۱۱٬۹۱۳
ویرایش
آزادی و آزادگی در مکتب امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
آزادی و آزادگی در مکتب امام حسین(ع) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۹
، ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
به چه دلیل امام حسین(ع) را سرور آزادگان جهان می‌خوانند؟ | به چه دلیل امام حسین(ع) را سرور آزادگان جهان می‌خوانند؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{درگاه|اندازه=گوچک|امام حسین}}'''آزادی و آزادگی در مکتب امام حسین(ع)''' از اصول بنیادی و از علل اساسی [[قیام عاشورا]] قلمداد شده است. برخی معتقدند مفهوم آزادی و آزادگی با نام امام حسین(ع) و قیام عاشورا گره خورده است. [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] اگرچه در متون تاریخی و روایی با کنیه «اباعبدالله» نام برده شده، در متون ادبی و قصاید حماسی بیشتر با کنیه | {{درگاه|اندازه=گوچک|امام حسین}}'''آزادی و آزادگی در مکتب امام حسین(ع)''' از اصول بنیادی و از علل اساسی [[قیام عاشورا]] قلمداد شده است. برخی معتقدند مفهوم آزادی و آزادگی با نام امام حسین(ع) و قیام عاشورا گره خورده است. [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] اگرچه در متون تاریخی و روایی با کنیه «اباعبدالله» نام برده شده، در متون ادبی و قصاید حماسی بیشتر با کنیه «سرور آزادگان» شناخته شده است. | ||
برخی محققان [[آزادی]] را، در مقابل بردگی، اصطلاحی حقوقی و اجتماعی دانسته‌اند که به‌معنای رهایی تن از اسارت و نیز خلاصی از تنگناهای زندگی و انتخاب آگاهانه مسیر حیات است. آنان [[آزادگی]] را برتر از آزادی دانسته‌اند و آن را نوعی رهایی انسان از قید و بندهای ذلت‌آور حیات به‌شمار برده‌اند. | برخی محققان [[آزادی]] را، در مقابل بردگی، اصطلاحی حقوقی و اجتماعی دانسته‌اند که به‌معنای رهایی تن از اسارت و نیز خلاصی از تنگناهای زندگی و انتخاب آگاهانه مسیر حیات است. آنان [[آزادگی]] را برتر از آزادی دانسته‌اند و آن را نوعی رهایی انسان از قید و بندهای ذلت‌آور حیات به‌شمار برده‌اند. | ||
در سخنان امام حسین(ع) تأکید بر آزادی و آزادگی، به‌خصوص از آغاز قیام عاشورا در رجب سال۶۰ق، دیده میشود. جمله | در سخنان امام حسین(ع) تأکید بر آزادی و آزادگی، به‌خصوص از آغاز قیام عاشورا در رجب سال۶۰ق، دیده میشود. جمله «[[اگر دین ندارید در دنیای خود آزاده باشید|اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید]]» از امام حسین(ع) از مشهورترین سخنان او درباره آزادی و آزادگی قلمداد شده و آن را «منشور جهانی آزادی و آزادگی»، «منشور آزادی» و «حدیث حریت» خوانده‌اند. در سخنان سایر شهیدان [[قیام کربلا]] نیز جملاتی درباره آزادی و آزادگی دیده میشود. | ||
== جایگاه و مفهوم‌شناسی == | == جایگاه و مفهوم‌شناسی == | ||
از نظر برخی محققان، مفهوم | از نظر برخی محققان، مفهوم آزادگی با نام [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و قیام عاشورا گره خورده است.<ref>صحتی سردرودی، محمد، عاشوراپژوهی (با رویکردی به تحریف‌شناسی تاریخ امام حسین علیه السلام)، قم، انتشارات خادم‌الرضا(ع)، ۱۳۸۴ش، ص۳۵۶.</ref> امام حسین(ع) اگرچه در متون تاریخی و روایی با کنیه «اباعبدالله» نام برده شده، در متون ادبی و قصاید حماسی بیشتر با کنیه «ابوالاحرار» و «سرور آزادگان» شناخته شده است.<ref>صحتی سردرودی، عاشوراپژوهی، ص۳۵۶.</ref> | ||
برخی محققان آزادی را، در مقابل بردگی، اصطلاحی حقوقی و اجتماعی دانسته‌اند که به‌معنای رهایی تن از اسارت و نیز خلاصی از تنگناهای زندگی و انتخاب آگاهانه مسیر حیات است. آنان آزادگی را برتر از [[آزادی]] دانسته‌اند و آن را نوعی رهایی انسان از قید و بندهای ذلت‌آور حیات به شمار برده‌اند | برخی محققان آزادی را، در مقابل بردگی، اصطلاحی حقوقی و اجتماعی دانسته‌اند که به‌معنای رهایی تن از اسارت و نیز خلاصی از تنگناهای زندگی و انتخاب آگاهانه مسیر حیات است. آنان آزادگی را برتر از [[آزادی]] دانسته‌اند و آن را نوعی رهایی انسان از قید و بندهای ذلت‌آور حیات به شمار برده‌اند.<ref>محدثی، جواد، پیام‌های عاشورا، قم، انتشارات پیک جلال، ۱۳۷۹ش، ص۵۵.</ref> | ||
== آزادی و آزادگی در سخنان امام حسین(ع) == | == آزادی و آزادگی در سخنان امام حسین(ع) == | ||
در سخنان [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] تأکید بر آزادی و آزادگی، به‌خصوص از آغاز قیام عاشورا در رجب سال۶۰ق، دیده میشود؛ از جمله: | در سخنان [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] تأکید بر آزادی و آزادگی، به‌خصوص از آغاز قیام عاشورا در رجب سال۶۰ق، دیده میشود؛ از جمله: | ||
* امام حسین(ع) زمانی که | * امام حسین(ع) زمانی که [[حر بن یزید ریاحی]] در روز عاشورا توبه کرده و به نزد امام آمد، به او گفت: {{عربی|انْتَ حُرٌّ كَما سَمَّتْكَ امُّكَ، وَ انْتَ حرٌّ فِى الدُّنْيا وَ انتَ حُرٌّ فِى الْآخَرة|ترجمه=تو آزادمردی چنان که مادرت تو را با همین نام نامید و تو نه‌تنها در این دنیا که در آخرت نیز آزادمردی}}.<ref>خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسين عليه السلام، بی‌جا، انتشارات انوار الهدی، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۴.</ref> | ||
* در قسمتی از [[خطبه اول امام حسین(ع) در روز عاشورا]]، قیس بن اشعث، از امام حسین(ع) پرسید که چرا با پسرعمویت، [[یزید بن معاویه]]، بیعت نمی‌کنی تا این اختلافات حل شود و کار به جنگ نکشد. امام(ع) در پاسخ گفت: {{عربی|لَا وَ اللهِ لَا أُعْطِيكُمْ بِيَدِي إِعْطَاءَ الذَّلِيلِ وَ لَا أَفِرُّ فِرَارَ الْعَبِيدِ|ترجمه=نه به خدا، نه دست خواری به شما خواهم داد و نه مانند بندگان غیرآزاد فرار خواهم نمود}}.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لألفية الشيخ المفيد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸.</ref> | * در قسمتی از [[خطبه اول امام حسین(ع) در روز عاشورا]]، قیس بن اشعث، از امام حسین(ع) پرسید که چرا با پسرعمویت، [[یزید بن معاویه]]، بیعت نمی‌کنی تا این اختلافات حل شود و کار به جنگ نکشد. امام(ع) در پاسخ گفت: {{عربی|لَا وَ اللهِ لَا أُعْطِيكُمْ بِيَدِي إِعْطَاءَ الذَّلِيلِ وَ لَا أَفِرُّ فِرَارَ الْعَبِيدِ|ترجمه=نه به خدا، نه دست خواری به شما خواهم داد و نه مانند بندگان غیرآزاد فرار خواهم نمود}}.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لألفية الشيخ المفيد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸.</ref> | ||
* وقتی در آخرین ساعات کارزار عاشورا امام حسین(ع) تعدادی زیادی از سپاه کوفه را به هلاکت رساند، دشمن تلاش کرد تا از خستگی امام(ع) استفاده کند و با فاصله‌انداختن میان او و خیمه‌های حرمْ او را از نظر روحی تضعیف کند.<ref>نجمی، محمدصادق، سخنان حسین بن علی(ع) از مدینه تا کربلا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۱ش، ص۳۲۸.</ref> حرکت سپاه کوفه به سمت حرم موجب شد تا امام حسین(ع) با صدایی رسا آنان را چنین مخاطب قرار دهد: {{عربی|وَيحَكُم يا شيعَةَ آلِ أبي سُفيانَ! إن لَم يَكُن [لَكُم] دينٌ و كُنتُم لا تَخافونَ المَعادَ فَكونوا أحراراً في دُنياكُم هذِهِ|ترجمه=واى بر شما اى پيروانِ خاندان ابوسفيان! اگر دين نداريد و از [روز] معاد نمى‌هراسيد، پس در اين دنيايتان آزاده باشيد}}<ref>ابن‌اعثم کوفی، محمد بن علی، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۱۷.</ref> این سخن امام حسین(ع) از مشهورترین سخنان او درباره آزادی و آزادگی قلمداد شده و آن را «[[منشور جهانی آزادی و آزادگی]]»، «[[منشور آزادی]]» و «[[حدیث حریت]]» خوانده‌اند.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی(ع) از مدینه تا کربلا، ص۳۲۸؛ نیز: صحتی سردرودی، عاشوراپژوهی، ص۳۵۶.</ref> | * وقتی در آخرین ساعات کارزار عاشورا امام حسین(ع) تعدادی زیادی از سپاه کوفه را به هلاکت رساند، دشمن تلاش کرد تا از خستگی امام(ع) استفاده کند و با فاصله‌انداختن میان او و خیمه‌های حرمْ او را از نظر روحی تضعیف کند.<ref>نجمی، محمدصادق، سخنان حسین بن علی(ع) از مدینه تا کربلا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۱ش، ص۳۲۸.</ref> حرکت سپاه کوفه به سمت حرم موجب شد تا امام حسین(ع) با صدایی رسا آنان را چنین مخاطب قرار دهد: {{عربی|وَيحَكُم يا شيعَةَ آلِ أبي سُفيانَ! إن لَم يَكُن [لَكُم] دينٌ و كُنتُم لا تَخافونَ المَعادَ فَكونوا أحراراً في دُنياكُم هذِهِ|ترجمه=واى بر شما اى پيروانِ خاندان ابوسفيان! اگر دين نداريد و از [روز] معاد نمى‌هراسيد، پس در اين دنيايتان آزاده باشيد}}<ref>ابن‌اعثم کوفی، محمد بن علی، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۱۱۷.</ref> این سخن امام حسین(ع) از مشهورترین سخنان او درباره آزادی و آزادگی قلمداد شده و آن را «[[منشور جهانی آزادی و آزادگی]]»، «[[منشور آزادی]]» و «[[حدیث حریت]]» خوانده‌اند.<ref>نجمی، سخنان حسین بن علی(ع) از مدینه تا کربلا، ص۳۲۸؛ نیز: صحتی سردرودی، عاشوراپژوهی، ص۳۵۶.</ref> | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۶: | ||
* [[مسلم بن عقیل]]، سفیر امام حسین(ع) در کوفه، در روز شهادت خود چنین رجز می‌خواند: {{عربی|أقسَمتُ لا اُقتَلُ إلّا حُرّاً/ و قَد وَجَدتُ المَوتَ شَيئاً مُرّاً|ترجمه=سوگند خورده‌ام كه جز به آزادگى كشته نشوم، گرچه مرگ را تلخ يافته‌ام}}.<ref>مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، منشورات دارالهجرة، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۵۸.</ref> در منابع آمده که یکی از [[فرزندان شهید شده مسلم بن عقیل|فرزندان شهید مسلم بن عقیل]] در کربلا همین رجز پدر درباره آزادی و آزادگی را پیش از [[شهادت]] در [[روز عاشورا]] می‌خوانده است.<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، ۱۴۱۷ق، ص۲۲۵.</ref> | * [[مسلم بن عقیل]]، سفیر امام حسین(ع) در کوفه، در روز شهادت خود چنین رجز می‌خواند: {{عربی|أقسَمتُ لا اُقتَلُ إلّا حُرّاً/ و قَد وَجَدتُ المَوتَ شَيئاً مُرّاً|ترجمه=سوگند خورده‌ام كه جز به آزادگى كشته نشوم، گرچه مرگ را تلخ يافته‌ام}}.<ref>مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، منشورات دارالهجرة، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۵۸.</ref> در منابع آمده که یکی از [[فرزندان شهید شده مسلم بن عقیل|فرزندان شهید مسلم بن عقیل]] در کربلا همین رجز پدر درباره آزادی و آزادگی را پیش از [[شهادت]] در [[روز عاشورا]] می‌خوانده است.<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، مرکز چاپ و نشر بنیاد بعثت، ۱۴۱۷ق، ص۲۲۵.</ref> | ||
*در برخی روایت‌ها آمده که [[امام سجاد(ع)]] در مرثیه‌ای که برای [[حر بن یزید ریاحی]] سروده او را آزاده خوانده است: {{عربی|فَنِعْمَ الْحُرُّ حُرُّ بَني رِياحِ/ وَ حُرٌّ عِنْدَ مُخْتَلَفِ الرِّماحِ. وَ نِعْمَ الْحُرُّ إِذْ نادى حُسَيْناً/ فَجادَ بِنَفْسِهِ عِنْدَ الصِّباحِ|ترجمه=حر رياحى چه نيكو آزاده‌ای بود! او هنگام فرودآمدن نيزه‌هاى دشمن آزاده بود. چه نيكو حرى بود كه براى يارى حسين(ع) اعلام آمادگى كرد و صبح‌گاهان جانش را فداى حسين(ع) كرد}}.<ref>قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، قم، دارالأسوة للطباعة و النشر، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۴۴.</ref> | *در برخی روایت‌ها آمده که [[امام سجاد(ع)]] در مرثیه‌ای که برای [[حر بن یزید ریاحی]] سروده او را آزاده خوانده است: {{عربی|فَنِعْمَ الْحُرُّ حُرُّ بَني رِياحِ/ وَ حُرٌّ عِنْدَ مُخْتَلَفِ الرِّماحِ. وَ نِعْمَ الْحُرُّ إِذْ نادى حُسَيْناً/ فَجادَ بِنَفْسِهِ عِنْدَ الصِّباحِ|ترجمه=حر رياحى چه نيكو آزاده‌ای بود! او هنگام فرودآمدن نيزه‌هاى دشمن آزاده بود. چه نيكو حرى بود كه براى يارى حسين(ع) اعلام آمادگى كرد و صبح‌گاهان جانش را فداى حسين(ع) كرد}}.<ref>قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، قم، دارالأسوة للطباعة و النشر، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۴۴.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||