علم (عزاداری): تفاوت میان نسخه‌ها

عَلَم عزاداری، وسیله‌ای است چوبی یا فلزی که در پیشاپیش دسته‌های [[عزاداری]] محرم توسط یک فرد یا افرادی حمل می‌شود. به این کار علم‌کِشی یا علم‌گردانی می‌گویند. علم‌های [[محرم]] در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علم‌گردانی از آیین‌های اصلی عزاداری است که در برخی از مناطق ایران به طوق‌گردانی نیز مشهور است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاه‌پر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده می‌شود.

علم‌ها، بیرق‌های پارچه‌ای بلند یا کوتاه با رنگ‌های مختلف هستند که در جلو یا در فاصلهٔ بین دسته‌های سوگوار سینه‌زن یا زنجیرزن حرکت داده می‌شوند. بعضی از آنها پرچم بزرگی به شکل مثلث‌اند که اشعار و عبارات مذهبی روی آنها نوشته شده است. از علمهای مثلثی‌شکل به‌صورت منفرد یا دوبه‌دو، استفاده می‌شود؛ به این معنی که پارچهٔ سه‌گوشهٔ دو علم از نوک تحتانی به یکدیگر دوخته می‌شوند و دو تن آنها را در دو طرف مسیر عبور دسته‌های سوگوار حرکت می‌دهند. هر محله، علم یا علامت مخصوص به خود را دارد که از علم‌های دیگر محله‌ها متمایز است و هنگام عزاداری، اهالی محل به دنبال آن به راه می‌افتند. علم مخصوص هر هیئت یا هر محله را که پارچه‌ای سیاه و چهارگوشه است، و روی آن مشخصات هیئت نوشته شده، کتیبه می‌نامند. هریک از دو عرض این علم، دسته‌ای چوبی دارد که دو تن آن را حمل می‌کنند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref>

گرایش دسته‌های سوگوار به استفاده از علم‌ها و علامت‌های پرتیغه زیاد است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاه‌پر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده می‌شود.<ref>باقی، عمادالدین، «عزاداری»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، ج۶، ذیل مدخل.</ref> در برخی جاها علمِ مشخص هر یک از دسته‌های عزاداری، بیرق بزرگی بود که در پیشاپیش دسته‌ها کشیده می‌شد و دسته‌ها با رسیدن به هم این بیرقها و علمها آنها را بلند می‌کردند.<ref>کریمی، اصغر، «پرچم»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۲۲۱.</ref>[[پرونده:حمل علم.jpg|بندانگشتی|علم‌کِشی توسط یک عزادار|200x200پیکسل]]