۶٬۸۵۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|حوزه و روحانیت}} | {{درگاه|حوزه و روحانیت}} | ||
== بستر سیاسی و دینی جنگهای ایران روسیه == | |||
[[پرونده:نقاشی از جنگ های ایران و روسیه.jpg|بندانگشتی|نقاشی از جنگهای ایران و روسیه اثر محمودخان ملک الشعراء|300x300پیکسل]] | |||
جنگهای ایران و روسیه، شامل دو دوره جنگ میان امپراطوری روسیه و دولت قاجار بر سر تصرف منطقه قفقاز است كه به شكست ایران و انعقاد عهدنامههای گلستان و تركمانچای و جدا شدن سرزمینیهای قابل توجهی از ایران شد. این جنگها از اثرگذارترین وقایع دو قرن اخیر ایران در ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی قلمداد شدهاند.<ref>مصدق، علیاصغر، «جنگهای ایران و روس»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۱۱، ص۱۵۱.</ref> زمان این دو جنگ میانه سالهای ۱۲۱۸-۱۲۲۸ق (۱۸۰۳-۱۸۱۳م) در جنگ اول و ۱۲۴۱-۱۲۴۳ (۱۸۲۶-۱۸۲۸م) در جنگ دوم بوده است.<ref>وقایعنگار مروزی، میرزا محمدصادق، تایخ جنگهای ایران و روس (یادداشت های میرزا محمدصادق وقایعنگار مروزی از آغاز تا عهدنامه ترکمانچای)، محقق امیرهوشنگ آذر، بیجا، ناشر محقق، ۱۳۶۹ش، ص۲۵.</ref> مهمترین علت این جنگها را سیاستهای توسعهطلبانه دولت روسیه به دلیل رشد سرمایههای تجاری روسیه دانستهاند.<ref>مصدق، «جنگهای ایران و روس»، ص۱۵۱.</ref> | |||
ظهور سیاسی [[عالمان شیعه]] در تاریخ معاصر ایران را به اوایل قرن نوزدهم میلادی بازگرداندهاند.<ref>پزشکی، محمد و دیگران، انقلاب اسلامی و چرایی و چگونی رخداد آن، قم، نشر معارف، ۱۳۸۱ش، ص۴۰.</ref> در دوران سلطنت فتحعلیشاه قاجار (۱۲۱۲-۱۲۵۰ق)، به دلیل علایق مذهبی شاه، قدرت روحانیان شیعه افزایش یافت و آنان حضور گستردهای در حکومت یافتند. دوره حکومت فتحعلیشاه مقارن با قدرت گرفتن [[عالمان اصولی]] پس از تلاشهای [[محمدباقر بهبهانی|آقا محمدباقر بهبهانی]] (۱۱۴۴-۱۲۰۸ق) بود. مباحثات مذهبی میان [[عالمان مشهور اخباری|اخباریان]] و اصولیان در دوران فتحعلیشاه نیز ادامه داشت. شاه شخصاً در این مناظرات مذهبی به نفع اصولیان وارد میشد.<ref>کاظمی موسوی، سید احمد، خاقان صاحبقران و علمای زمان: نقش فتحعلیشاه قاجار در شکلگیری روندها و نهادهای مذهبی نو، تهران، انتشارات آگاه، ۱۳۹۷ش، ص۱۷-۱۹.</ref> | |||
در دوران حکومت فتحعلیشاه نفوذ عالمان شیعه بیش از پیش در دربار و حکومت افزایش یافت. در این دوره، با توجه به تسلط گفتمان مذهبی بر جامعه، رابطهای دوسویه میان حکومت و روحانیت شکل گرفت. شاه قاجار برای جلب حمایت عالمان زمان، فعالیتهای مذهبی چون بازسازی اماکن متبرکه را انجام میداد و به برخی عالمان مناصب دولتی واگذار میکرد. ولی عده بسیاری از عالمان شیعه در این دوره مستقل بودند و قدرت معنوی داشتند و همین موجب توجه و حرفشنوی حکومت از آنان میشد.<ref>برای اطلاع کامل تر ن.ک: الگار، حامد، دین و دولت در ایران (نقش علما در دوره قاجار)، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، انتشارات توس، ۱۳۶۹ش، ص۸۷-۱۲۸. </ref> | |||
==سید محمد مجاهد چهره اصلی جنگ دوم== | |||
[[پرونده:سید محمد مجاهد.PNG|بندانگشتی| سید محمد مجاهد فقیه برجسته شیعه که جایگاه مؤثری در جریان جنگ دوم ایران و روسیه داشت.|286x286پیکسل]]در جنگ دوم ایران و روس، عباس میرزا ولیعهد برای همراهکردن [[فتحعلیشاه]] و مردم برای جنگ با روسها و باز پس گرفتن سرزمینهای از دست رفته طی عهدنامه گلستان تصمیم گرفت تا از قدرت عالمان شیعه استفاده کند. او در کنار فعالیتهای دیگری که برای آغاز جنگ داشت، عدهای را مأمور کرد تا به عتبات بروند از ظلم روسها، به سید محمد مجاهد، فقیه بزرگ شیعه در آن دوره، شکایت کنند. [[سید محمد مجاهد]] پس از دریافت نامههای مردم و نامهنگاری با شاه، به همراه عدهای از علما به ایران آمد. او در ایران، با نگارش نامههایی به عالمان مناطق مختلف از آنها خواست مردم را به جهاد دعوت کنند.<ref>الگار، دین و دولت در ایران، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> | [[پرونده:سید محمد مجاهد.PNG|بندانگشتی| سید محمد مجاهد فقیه برجسته شیعه که جایگاه مؤثری در جریان جنگ دوم ایران و روسیه داشت.|286x286پیکسل]]در جنگ دوم ایران و روس، عباس میرزا ولیعهد برای همراهکردن [[فتحعلیشاه]] و مردم برای جنگ با روسها و باز پس گرفتن سرزمینهای از دست رفته طی عهدنامه گلستان تصمیم گرفت تا از قدرت عالمان شیعه استفاده کند. او در کنار فعالیتهای دیگری که برای آغاز جنگ داشت، عدهای را مأمور کرد تا به عتبات بروند از ظلم روسها، به سید محمد مجاهد، فقیه بزرگ شیعه در آن دوره، شکایت کنند. [[سید محمد مجاهد]] پس از دریافت نامههای مردم و نامهنگاری با شاه، به همراه عدهای از علما به ایران آمد. او در ایران، با نگارش نامههایی به عالمان مناطق مختلف از آنها خواست مردم را به جهاد دعوت کنند.<ref>الگار، دین و دولت در ایران، ص۱۴۷-۱۵۰.</ref> | ||
ویرایش