چرا خدا را عبادت می‌کنیم: تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوال}}چرا خدا را عبادت می‌کنیم؟ فلسفه و حقیقت عبادت چیست؟{{پایان سوال}}

شکرگزاری، خودسازی، خضوع و تسلیم در برابر خداوند را از دلایل عبادت خداوند می دانند.

عبادت در برابر پروردگار را از عوامل خودسازی<ref>مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۳۴۶.</ref> و به عنوان تکامل انسانی یاد می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۴۰۸.</ref> گفته شده است بر اساس آیات قرآن، خداوند از عبادت انسانها بی نیاز است و آثار و فواید عبادات به خود انسان‌ها بازمی‌گردد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۴۴۱.</ref> خضوع و تواضع در پیشگاه خدا، شکستن غرور و سرکشی، یاد خداوند، ازبین بردن غفلت، در مسیر بندگی قرار دادن، از دلایل و فلسفه عبادات ذکر شده است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۴۴۲.</ref> خضوع و خشوع در برابر موجودی که از علم، قدرت و عظمت لایتناهی است از فلسفه عبادت شمرده می‌شود.<ref>محسنی، شیخ محمد آصف، انوار هدایت، کابل، رسالات. مرکز حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی محسنی، ۱۳۹۴ش، ج۲، ص۲۵۹.</ref> محسن قرائتی مفسر معاصر قرآن، پاسخ به احساسات، پاسخ به استمداد و نیاز، پاسخ به عشق و انس. نیاز به آرامش و راه خودسازی را از دلایل عبادت ذکر می‌کند.<ref>محسن قرائتی، درس‌هایی از قرآن، ج۱، ص۱۹۷۱.</ref> روح عبادت را تذکر می دانند که آگاهی نفس را نسبت به ذات حق بیدار می‌کند. فلسفه عبادت این است که همواره انسان در یادش باشد که بنده است و مکلّف است و چشم بینایی در فوق وجود دارد، و از این نظر تجدید عهد است با خدا و مقام ربوبیت او و انسان و عبودیت انسان.<ref>مطهری، مرتضی، یادداشت‌های استاد، تهران، صدرا، ۱۳۸۵ش، ج۶، ص۱۸۷.</ref>

مفسران ذیل آیه ۵۶ سوره ذاریات گفته‌اند غرض از خلقت انسان عبادت است و آن کمالی است عاید بر انسان که نتیجه‌اش رحمت و مغفرت و سعادت دائمی است. منظور از عبادت در «لیعبدون» مطلق اطاعت و فرمانبری است، خواه در کارهای عبادی باشد یا غیر عبادی، به عبارت دیگر: عبادت حقیقی آنست که انسان تمام کارهای زندگی خویش را با فرمانهای خدا تطبیق کند. زیرا خدا برای همه کارهای زندگی فرمان و دستوری دارد.<ref>قرشی، سید علی اکبر، تفسيراحسن‌الحديث، قم، دفتر نشر نوید اسلام‌، ۱۳۹۱ش، ج۱۰، ص۳۵۸ و ۳۵۹.</ref> مکارم شیرازی، پرستش خدا و عبادت وىرا برای این می داند که حسّ تقدیر و شکر گزارى در انسان زنده مى شود و عبادت و پرستش خدا را مایه تکامل روحى انسان می‌داند.<ref>«[https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=19117&catid=19061&pid=61871 چرا خدا را عبادت کنیم]»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی، بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۲ش.</ref> علامه طباطبایی حقيقت عبادت را این می داند که بنده، خود را در مقام ذلت و عبوديت واداشته و رو به سوى مقام رب خود آورد. يعنى اين است كه بنده از خود و از هر چيز ديگر بريده، به ياد پروردگار خود باشد، و او را ذكر گويد.<ref>طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، ۱۳۷۴ش، ج۱۸، ص۵۸۲.</ref>

برخی گفته‌اند با توجه به معنای «عبد»که اراده اش تابع اراده مولای خود است، بنابراين عبوديّت اظهار درجه خضوع در برابر كسى است كه همه چيز از ناحيه اوست و كسى مى تواند «معبود» باشد كه نهايت انعام و اكرام را كرده است و او كسى جز خدا نيست! «عبوديّت» نهايت اوج تكامل روح يك انسان و قرب او به خداست و عبوديّت تسليم مطلق در برابر ذات پاك اوست؛ عبادت تنها ركوع و سجود و قيام و قعود نيست، بلكه روح عبادت تسليم بى قيد و شرط در برابر كمال مطلق و ذات بى مثالى است كه از هر عيب و نقص مبرّاست.<ref>«[https://makarem.ir/maaref/fa/article/index/348803/%d8%ad%d9%82%db%8c%d9%82%d8%aa-%d8%b9%d8%a8%d8%a7%d8%af%d8%aa حقیقت عبادت]»، آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی، بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۲ش.</ref>

امام خمینی (س) عبادت را مطلق ثنای حق تعالی می داند و معتقد است حقیقت عبادت، سرایت دادن ثنای حق تا نشئه عوالم مادی و بدن است. به باور امام، عبادت اسراری دارد که نباید از آن غافل شد و تمام اسرار و اهداف عبادت به فعلیت رساندن کمالات انسان و الهی شدن انسان است.(۴) از جمله اسرار و اهداف عبادت آن است که باطن نفس، صورت عبودیت بگیرد؛ یعنی قلب و نفس نورانی گردد.<ref>«[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c801_159206/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3_ حقیقت عبادت در نگاه امام خمینی (س)]»، انتشار: ۲۷ آذر ۱۴۰۱ش، بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۲ش.</ref>

از منظر ابن سینا و ملاصدرا، عبادت ظاهر و باطنی دارد. ظاهر عبادت, موجب تزکیة نفس می ­ شود و نفس تزکیه شده استعداد راه یافتن به حقیقت عبادت, یعنی معرفت به حق را پیدا می­ کند. با توجه به دیدگاه این دو فیلسوف, معرفت با عبادت رابطه ای دوسویه دارد. انسان با تفکر در خود و هستی, به نیاز وجودی اش نسبت به معبود پی می­ برد و با اراده و اختیارش, در برابر معبود سر تعظیم فرود می ­ آورد. پس معرفت ابتدایی منجر به انجام عبادت ظاهری می ­ شود و عبادت ظاهری نیز به تزکیة نفس می­ انجامد. نفس تزکیه شده درنهایت قابلیت این را می­ یابد که به معرفت حق تعالی یعنی عبادت حقیقی نائل شود.<ref>سعید تهرانی، زهرا، صادق‌زاده قمصری، فاطمه، «باطن و حقیقت عبادت از منظر ابن سینا و ملاصدرا»، حکمت سینوی (مشکوه النور)، ۱۳۹۹ش، شماره ۶۴، ص۱۹۷.</ref>