trustworthy
۷٬۳۴۶
ویرایش
اقدامات ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
اقدامات ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی در ایران (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۴۷
، ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳←اقدامات سید جمال‌الدین در جنبش تنباکو
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
سید جمال‌الدین اسدآبادی مهم‌ترین و مزمن‌ترین درد جامعه اسلامی را استبداد داخلی و استعمار خارجی تشخیص داد. او در دوران حیات خود با این دو به‌شدت مبارزه کرد. اسدآبادی برای مبارزه با این دو عامل آگاهی سیاسی و شرکت فعالانه مسلمانان را در سیاست واجب و لازم می‌شمرد.<ref>مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۳ش، ص۱۵.</ref> سید جمال‌الدین اسدآبادی معتقد بود که زیانبارترین پیامد استعمار نو از میان بردن فرهنگ و هویت ملت‌هاست. از نظر او استعمار فرهنگی زمینه‌ساز استعمار سیاسی و اقتصادی است.<ref>صاحبی، محمدجواد، اندیشه اصلاحی در نهضت‌های اسلامی، قم، چاپخانه دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش، ص۱۵۶–۱۵۷.</ref> | سید جمال‌الدین اسدآبادی مهم‌ترین و مزمن‌ترین درد جامعه اسلامی را استبداد داخلی و استعمار خارجی تشخیص داد. او در دوران حیات خود با این دو به‌شدت مبارزه کرد. اسدآبادی برای مبارزه با این دو عامل آگاهی سیاسی و شرکت فعالانه مسلمانان را در سیاست واجب و لازم می‌شمرد.<ref>مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۳ش، ص۱۵.</ref> سید جمال‌الدین اسدآبادی معتقد بود که زیانبارترین پیامد استعمار نو از میان بردن فرهنگ و هویت ملت‌هاست. از نظر او استعمار فرهنگی زمینه‌ساز استعمار سیاسی و اقتصادی است.<ref>صاحبی، محمدجواد، اندیشه اصلاحی در نهضت‌های اسلامی، قم، چاپخانه دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش، ص۱۵۶–۱۵۷.</ref> | ||
اقداماتی که سید جمال‌الدین در رابطه با مبارزه علیه استعمار کرد در جهان اسلام مورد توجه قرار گرفت؛ به طوری که نهضت‌های بعدی اسلامی عموماً تحت تأثیر تفکرات و اندیشه‌های ضد استعماری او بود. محمد محیط طباطبایی (۱۲۸۰-۱۳۷۱ش)، محقق تاریخ و فرهنگ ایران، در این مورد معتقد است که خاور‌شناسان و پژوهشگران اروپایی در صدد تحقیق و تشخیص اصول نهضت سیاسی و اجتماعی کشورهای اسلامی برآمدند و در کنجکاوی‌های خود به جایگاه سید جمال‌الدین در رشد نهضت‌های اسلامی توجه یافتند؛ آنان دریافتند که در همه نهضت‌های سیاسی، اجتماعی، ادبی، فلسفی، تربیتی و انقلابی شرق اسلامی، آثار جداگانه داشته و این آثار در برانگیختن نهضت‌های اسلامی تأثیر داشته است.<ref>محیط طباطبایی، سید محمد، | اقداماتی که سید جمال‌الدین در رابطه با مبارزه علیه استعمار کرد در جهان اسلام مورد توجه قرار گرفت؛ به طوری که نهضت‌های بعدی اسلامی عموماً تحت تأثیر تفکرات و اندیشه‌های ضد استعماری او بود. محمد محیط طباطبایی (۱۲۸۰-۱۳۷۱ش)، محقق تاریخ و فرهنگ ایران، در این مورد معتقد است که خاور‌شناسان و پژوهشگران اروپایی در صدد تحقیق و تشخیص اصول نهضت سیاسی و اجتماعی کشورهای اسلامی برآمدند و در کنجکاوی‌های خود به جایگاه سید جمال‌الدین در رشد نهضت‌های اسلامی توجه یافتند؛ آنان دریافتند که در همه نهضت‌های سیاسی، اجتماعی، ادبی، فلسفی، تربیتی و انقلابی شرق اسلامی، آثار جداگانه داشته و این آثار در برانگیختن نهضت‌های اسلامی تأثیر داشته است.<ref>محیط طباطبایی، سید محمد، سید جمال‌الدین اسد آبادی و بیداری مشرق‌زمین، به‌کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران، کلبه شروق، ۱۳۸۰ش، ص۴.</ref> | ||
== جذب و پرورش نیروهای مستعد، برای آگاهی دهی به مردم ایران == | == جذب و پرورش نیروهای مستعد، برای آگاهی دهی به مردم ایران == | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
== اقدامات سید جمال‌الدین در جنبش تنباکو == | == اقدامات سید جمال‌الدین در جنبش تنباکو == | ||
{{نوشتار اصلی|نامه سید جمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی در تحریم تنباکو}} | {{نوشتار اصلی|نامه سید جمال‌الدین اسدآبادی به میرزای شیرازی در تحریم تنباکو}} | ||
یکی از فعالیت‌های ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی مخالفت با اعطای امتیاز تنباکو به دولت استعماری انگلستان بود. قرارداد امتیاز تنباکو در تاریخ ۲۸ رجب ۱۳۰۷ق در پانزده فصل منعقد گردید. | یکی از فعالیت‌های ضد استعماری سید جمال‌الدین اسدآبادی مخالفت با اعطای امتیاز تنباکو به دولت استعماری انگلستان بود. قرارداد امتیاز تنباکو در تاریخ ۲۸ رجب ۱۳۰۷ق در پانزده فصل منعقد گردید.<ref>قدسی‌زاده، پروین، «تحرین تنباکو»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ذیل وا‌ژه.</ref> انعقاد چنین قراردادی مخالفت شدید سید جمال‌الدین را در پی داشت. در زمان عقد این قرارداد، سید جمال‌الدین، که به‌خاطر مخالفت با چنین اقداماتی، از ایران اخراج شده و در بصره حضور داشت، نامه‌ای مفصل برای مرجع وقت میرزای شیرازی فرستاد. او در آن نامه خطرات انعقاد چنین معاهده‌هایی را متذکر شد.<ref>محیط طباطبایی، سید جمال‌الدین اسد آبادی و بیداری مشرق‌زمین، ص۷۳.</ref> | ||
میرزای شیرازی تحت تأثیر نامه سید جمال‌الدین با فرستادن تلگرافی به شاه مبنی بر اعتراض علما و عامه مردم از وجود چنین قراردادهایی خواستار لغو آن شد. ولی شاه قاجار ترتیب اثر نمی‌دهد. میرزای شیرازی که، برهم زدن این امتیاز را یک وظیفه دینی می‌دانست در مقابل آن سر سختانه ایستادگی کرده و علی‌رغم خواسته‌های شاه مجدداً تلگرافی به ناصرالدین شاه مخابره می‌کند و چون دوباره با بی اعتنائی شاه مواجه می‌شود، در جواب استفتائی که از وی در رابطه با استعمال تنباکو می‌شود، حکم بر تحریم آن نموده و فتوای تاریخی خود را می‌دهد که «بسم الله الرحمن الرحیم ـ الیوم استعمال تنباکو و توتون بایّ نحو کان در حکم محاربه با امام زمان صلوات الله و سلامه علیه است ـ حرره اقل محمد حسن الحسینی». پس از این حکم، ناصر الدین شاه خطرناکترین شخصی را که مُخل بر ادامه کارهای خود سرانه اش تشخیص داده بود سیّد جمال الدین بود بدین جهت سیّد جمال از بصره نیز مهاجرت نموده به لندن رفت. | |||
== تشویق سیّد جمال به دخالت هر چه بیشتر علماء در امور سیاسی و اجتماعی == | == تشویق سیّد جمال به دخالت هر چه بیشتر علماء در امور سیاسی و اجتماعی == | ||