trustworthy
۷٬۳۴۶
ویرایش
رساله سه اصل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | | مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | ||
| نسخه الکترونیکی = | | نسخه الکترونیکی = | ||
}}'''رساله سه اصل''' کتابی فارسی نوشته | }}'''رساله سه اصل''' کتابی فارسی نوشته [[ملاصدرا]]، بنیانگذار حکمت متعالیه، علیه عالمانی که به دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. | ||
گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است. ملاصدرا در این کتاب اشخاص عالم‌نما و ظاهربين را از عوام خطرناک‌تر دانسته و آنان را بيش از عوام دشمنان واقعى معرفت | گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است. ملاصدرا در این کتاب اشخاص عالم‌نما و ظاهربين را از عوام خطرناک‌تر دانسته و آنان را بيش از عوام دشمنان واقعى معرفت دانسته است. | ||
رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است. | رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است. ملاصدرا در سه باب اول این کتاب به بیان سه اصل مورد نظر خود پرداخته است: در اصل اول، جهل به نفس و حقیقت انسان مهم‌ترین سبب شقاوت و ناكامى انسان در [[آخرت]] دانسته شده است؛ در اصل دوم به پیامدهای علاقه به مقام اجتماعی، مال و ميل به امور شهوانی و لذت‌های حیوانی و نفسانی پرداخته شده است؛ در اصل سوم، درباره فریب‌های [[نفس اماره]] و فریبکاری‌های [[شيطان]] بحث شده است. | ||
==موضوع و جایگاه== | ==موضوع و جایگاه== | ||
رساله سه اصل نوشته ملاصدرا رساله‌ای است علیه عالمانی که دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. از نظر سید حسین نصر، این رساله، پاسخ ملاصدرا به تمام کوته‌نظران، ظاهربینان و عالم‌نمایانی، که به نام علم و دین، با حکمت و عرفان دشمنی می‌کنند. از نظر | رساله سه اصل نوشته [[ملاصدرا]] رساله‌ای است علیه عالمانی که به دشمنی با حکمت الهی می‌پرداخته‌اند. از نظر سید حسین نصر، فیلسوف ایرانی، این رساله، پاسخ ملاصدرا به تمام کوته‌نظران، ظاهربینان و عالم‌نمایانی، که به نام علم و دین، با حکمت و عرفان دشمنی می‌کنند. از نظر نصر، مخاطب این رساله عوام نیستند، بلکه عالمان ظاهربینی هستند که با آشنایی مختصری با ظواهر علوم شرعی خود را در ردیف عالمان کامل می‌شمرند و در راه عالمان روشن‌بین سنگ‌اندازی می‌کنند.<ref>ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، رساله سه اصل، تحقیق سید حسین نصر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۰ش، مقدمه محقق، ص۲۸.</ref> | ||
رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است.<ref>لگنهاوزن، محمد، «اقتراح: دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، شماره ۳-۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۳ش، ص۲۱. </ref> ملاصدرا در این کتاب اشخاص عالم‌نما و ظاهربين را از عوام خطرناک‌تر دانسته و آنان را بيش از عوام دشمنان واقعى معرفت | رساله سه اصل را نمونه‌ای عالى از دفاع از عرفان و فلسفه دانسته‌اند. گفته شده که ملاصدرا در این رساله مخالفت با عرفان و تفكر فلسفى را معلول جهل به خويشتن و دنيادوستى و خودفريبى تلقی کرده است.<ref>لگنهاوزن، محمد، «اقتراح: دفاع عقلانی از دین»، نقد و نظر، شماره ۳-۴، تابستان و پاییز ۱۳۷۳ش، ص۲۱. </ref> ملاصدرا در این کتاب اشخاص عالم‌نما و ظاهربين را از عوام خطرناک‌تر دانسته و آنان را بيش از عوام دشمنان واقعى معرفت دانسته است.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۲۹.</ref> | ||
از نظر نصر، رسالۀ سه اصل شامل مطالب | از نظر نصر، رسالۀ سه اصل شامل مطالب مهم، مباحث لطيف و دقيق عرفانى، علمى و اخلاقى است. از نظر او، ملاصدرا در این اثر برای مطالب خود از آيات قرآنى، احاديث پيغمبر(ص)، ائمه اطهار(ع) و گفتار و اشعار بزرگان عرفان، مانند عطار و اوحدى و مولانا، شواهدى آورده و براهين خود را با آن مزين کرده است. از نظر نصر، اين اثر با همه ارزشمندی مورد توجه دانشمندان نبوده و کسانی که درباره آثار ملاصدرا به تحقیق پرداخته‌اند در کتاب‌های خود به آن اشاره نکرده‌اند.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۳۱-۳۲.</ref> رساله سه اصل تنها رساله فارسی ملاصدرا و از معدود آثار او به زبان فارسی قلمداد شده است.<ref>استادی، رضا، «تألیفات ملاصدرا»، آیینه پژوهش، شماره ۵۷، ۱۳۷۸ش، ص۸۳.</ref> | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (درگذشته ۱۰۵۰ق)، مشهور به ملاصدرا و صدرالمتألهین، عالم شیعه، فیلسوف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است. | صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی (درگذشته ۱۰۵۰ق)، مشهور به [[ملاصدرا]] و صدرالمتألهین، عالم شیعه، فیلسوف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است. [[حکمت متعالیه]]، در کنار مکتب فلسفی مشاء و اشراق، یکی از سه مکتب فلسفی اسلامی به‌شمار می‌رود.<ref>آشتیانی، سید جلال‌الدین، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، قم، مرکز انتشارات دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم، ۱۳۷۸ش، ص۲۱.</ref> [[مرتضی مطهری]]، فیلسوف و اسلام‌شناس، مکتب فلسفی ملاصدرا را تلفیقی از چهار مکتب اندیشه‌ای در جهان اسلام دانسته است: مکتب فلسفی مشاء، مکتب فلسفی اشراق، عرفان نظری و کلام.<ref>مطهری، مرتضی، کلیات علوم اسلامی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۳.</ref> | ||
ملاصدرا در شیراز به دنیا آمد و تحصیلات خود را در شیراز و اصفهان پی گرفت. او علوم عقلی را نزد سید محمدباقر داماد | ملاصدرا در شیراز به دنیا آمد و تحصیلات خود را در شیراز و اصفهان پی گرفت. او علوم عقلی را نزد سید محمدباقر داماد استرآبادی، مشهور به [[میرداماد]]، (درگذشته ۱۰۴۱ق) و علوم نقلی را نزد [[شیخ بهائی]] (درگذشته ۱۰۳۰ق) آموخت.<ref>آشتیانی، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص۲۴-۲۵.</ref> ملاصدرا پس از رسیدن به مقام علمی در علوم عقلی و نقلی به تدریس علوم فلسفی در اصفهان و شیراز پرداخت. ملاصدرا همواره از سوی علمای قشری تحت فشار بود؛ به همین دلیل، قسمتی پایانی عمر خود را در انزوا در کَهَک، در نزدیکی قم به سر برد.<ref>آشتیانی، شرح حال و آراء فلسفی ملاصدرا، ص۲۷.</ref> در این دوره آثار مهم خود، از جمله اسفار اربعه، را به‌نگارش درآورد.<ref>ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، عرفان و عارف نمايان ترجمه كتاب كسر أصنام الجاهلية، تهران، انتشارات الزهراء، ۱۳۷۱ش، مقدمه سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، ص۲۰.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
* جهل نسبت به معرفت نفس كه حقيقت انسان و اساس ايمان به آخرت است که اكثر انسان‌ها از آن غافل هستند. این جهل مهم‌ترین سبب شقاوت و ناكامى انسان در آخرت است، زیرا کسی که خود را نشناسد خدا را نخواهد شناخت.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۱۳.</ref> | * جهل نسبت به معرفت نفس كه حقيقت انسان و اساس ايمان به آخرت است که اكثر انسان‌ها از آن غافل هستند. این جهل مهم‌ترین سبب شقاوت و ناكامى انسان در آخرت است، زیرا کسی که خود را نشناسد خدا را نخواهد شناخت.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۱۳.</ref> | ||
* علاقه به مقام اجتماعی، مال و ميل به امور شهوانی و لذت‌های حیوانی و نفسانی كه ریشه همه آنها حب دنیاست.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۲۸.</ref> | * علاقه به مقام اجتماعی، مال و ميل به امور شهوانی و لذت‌های حیوانی و نفسانی كه ریشه همه آنها حب دنیاست.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۲۸.</ref> | ||
* فریب‌های نفس اماره و فریبکاری‌های شيطان است که بد را خوب و خوب را بد نشان می‌دهد. شیطانی که معروف را منكر و منكر را معروف معرفی می‌کند و كارش ترويج سخنان باطل و زیبا نشان دادن عمل غير صالح و اندیشه‌های فاسد و اوهام دروغین و انكار حق و ابطال برهان‌های عقلی با تکیه بر دروغ و سفسطه است.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۳۲.</ref> | * فریب‌های [[نفس اماره]] و فریبکاری‌های شيطان است که بد را خوب و خوب را بد نشان می‌دهد. شیطانی که معروف را منكر و منكر را معروف معرفی می‌کند و كارش ترويج سخنان باطل و زیبا نشان دادن عمل غير صالح و اندیشه‌های فاسد و اوهام دروغین و انكار حق و ابطال برهان‌های عقلی با تکیه بر دروغ و سفسطه است.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، ص۳۲.</ref> | ||
== نسخه‌ها و چاپ و نشر == | == نسخه‌ها و چاپ و نشر == | ||
نسخه‌هایی از رساله سه اصل در کتابخانه آستان قدس و مجلس و در کتابخانه مدرس رضوى و کتابخانه شیخ جعفر سلطان العلماء در تهران بوده است. نسخه دیگری از آن هم در موزه بریتانیا است.<ref>استادی، «تألیفات ملاصدرا»، ص۸۳.</ref> رساله سه اصل اولين بار، در سال ۱۳۴۰ش، توسط سيد حسين نصر و از طرف دانشكده معقول و منقول دانشگاه | نسخه‌هایی از رساله سه اصل در کتابخانه آستان قدس و مجلس و در کتابخانه مدرس رضوى و کتابخانه شیخ جعفر سلطان العلماء در تهران بوده است. نسخه دیگری از آن هم در موزه بریتانیا است.<ref>استادی، «تألیفات ملاصدرا»، ص۸۳.</ref> رساله سه اصل اولين بار، در سال ۱۳۴۰ش، توسط سيد حسين نصر و از طرف دانشكده معقول و منقول دانشگاه تهران، به‌مناسبت چهار صدمين سال تولد ملاصدرا (۱۳۸۰ق)، منتشر شده است.<ref>ملاصدرا، رساله سه اصل، مقدمه محقق، ص۱.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||