پرش به محتوا

اعتبار کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
خط ۳۶: خط ۳۶:
  | مشخصات نشر    = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
  | مشخصات نشر    = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی -->
  | نسخه الکترونیکی  =
  | نسخه الکترونیکی  =
}}'''اعتبار کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی''' پس از [[اعتبار کتاب کافی|کافی]] و [[اعتبار من لایحضره الفقیه|من لایحضره الفقیه]]، سومین کتاب از [[کتب اربعه شیعه]] است و از نظر جایگاه مؤلف آن و هم از نظر اعتبار [[سند حدیث|سندی]] و محتوایی روایات آن دارای اهمیت بسیار هستند.  
}}'''کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی''' پس از [[اعتبار کتاب کافی|کافی]] و [[اعتبار من لایحضره الفقیه|من لایحضره الفقیه]]، سومین کتاب از [[کتب اربعه شیعه]] است و از نظر جایگاه مؤلف آن و هم از نظر اعتبار [[سند حدیث|سندی]] و محتوایی روایات، دارای اهمیت بسیار است.  


تهذیب الاحکام شرح روایی [[کتاب المقنعه]]، رساله فقهی شیخ مفید، است. [[شیخ طوسی]] هدف خود از نگارش این کتاب را دفاع از مذهب شیعه در برابر نقد مخالفان آن، به دلیل وجود روایات متعارض در کتب شیعه، برشمرده است. زمان نگارش کتاب تهذیب الاحکام مشخص نیست، اما برخی با استفاده از شواهدی گفته‌اند که در حدود سال‌مرگ [[شیخ مفید]] (۴۱۳ق) نگاشته شده است. این کتاب اولین تألیف شیخ طوسی بوده که در بدو ورودش به بغداد نگاشته به همین دلیل در آن اشاره به هیچ یک از آثار دیگر او دیده نمی‌شود.
تهذیب الاحکام شرح روایی [[کتاب المقنعه]]، رساله فقهی شیخ مفید، است. [[شیخ طوسی]] هدف خود از نگارش این کتاب را دفاع از مذهب شیعه در برابر نقد مخالفان آن، به دلیل وجود روایات متعارض در کتب شیعه، برشمرده است. زمان نگارش کتاب تهذیب الاحکام مشخص نیست، اما برخی با استفاده از شواهدی گفته‌اند که در حدود سال وفات [[شیخ مفید]] (۴۱۳ق) نگاشته شده است. این کتاب اولین تألیف شیخ طوسی بوده که در بدو ورود به بغداد نگاشته به همین دلیل در آن اشاره به هیچ یک از آثار دیگر او دیده نمی‌شود.


تلاش برای جمع ميان روايات متعارض، استشهاد به آیات قرآن، ارائه مباحث [[فقه الحدیث|فقه الحدیثی]] و اهتمام به نقد سندی و متنی روایات را از امتیازات کتاب تهذیب الاحکام شمرده شده است.  
تلاش برای جمع ميان روايات متعارض، استشهاد به آیات قرآن، ارائه مباحث [[فقه الحدیث|فقه الحدیثی]] و اهتمام به نقد سندی و متنی روایات از امتیازات کتاب تهذیب الاحکام شمرده شده است.  


== جایگاه و ویژگی‌ها ==
== جایگاه و ویژگی‌ها ==
تهذیب الاحکام، پس از [[اعتبار کتاب کافی|کافی]] و [[اعتبار من لایحضره الفقیه|من لایحضره الفقیه]]، سومین کتاب از [[کتب اربعه شیعه]] است. این کتاب شرح روایی کتاب المقنعه، رساله فقهی شیخ مفید، است.<ref>نصیری، علی، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۸ش، ص۱۰۹.</ref> موضوع کتاب تهذیب الاحکام را جمع و نقل روایات فقهی، اعم از متعارض و غیر متعارض دانسته‌اند.<ref>حجت، هادی، جوامع حدیثی شیعه، تهران، انتشارات سمت و دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۸ش، ص۱۱۸.</ref>
تهذیب الاحکام، پس از [[اعتبار کتاب کافی|کافی]] و [[اعتبار من لایحضره الفقیه|من لایحضره الفقیه]]، سومین کتاب از [[کتب اربعه شیعه]] است. این کتاب شرح روایی کتاب المقنعه، رساله فقهی شیخ مفید، است.<ref>نصیری، علی، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۸ش، ص۱۰۹.</ref> موضوع کتاب تهذیب الاحکام را جمع و نقل روایات فقهی، اعم از متعارض و غیر متعارض دانسته‌اند.<ref>حجت، هادی، جوامع حدیثی شیعه، تهران، انتشارات سمت و دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۸ش، ص۱۱۸.</ref>


[[شیخ طوسی]] هدف خود از نگارش این شرح بر کتاب شیخ مفید را دفاع از مذهب شیعه در برابر نقد مخالفان این مذهب، به دلیل وجود روایات متعارض در کتب شیعه، برشمرده است.<ref>شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۲.</ref> بر این اساس، برخی محققان معتقدند که انگیزه شیخ طوسی از نگارش این کتاب تا حدودی کلامی بوده تا فقهی. از نظر آنان هرچند کتاب تهذیب بیشتر به‌عنوان یک کتاب حدیثی شناخته می‌شود، قصد شیخ طوسی تحکیم مبانی تشیع در مقابل مخالفان با رفع اختلافات روایات متعارض دانسته شده است.<ref>حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۹.</ref>
[[شیخ طوسی]] هدف خود از نگارش این شرح را دفاع از مذهب شیعه در برابر نقد مخالفان، به دلیل وجود روایات متعارض در کتب شیعه، برشمرده است.<ref>شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۲.</ref> بر این اساس، برخی محققان معتقدند که انگیزه شیخ طوسی از نگارش این کتاب تا حدودی کلامی بوده است. از نظر آنان هرچند کتاب تهذیب بیشتر به‌عنوان یک کتاب حدیثی شناخته می‌شود، قصد شیخ طوسی تحکیم مبانی تشیع در مقابل مخالفان با رفع اختلافات روایات متعارض دانسته شده است.<ref>حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۹.</ref>


زمان نگارش کتاب تهذیب الاحکام مشخص نیست، اما برخی محققان با استفاده از شواهدی در متن کتاب چنین استنباط کرده‌اند که این کتاب در حدود سال‌مرگ [[شیخ مفید]] (۴۱۳ق) نگاشته شده است.<ref>شبیری، محمدجواد، «مصادر الشیخ الطوسی فی کتابه تهذیب الاحکام»، مجله علوم الحدیث، شماره ۶، رجب-ذیحجۀ ۱۴۲۰ق، ص۱۸۶.</ref> این کتاب اولین تألیف شیخ طوسی بوده که در بدو ورودش به بغداد نگاشته به همین دلیل در آن اشاره به هیچ یک از آثار دیگر او دیده نمی‌شود.<ref>حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۸.</ref>  
زمان نگارش کتاب تهذیب الاحکام مشخص نیست، اما برخی محققان با استفاده از شواهدی در متن کتاب چنین استنباط کرده‌اند که این کتاب در حدود سال‌مرگ [[شیخ مفید]] (۴۱۳ق) نگاشته شده است.<ref>شبیری، محمدجواد، «مصادر الشیخ الطوسی فی کتابه تهذیب الاحکام»، مجله علوم الحدیث، شماره ۶، رجب-ذیحجۀ ۱۴۲۰ق، ص۱۸۶.</ref> این کتاب اولین تألیف شیخ طوسی در بدو ورودش به بغداد بوده است. به همین دلیل در آن اشاره به هیچ یک از آثار دیگر او دیده نمی‌شود.<ref>حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۸.</ref>  


کتاب تهذیب الاحکام مشتمل بر ۲۳ کتاب و ۳۹۳ باب است. تهذیب الاحکام از کتاب طهارت آغاز می‌شود و به کتاب ارث، حدود و دیات ختم می‌شود. بخش پایانی این کتاب [[مشیخه|مَشیخِه]] است که از آن برای اتصال اسناد کتاب استفاده می‌شود. این کتاب در مجموع نزدیک به ۱۴۰۰۰ روایت دارد که بیشترین روایات فقهی در بین کتب اربعه به‌شمار می‌آید.<ref>حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۹.</ref>
کتاب تهذیب الاحکام مشتمل بر ۲۳ کتاب و ۳۹۳ باب است. تهذیب الاحکام از کتاب طهارت آغاز می‌شود و به کتاب ارث، حدود و دیات ختم می‌شود. بخش پایانی این کتاب [[مشیخه|مَشیخِه]] است که از آن برای اتصال اسناد کتاب استفاده می‌شود. این کتاب در مجموع نزدیک به ۱۴۰۰۰ روایت دارد که بیشترین روایات فقهی در بین کتب اربعه به‌شمار می‌آید.<ref>حجت، جوامع حدیثی شیعه، ص۱۱۹.</ref>
خط ۵۷: خط ۵۷:


== امتیازات ==
== امتیازات ==
برخی محققان امتیازاتی برای کتاب من تهذیب الاحکام برشمرده‌اند؛ از جمله:
برخی محققان امتیازاتی برای کتاب تهذیب الاحکام برشمرده‌اند:


* '''جمع ميان روايات:''' هدف از تدوین تهذیب الاحکام انعکاس روایات موافق و مخالف و تبیین راه جمع میان آنها بوده است. این کار، از سوی [[شیخ طوسی]] در سرتاسر کتاب پیگیری شده است. این موضوع را مهم‌ترین امتیاز کتاب تهذیب الاحکام دانسته‌اند.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۱۸.</ref>
* '''جمع ميان روايات:''' هدف از تدوین تهذیب الاحکام انعکاس روایات موافق و مخالف و تبیین راه جمع میان آنها بوده است. این کار، از سوی [[شیخ طوسی]] در سرتاسر کتاب پیگیری شده است. این موضوع را مهم‌ترین امتیاز کتاب تهذیب الاحکام دانسته‌اند.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۱۸.</ref>
* '''استشهاد به آیات قرآن''': در پاره‌ای موارد در کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی به‌عنوان دلیل حکم به آیات قرآن استناد کرده است.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref>  
* '''استشهاد به آیات قرآن''': در پاره‌ای موارد در کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی به‌عنوان دلیل حکم به آیات قرآن استناد کرده است.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref>  
* '''ارائه مباحث فقه الحدیثی''': شیخ طوسی در مواردی در کتاب تهذیب الاحکام ضمن ارائه تفسیر روایات مباحثی درباره [[فقه الحدیث]] ارائه کرده است.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۲۰.</ref>  
* '''ارائه مباحث فقه الحدیثی''': شیخ طوسی در مواردی ضمن ارائه تفسیر روایات مباحثی درباره [[فقه الحدیث]] ارائه کرده است.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۲۰.</ref>  
* '''اهتمام به نقد سندی و متنی روایات''': در این کتاب شیخ طوسی [[سلسله حدیث|سند]] روایات را بر اساس مباحثی چون نادر بودن سند، نادر بودن رجال سند و فساد مذهب راوی مورد نقد و بررسی قرار داده است. از نظر متنی هم او محتوای روایات را بر اساس مخالف آنها با اصول کلامی و فقهی شیعه مورد بررسی قرار داده است.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۲۰-۱۲۲.</ref>  
* '''اهتمام به نقد سندی و متنی روایات''': در این کتاب شیخ طوسی [[سلسله حدیث|سند]] روایات را بر اساس مباحثی چون نادربودن سند، نادر بودن رجال سند و فساد مذهب راوی مورد نقد و بررسی قرار داده است. از نظر متنی هم او محتوای روایات را بر اساس مخالف آنها با اصول کلامی و فقهی شیعه مورد بررسی قرار داده است.<ref>نصیری، آشنایی با جوامع حدیثی شیعه و اهل‌سنت، ص۱۲۰-۱۲۲.</ref>  


== نقدها ==
== نقدها ==
محققان علوم حدیث بر تهذیب نقدهایی را وارد دانسته‌اند؛ از جمله:
محققان علوم حدیث بر تهذیب نقدهایی را وارد دانسته‌اند: عدم رعایت شیوه واحد در سرتاسر کتاب، انعکاس برخی از روایات ضعیف در کتاب، فقدان جامعیت و افراط در تأویل و جمع میان روایات متعارض. گفته شده شیخ طوسی برای سازش میان روایات متعارض از تأویل های بعید و غیرقابل پذیرش کمک گرفته است.<ref>نصیری، علی، حدیث شناسی۱، قم، سنابل، ۱۳۸۳ش، ص۲۲۹.</ref>
 
یک: عدم رعایت شیوه واحد در سرتاسر کتاب.
 
دو: انعکاس برخی از روایات ضعیف در کتاب.
 
سه: فقدان جامعیت.
 
چهار: افراط در تأویل و جمع میان روایات متعارض: گفته شده شیخ طوسی برای سازش میان روایات متعارض از تأویل های بعید غیرقابل پذیرش کمک گرفته است.<ref>نصیری، علی، حدیث شناسی۱، قم، سنابل، ۱۳۸۳ش، ص۲۲۹.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
خط ۹۲: خط ۸۴:
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ج
  | اولویت =ج
۱۱٬۹۱۳

ویرایش