پرش به محتوا

مشورت پیامبر(ص) با مردم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:


{{سوال}}
{{سوال}}
آیا پیامبر اکرم(ص) درباره جنگ‌ها و امور دیگر با مردم مشورت می‌کرد و آیا پس از مشورت به رأی آنها عمل می‌نمود؟
آیا پیامبر(ص) با دیگران مشورت می‌کرد؟ آیا پس از مشورت به نظر آنها عمل می‌نمود؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}


{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
رسول خدا(ص) همه را به مشورت توصیه می‌کرد، و خود نیز با اصحاب و یارانش در امور مختلف سیاسی و اجتماعی مشورت می‌کرد و به بهترین پیشنهاد عمل می‌نمود. مواردی مانند دستور عقل به مشورت با دیگران، گرفتن بهترین تصمیم در امور مختلف، ارزش دادن به یاران، تشویق به مشارکت در امور سیاسی، حفظ وحدت مسلمانان و خوشحال نمودن آنها از جمله عوامل مشورت پیامبر با اصحاب بوده است. قرآن کریم در آیات متعدد مردم را به مشورت دعوت کرده است.  
مشورت [[پیامبر اسلام]] با [[صحابه|اصحابش]] در امور مختلف سیاسی و نظامی، در منابع نقل شده است. او در [[جنگ بدر]] با مشورت [[حباب بن منذر|حُباب بن منذر]]، موضع سپاه اسلام را تغییر داد. در [[جنگ احد]] به پیشنهاد جوانان، برای جنگ از شهر خارج شد. همچنین در [[جنگ احزاب]] با مشورت [[سلمان فارسی]]، خندقی کنده شد تا ایستادگی مقابل دشمن راحت‌تر باشد.


==مشورت با اصحاب==
در علت مشورت پیامبر(ص) با دیگران مواردی مانند دستور [[عقل]] به مشورت با دیگران، گرفتن بهترین تصمیم در امور مختلف، ارزش دادن به یاران، تشویق به مشارکت در امور سیاسی و حفظ وحدت مسلمانان، ذکر شده است.
پیامبر اسلام(ص)، مردم را در امور اجتماعی و سیاسی مشارکت می داد و برای حفظ وحدت جامعه اسلامی از آنها درباره تصمیم‌گیری در موارد مختلف دعوت به همکاری می‌کرد. مواردی مانند دستور عقل به مشورت با دیگران، گرفتن بهترین تصمیم در امور مختلف، ارزش دادن به یاران، تشویق به مشارکت در امور سیاسی، حفظ وحدت مسلمانان و خوشحال نمودن آنها از جمله عوامل مشورت پیامبر با اصحاب بوده است.


پیامبر هرگاه طرحی در ذهن داشتند، آن را در میان اصحاب خود تبیین نموده و از آنها می‌خواستند تا نظرشان را بگویند و گاهی چند راه را مطرح می‌کردند و می‌فرمود کدامیک از راه‌حل‌ها خوب است.  
== لزوم مشورت پیامبر با دیگران ==
عالمان مسلمان معتقدند بنای ادیان الهی بر آن نیست که [[وحی]] جانشین عقل گردد. پیامبران علاوه بر استفاده از وحی، از عقل و خِرَد انسانی نیز استفاده می‌کردند. براساس منابع اسلامی، [[پیامبر اسلام(ص)]] بر اساس علم خدادادی می‌توانست از مناسب‌ترین شیوه برای عمل، آگاهی یابد، اما براساس سیر عادی زندگی و حکمرانی پیش رفته، با اصحاب خود [[مشورت]] می‌کرد و در این راه از [[علم الهی]] استفاده نمی‌کرد.  


==تغییر موضع سپاه اسلام با مشورت حُباب بن منذر در جنگ بدر==
پیامبر اکرم(ص) هر جا مسئله مهمی پیش می‌آمد خطاب به مردم می‌فرمود: ای مردم، با شما مشورت می‌کنم، نظرتان را اعلام کنید.<ref name=":0" /> و با مردم در امور مختلف مشورت می‌کرد.
در سال دوم هجری قمری پیامبر(ص) راهی بدر شد. پیش از درگیری با سپاه قریش، سپاه اسلام در نزدیکی چاه‌های بدر مستقر شدند، در این محل حُباب بن منذر گفت: ای رسول خدا آیا به دستور خدا در اینجا سپاه را مستقر نمودید. رسول خدا فرمود: نه چنین نیست بلکه باید طبق تدبیر جنگ و سیاست نظامی عمل کرد. حباب بن منذر گفت: اینجا جای مناسبی نیست دستور بفرمایید تا سپاه اسلام پیش روند و در کنار نزدیکترین چاه فرود آمده و چاه‌های دیگر را تخریب و یک چاه و حوضی پر از آب باقی گذارند. رسول خدا به نظر او عمل نمود.<ref>ابن هشام، سیره النبویه، بیروت دارالکتب العربی، چاپ ششم، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۵۸، طبری، تاریخ، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۰۸، ج ۲، ص۲۰.</ref>


====در جنگ احد====
پیامبر(ص)، مردم را در امور اجتماعی و سیاسی مشارکت می‌داد و برای حفظ وحدت جامعه اسلامی از آنها برای تصمیم‌گیری دعوت می‌کرد. دستور عقل به مشورت با دیگران، گرفتن بهترین تصمیم در امور مختلف، ارزش دادن به یاران، تشویق به مشارکت در امور سیاسی، حفظ وحدت مسلمانان و خوشحال نمودن آنها را از جمله عوامل مشورت پیامبر(ص) با اصحاب دانسته‌اند.
در سال سوم هجری قمری در جنگ احد، پیامبر(ص) پس از شنیدن خبر تهاجم قریش به سوی مدینه، تصمیم داشت در شهر بماند و در داخل شهر با استفاده از استحکامات و خانه‌های شهر، دشمن را در صورت حمله سرکوب نموده و در شهر به هلاکت برساند. بزرگان مهاجر و انصار نیز با پیامبر هم رأی شدند و در مشورت رسول خدا(ص) این استراتژی را تأیید کردند. اما اصرار جوانان بر نبرد در خارج شهر، پیامبر را از این تصمیم منصرف کرد، لذا پس از نماز جمعه لباس نظامی پوشیده و آماده حرکت به سوی سپاه دشمن شد. جوانان اصرار کننده با سرزنش بزرگان از اصرار خود عذرخواهی کردند، ولی رسول خدا فرمود تصمیم دیگر عوض نمی‌شود اگر صبر کنید در این جنگ نیز پیروز خواهید بود. پیامبر اکرم رأی جوانان را در این مشورت بر رأی خود و بزرگان مقدم داشت.<ref>طبری، پیشین، ص۵۸، ۵۹ و ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۲۶.</ref>


====در جنگ احزاب====
== تغییر موضع در جنگ بدر با مشورت حُباب بن منذر ==
در سال پنجم هجری قمری در غزوه احزاب (خندق) آنگاه که مشرکان با هدف نابودی اسلام بسیج شده و به سوی مدینه حرکت کردند، نظر به اهمیت این حرکت، پیامبر(ص) قبل از آغاز جنگ در خصوص نحوه رویارویی با مهاجمان با مردم مشورت فرمود و سرانجام به پیشنهاد سلمان مقرر شد تا اطراف شهر را خندقی بکنند و از مواجهه مستقیم و همه‌جانبه با دشمن دوری کنند پیامبر اکرم این رأی را پسندید و دستور داد دور شهر خندقی کنده شد که در نهایت به پیروزی بسیار بزرگ در این جنگ با شجاعت و شهامت امیر مؤمنان نایل شدند.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۹۱ و ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۱۷۵.</ref>
[[جنگ بدر]] در [[سال دوم هجری]] واقع شد. پیش از درگیری، سپاه اسلام در نزدیکی چاه‌های بدر مستقر شدند، در این محل [[حباب بن منذر|حُباب بن منذر]] گفت: ای پیامبر، آیا به دستور خدا، سپاه را در اینجا مستقر نموده‌اید. پیامبر: خیر. چنین نیست. حباب بن منذر گفت: اینجا جای مناسبی نیست. دستور بفرمایید تا سپاه اسلام پیش روند و در کنار نزدیکترین چاه فرود آمده و چاه‌های دیگر را تخریب و یک چاه و حوضی پر از آب باقی گذارند. پیامبر به نظر او عمل نمود.<ref name=":0">ابن هشام، سیره النبویه، بیروت دارالکتب العربی، چاپ ششم، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۵۸.</ref>


پیامبر اکرم(ص) هر جا لازم بود و مسئله مهم پیش می‌آمد خطاب به مردم می‌فرمود: با شما مشورت می‌کنم ای مردم نظرتان را اعلام کنید.<ref>ابن هشام، سیره النبویه، ج۲، ص۲۵۸.</ref> و با مردم در امور مختلف مشورت می‌کرد و برای رشد و تعالی شخصیت اصحاب خود برای رأی و نظر آنها احترام قائل می‌شد.
== خارج شدن از مدینه با مشورت جوانان در جنگ احد ==
در [[سال سوم هجری]] و پیش از [[جنگ احد]]، پیامبر(ص) پس از شنیدن خبر تهاجم [[قریش]] به سوی مدینه، تصمیم داشت در شهر بماند و در داخل شهر با استفاده از بناها و خانه‌ها، دشمن را شکست دهد. بزرگان مهاجر و انصار نیز با پیامبر(ص) موافق بودند و در مشورت رسول خدا(ص) این نظر را تأیید کردند. اما اصرار جوانان بر نبرد در خارج شهر، پیامبر را از این تصمیم منصرف کرد. در نتیجه، پیامبر، پس از نماز جمعه، لباس نظامی پوشیده و آماده حرکت به سوی سپاه دشمن شد. جوانان اصرار کننده با سرزنش بزرگان از اصرار خود عذرخواهی کردند، ولی رسول خدا فرمود تصمیم دیگر عوض نمی‌شود. اگر صبر کنید در این جنگ نیز پیروز خواهید بود. پیامبر اکرم رأی جوانان را در این مشورت بر رأی خود و بزرگان مقدم داشت.<ref>ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۲۶.</ref>


====احادیث پیامبر درباره مشورت====
== ساخت خندق با مشورت سلمان فارسی در جنگ احزاب ==
از پیامبر اکرم(ص) درباره مشورت احادیثی نقل شده است:
در [[سال پنجم هجری]] در [[جنگ احزاب]] (خندق)، مشرکان با هدف نابودی اسلام، به سوی مدینه حرکت کردند. پیامبر(ص) قبل از آغاز جنگ در نحوه رویارویی با مهاجمان با مردم مشورت فرمود و سرانجام به پیشنهاد [[سلمان فارسی]] در اطراف شهر خندقی کندند و از مواجهه مستقیم و همه‌جانبه با دشمن دوری کردند. این تصمیم در نهایت به پیروزی مسلمانان در این جنگ کشیده شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۹۱ و ابن هشام، سیره النبویه، ج۳، ص۱۷۵.</ref>
* وقتی یکی از شما با برادر خود مشورت می‌کند وی باید رأی خود را صریح بگوید.<ref>پاینده، نهج الفصاحه، چاپ اول، تهران، جاویدان ۱۳۷۴ش، ص ۱۷۶ ،۲۷۸، ۴۹۶، ۶۴۰.</ref>
* مرد تا هنگامی که مشورت کنندگان خود را راهنمایی کند خداوند در گفتن آرای درست او را یاری می‌نماید اما اگر خیانت کند رأی درست از او صادر نشود.<ref>(آل عمران:۱۵۹).</ref>  
* هیچ‌کس از مشورت بی‌نیاز نیست.<ref>پاینده، نهج الفصاحه، چاپ اول، تهران، جاویدان ۱۳۷۴ش، ص ۱۷۶ ،۲۷۸، ۴۹۶، ۶۴۰.</ref>
* هیچ‌کس پس از مشورت هلاک نشود.<ref>پاینده، نهج الفصاحه، چاپ اول، تهران، جاویدان ۱۳۷۴ش، ص ۱۷۶ ،۲۷۸، ۴۹۶، ۶۴۰.</ref>  
<span></span>
 
<span></span>
 
== مطالعه بیشتر ==
* ترجمه سیره رسول خدا، نویسنده: ابن هشام.
* سنن النبی، نویسنده: علامه طباطبایی.
{{مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۴۳: خط ۳۰:
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی =تاریخ
  | شاخه اصلی =تاریخ
  |شاخه فرعی۱ =تاریخ و سیره معصومان
  | شاخه فرعی۱ =تاریخ و سیره معصومان
  |شاخه فرعی۲ =سیره نبوی
  | شاخه فرعی۲ =سیره نبوی
  |شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =شد
  | تیترها =
  | تیترها =شد
  | ویرایش =
  | ویرایش =شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =شد
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =  
| بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت =ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[ar:استشارة النبي (ص) مع الناس]]
[[fr:Consultation du Prophète (s) avec le peuple]]
۷٬۲۳۰

ویرایش