لیبرالیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

در باب لیبرالیسم فلسفی گفته شده: «اندیشه‌ای که معتقد است انسان مستقل از وحی و آزاد از مرجعیت دینی می‌تواند فلسفه، اقتصاد، دولت و… داشته باشد. از این رو می‌توان گفت که: «اندیشه فلسفی قرن هفدهم، آشکار کرد که فکر بشر خود را از نیروهای مذهبی کاملاً آزاد ساخته است. فلسفه جدید قبل از هر چیز غیر الهی و بر اساس عقل قرار داشت… و مجموعه کوششهای فلسفه جدید در قرن هفدهم در راه آزاد کردن به کار رفت… فلسفه جدید به شدت بر اساس تک‌روی و اصالت فردی قرار داشت.»<ref>تاریخ شکل‌گیری لیبرالیسم، رواق اندیشه 1383 شماره ۳۲، مهدی مشکی</ref>

برخی لیبرالیسم را در پیوند با [[بورژوازی]] می‌دانند.<ref>تاریخ شکل‌گیری لیبرالیسم، رواق اندیشه 1383 شماره ۳۲، مهدی مشکی</ref> و اعتقاد دارند لیبرالیسم اقتصادی منشأ دیگر وجوه آن است: «کسانی که بحث آزادی را مطرح نمودند بورژواها بودند. آزادی مطرح شده از جانب آنها، در ابتدا آزادی اقتصادی بود و در پی آن نظامهای سیاسی را نیز متحول نمودند. و به همین جهت اغلب یا تمام انقلابهای سیاسی، انقلابهای بورژوایی بود که نظام دولتی، اجتماعی و اقتصادی جدیدی را بنیان نهادند و بر آزادی عقد قرارداد، آزادی حرفه و پیشه، آزادی انتخاب محل سکونت و تضمین مالکیت خصوصی استوار بود. روشن است که مقصود از این آزادی‌ها، آزادی‌های فردی بود؛ چون بورژواها این آزادی‌ها را در مقابل گروه و طبقه فئودال و اشراف مطرح می‌کردند و مجبور بودند در مقابل آنها بر فردگرایی افراطی تأکید ورزند.»<ref>تاریخ شکل‌گیری لیبرالیسم، رواق اندیشه 1383 شماره ۳۲، مهدی مشکی</ref>

'''دیدگاه دینی:''' لیبرالیسم در آغاز که همراه با اصلاحگری دینی بود اعتقاد داشت فرد بدون احتیاج به کلیسا و روحانیت دین می‌تواند با خدا ارتباط برقرار کند. برخی یکی از عوامل لیبرالیسم را نهضت اصلاح دینی می‌دانند. «در نهضت اصلاح دینی، مرجعیت کلیسا مورد حمله قرار گرفت و رهبر این نهضت «مارتین لوتر» اعلام نمود که پاپ مرجعیت ندارد و هر شخصی کشیش خود می‌باشد. «مارتین لوتر» با این شعار، نوعی فردگرایی را در دین مطرح نمود که در آن انسان برای فهم دین، نیازی به شخص دیگر ندارد بلکه عقلش مرجعیت نهایی برای او می‌باشد. از این رو انسان را در فهم دین و چگونگی عمل به آن از هر گونه مرجعیت دینی آزاد نمود و عقل خودِ فرد را به جای آن نشاند.»<ref>تاریخ شکل‌گیری لیبرالیسم، رواق اندیشه 1383 شماره ۳۲، مهدی مشکی</ref>

برخی لیبرالیسم را اباحیت و افسارگسیختگی می‌دانند.<ref>بررسی نقدهای سید احمد فردید بر لیبرالیسم و غرب، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه قم، سال دوازدهم شماره اول و دوم، عماد افروغ، عبدالرحمن حسنی فر</ref> انسان در دنیای لیبرالیسم هرچند توانسته است به بسیاری از حقوق خود برسد و به اهمیتی دست پیدا کند اما آنچه که انسان بدان رسیده است، نقطه‌ای آرمانی نیست. فارغ از چارچوب‌های فایده‌گرایی و قراردادگرایی و نقشی که نهادهای عرفی بازی می‌کنند، و با توجه با خواست‌های بی‌عنان انسان که موانع آن را لیبرالیسم برداشته است، جامعه ساخته شده از لیبرالیسم جامعه‌ای ایده‌آل و اخلاقی نیست؛ چون تکیه فراوان بر فرد و اصالت دادن به خواسته‌های او، این تصور را به انسان‌ها داده است که در آزادی‌ای به سر می‌برند که در قبال جامعه، عرف و اخلاق پاسخگو نیستند. و سرانجام جوامع به شکلی درآمده است که بازتاب‌دهنده خواسته‌های گوناگون انسان‌ها درآمده است که در تضاد با بسیاری از امور اخلاقی هستند.

لیبرالیسم محافظه‌کار، ترجمه و تدوین مرتضی مردیها، انتشارات علمی فرهنگی

لیبرالیسم معنا و تاریخ آن، جان سالوین شاپیرو، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، نشر مرکز

لیبرالیسم، جان گری، ترجمه علیرضا بهشتی، انتشارات ناهید

لیبرالیسم، لودویک فون میزس، ترجمه مهدی تدینی، نشر ثالث

لیبرالیسم و محافظه کاری، حسین بشیریه، نشر نی