشاه در امور فرهنگی == | ||
در روز ۲۱ تیر ۱۳۱۴ قیام مردم مشهد در اعتراض به سیاستهای آمرانه فرهنگی از سوی دولت فروغی از جمله سیاست | در روز ۲۱ تیر ۱۳۱۴ قیام مردم مشهد در اعتراض به سیاستهای آمرانه فرهنگی از سوی دولت فروغی از جمله سیاست همسان‌سازی لباسها، سرکوب شد. خرداد ۱۳۱۴ دولت محمدعلی فروغی در یک بخشنامه آمرانه که از تبعات سفر رضاشاه به ترکیه در ۱۲ خرداد ۱۳۱۳ بود، مردم ایران را ملزم کرد که از کلاه پهلوی (یک لبه) دست برداشته و کلاه بین‌المللی تمام لبه‌ای به اسم شاپو استفاده کنند.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c13_22798/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA_%D9%87%D8%A7/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D9%84%D8%AE_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF خاطره تلخ امام از کشتار در مسجد گوهرشاد]»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref><ref>«[https://www.irna.ir/news/83851383/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C واقعه مسجد گوهرشاد؛ تقابل رضاخان با اعتقادات مذهبی]»، ایرنا، بازدید: ۲۹ تیر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | ||
علما و روحانیون مشهد طی جلساتی پنهانی تصمیم گرفتند با این حرکت مقابله کنند و حکومت را از این کار بازدارند. در یکی از این جلسات پیشنهاد شد [[آیت الله حاج آقا حسین قمی]] به تهران برود و در مرحله اول با رضاشاه مذاکره نماید تا شاید بتواند او را از اجرای تصمیماتش بازدارد. وقتی آیت الله قمی به تهران آمد، بلافاصله از سوی حکومت دستگیر و ممنوع الملاقات شد. سایر روحانیون نیز در مساجد و مجالس، به آگاه کردن مردم پرداختند. مسجد گوهرشاد از جمله مکان‌های تجمع مردم بود. اجتماعات مردم در این مسجد هر روز بیشتر می‌شد و شهر حالت عادی خود را از دست می‌داد و سخنرانان نیز به ایراد بیانات آتشین می‌پرداختند.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c13_22798/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA_%D9%87%D8%A7/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D9%84%D8%AE_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF خاطره تلخ امام از کشتار در مسجد گوهرشاد]»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref><ref>«[https://www.tabnak.ir/fa/tags/103198/1/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF واقعه مسجد گوهرشاد]»، تابناک، انتشار: ۲ آبان ۱۳۹۷ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
همزمان با بازداشت حاج آقا حسین قمی، در مشهد نیز به دستور حکومت، روحانیونی همچون شیخ غلامرضا طبسی و شیخ نیشابوری دستگیر شدند. صبح روز جمعه ۲۰ تیر ۱۳۱۴ نظامیان مستقر در مشهد برای متفرق ساختن مردم وارد عمل شدند و به روی آنان آتش گشودند و تعداد زیادی را کشتند و زخمی کردند، ولی مردم مقاومت کرده و سربازان نیز بنا به دستوری که به آن‌ها رسیده، مراجعت کردند. به دنبال این حادثه مردم اطراف مشهد با بیل و داس و… به سوی مسجد حرکت کردند. فردای آن روز عده زیادی از مردم مشهد تظاهرات پرجمعیتی علیه اجباری شدن کلاه شاپو و یکسان‌سازی لباس برگزار کردند و به مسجد گوهرشاد آمدند. سران نظامی و انتظامی مشهد این بار بنا به دستور رضاخان با تجهیزات کامل و افراد فراوان در نقاط حساس مستقر شدند و تفنگ‌ها، سلاح‌های خودکار و حتی توپ‌ها را به منظور سرکوب مردم به میدان آوردند. در اجتماع مردم مشهد در گوهرشاد، [[شیخ محمدتقی بهلول]] سخنان تندی علیه دولت ایراد کرد و خواهان مقاومت مردم شد. پاسخ حکومت به این اعتراض آرام و مدنی مردم مشهد، کشتار معترضین بود. در حوالی ظهر مأمورین نظامی و انتظامی از هر سو به مردم هجوم آورده و در داخل مسجد به کشتار آنان پرداختند.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c13_22798/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA_%D9%87%D8%A7/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D9%84%D8%AE_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF خاطره تلخ امام از کشتار در مسجد گوهرشاد]»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
۲۱ تیر ماه طرفین به دنبال اتمام تحصن با شکل‌گیری حداقل درگیری بودند و همه از بهلول درخواست می‌کردند برای جلوگیری از کشته شدن مردم مسامحه کند اما بهلول با تمام پیشنهادات برای پایان دادن به تحصن مخالفت و تنها بازگشت آیت‌الله قمی به مشهد را شرط اتمام تحصن اعلام می‌کرد. البته گفته شده در شب ۲۱ تیر ماه تحصن‌کنندگان به صورت بلاتکلیف در حرم منتظر بودند. رواق‌ها و صحن‌ها بسته شده بود. عده‌ای از محصنین در خواب به سر می‌بردند و با خاموش شدن چراغ‌های حرم نظامی‌ها وارد مسجد گوهرشاد شدند. البته مردم در مقابله با حمله ارتش مقاومت کردند اما در ادامه دستور آتش صادر و مردم را به گلوله بستند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/1401042114426/قیام-گوهرشاد-دردناک-ترین-حادثه-تاریخ-معاصر-ایران قیام گوهرشاد، دردناک‌ترین حادثه تاریخ معاصر ایران]»، ایسنا، انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۴۰۳ش.</ref> | |||
پس از واقعه مسجد گوهرشاد، محمدتقی بهلول به علت تحت تعقیب بودن به افغانستان گریخت. همچنین رژیم پهلوی در همان سال آیت‌الله سید حسین طباطبایی قمی را از ایران به عراق تبعید کرد.<ref>«[https://www.tabnak.ir/fa/tags/103198/1/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF واقعه مسجد گوهرشاد]»، تابناک، انتشار: ۲ آبان ۱۳۹۷ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
در | |||
قیام گوهرشاد حماسه‌ای در دفاع از ارزش‌های اسلامی و اعتراض به سیاستهای زورگویانه رضاخان دانسته شده که با کشتار بی رحمانه‌ای پایان یافت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این روز را به نام روز حجاب و عفاف نامگذاری کردند.<ref>«[https://www.irna.ir/news/83851383/واقعه-مسجد-گوهرشاد-تقابل-رضاخان-با-اعتقادات-مذهبی واقعه مسجد گوهرشاد؛ تقابل رضاخان با اعتقادات مذهبی]»، ایرنا، بازدید: ۲۹ تیر ۱۳۹۹ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
== تعداد کشته‌شدگان == | |||
طبق گفته منابع تاریخی، حدود دو هزار نفر در این فاجعه ملی کشته و زخمی شدند.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c13_22798/خاطرات/خاطرات_شخصیت_ها/خاطره_تلخ_امام_از_کشتار_در_مسجد_گوهرشاد خاطره تلخ امام از کشتار در مسجد گوهرشاد]»، پرتال امام خمینی، انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۰ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
محمدعلی شوشتری به نقل از شاهدان عینی تعداد کشته‌ها را ۱۶۷۰ نفر ثبت کرده است. احمد بهار در روزنامه بهار به تاریخ ۱۳۲۱/۳/۷ تعداد کشته‌ها را ۱۷۵۰ نفر ذکر کرده و علیرضا بایگان نیز که از شاهدان واقعه بوده، عده ۱۶۷۰ را تأیید کرده است.<ref>«[https://www.tabnak.ir/fa/tags/103198/1/واقعه-مسجد-گوهرشاد واقعه مسجد گوهرشاد]»، تابناک، انتشار: ۲ آبان ۱۳۹۷ش، بازدید: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||