پرش به محتوا

تشنگی امام حسین(ع) و همراهانش در کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۰: خط ۱۰:
در منابع تاریخی، تشنگی کاروان امام حسین(ع) و منع آب از سوی دشمنان آنها از مسائل جدی آن رخداد برشمرده شده است.<ref>ابن اعثم کوفی، محمد بن علی، الفتوح، تحقیق علی شیری، دار الأضواء، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۹۲؛ نیز: مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۲۱۷.</ref> از نظر محققان، در واقعه کربلا، نبود آب و تشنگى از اهمیتی ویژه‌اى برخوردار بوده، چنان که تا حدى دیگر وقایع این رخداد را تحت تأثیر خود قرار داده و بخش قابل توجهى از گفت‌وگوهای میان دو سپاه بر سر آب بوده است. اهمیت آب در کربلا چنان بوده که حتى نزاع بر سر آن، چند روزى قبل از عاشورا آغاز شده و تا پایان جنگ در روز عاشورا ادامه داشته است.<ref>فروغی ابری، اصغر، «مسئله آب در کربلا»، تاریخ در آیینه پژوهش، شماره ۴، ۱۳۸۲ش، ص۱۳۳.</ref>
در منابع تاریخی، تشنگی کاروان امام حسین(ع) و منع آب از سوی دشمنان آنها از مسائل جدی آن رخداد برشمرده شده است.<ref>ابن اعثم کوفی، محمد بن علی، الفتوح، تحقیق علی شیری، دار الأضواء، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۹۲؛ نیز: مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۷۶ش، ج۱، ص۲۱۷.</ref> از نظر محققان، در واقعه کربلا، نبود آب و تشنگى از اهمیتی ویژه‌اى برخوردار بوده، چنان که تا حدى دیگر وقایع این رخداد را تحت تأثیر خود قرار داده و بخش قابل توجهى از گفت‌وگوهای میان دو سپاه بر سر آب بوده است. اهمیت آب در کربلا چنان بوده که حتى نزاع بر سر آن، چند روزى قبل از عاشورا آغاز شده و تا پایان جنگ در روز عاشورا ادامه داشته است.<ref>فروغی ابری، اصغر، «مسئله آب در کربلا»، تاریخ در آیینه پژوهش، شماره ۴، ۱۳۸۲ش، ص۱۳۳.</ref>


در واقعه کربلا، از آب به‌عنوان حربه‌ای نظامی از سوی لشکریان کوفه علیه کاروان امام حسین(ع) استفاده شد.<ref>فروغی ابری، «مسئله آب در کربلا»، ص۱۳۴.</ref> استفاده از آب به عنوان حربه نظامی در برخی درگیری‌های تاریخ اسلام، از جمله در جریان جنگ بدر<ref>ابن اثیر،‌ ابوالحسن علی بن محمد، الكامل فی التاريخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۲۲.</ref>، در رخداد محاصره خانه خلیفه سوم و در جریان جنگ صفین، سابقه داشته است.
در واقعه کربلا، از آب به‌عنوان حربه‌ای نظامی از سوی لشکریان کوفه علیه کاروان امام حسین(ع) استفاده شد.<ref>فروغی ابری، «مسئله آب در کربلا»، ص۱۳۴.</ref> استفاده از آب به عنوان حربه نظامی در برخی درگیری‌های تاریخ اسلام، از جمله در جریان جنگ بدر<ref>ابن اثیر،‌ ابوالحسن علی بن محمد، الكامل فی التاريخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۱۲۲.</ref>، در رخداد محاصره خانه خلیفه سوم<ref>ابن اثیر،‌ الكامل فی التاريخ، بیروت، ج۳، ص۱۷۲.</ref> و در جریان جنگ صفین<ref>منقری، نصر بن مزاحم، وقعة الصفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قاهره، المؤسسة العربیة الحدیثة، ۱۳۸۲ق، ص۱۶۰-۱۶۲.</ref>، سابقه داشته است. در جریان واقعه کربلا عمر بن‌سعد، به دستور ابن‌زیاد، آب را بر امام حسین(ع)، یاران و خانواده‌اش بست.<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری (تاريخ الامم والملوک)، لیدن هلند، مطبعه بریل، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۳۱۱.</ref> این در حالی بود که پیش از آن امام حسین(ع)، در جریان روبه‌رویی با سپاه حر بن یزید ریاحی به سپاهیان تشنه او با دست خود آب نوشانده بود.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۳۰۲.</ref>


عمر بن‌سعد به دستور ابن‌زیاد، آب را بر امام حسین(ع) و یارانش بست.<ref>مقتل ابی مخنف، مؤسسه امام خمینی، قم، ص۱۲۹.</ref>
== روند تاریخی منع آب در کربلا ==
بنا بر منابع تاریخی، منع آب از سوی عبیدالله بن زیاد به‌عنوان یک استراتژی نظامی از همان ابتدای ماجرای کربلا در دستورکار قرار گرفته بود. ابن زیاد در نامه ای به حر بن یزید ریاحی، به عنوان فرمانده اولین سپاهی که با کاروان امام حسین(ع) رو به رو شد، به دستور می دهد تا کار را بر امام حسین(ع) تنگ بگیرد و کاروان امام(ع) را در بیابان بی‌ آب و آبادی فرود آورد.<ref>بلاذری، أحمد بن يحيى، جمل من أنساب الأشراف، تحقيق محمدباقر المحمودی، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۸ق، ج۳، ص۱۷۶.</ref>  


شمر بن ذی‌الجوشن، نامه ابن زیاد را به عمربن‌سعد رسانید که در این نامه آمده بود:‏ ای پسر سعد! با رسیدن نامه، میان حسین و اصحابش و فرات، مانع شده ... چنان‌که با عثمان بن عفان چنین کردند.<ref>مقتل ابی مخنف، مؤسسه امام خمینی، قم، ص۱۲۹.</ref>
همچنین، شمر بن ذی‌الجوشن، نامه‌ای به ابن زیاد را به عمر بن‌ سعد رساند که در آن ابن زیاد دستور داده بود که‏ سپاه ابن سعد، با رسیدن نامه، از دسترسی امام حسین(ع) به فرات مانع شوند.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۳۱۱.</ref> براساس این دستور، عمر بن سعد، عمرو بن حجاج زبیدی را با پانصد سوار مأمور کرد تا آب فرات را بر امام حسین(ع) و همراهانش ببندد و از شریعه مراقبت کند.<ref>خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل خوارزمی، تحقیق شیخ محمد سماوی، بی‌جا، انتشارات انوار الهدی، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴۷.</ref> دستور این نامه از سه روز قبل از واقعه عاشورا از سوی سپاه عمر بن سعد به اجرا درآمد.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۳۱۲.</ref>


براساس این دستور، عمر بن سعد، عمرو بن حجاج زبیدی را مأمور کرد تا آب فرات را بر حسین(ع) ببندد و پانصد سوار از جنگجویان را نیز تحت امر او قرار داد تا از آب، مراقبت کنند.<ref>مقتل خوارزمی، تحقیق علامه شیخ محمد سماوی، ج۱، ص۳۴۷، چاپ اول، مطبعه مهر، انتشارات انوار الهدی.</ref>
در نقلی دیگر آمده که عمر بن سعد طی نامه‌ای سپاه عمرو بن حجاج را مأمور کرد تا از بهربرداری آب از چاه‌هایی که امام(ع) و یارانش برای برداشت از آب فرات حفر کرده بودند جلوگیری کند. ابن سعد در این نامه دستور می دهد تا نگذارند حتی قطره ای از آب فرات به کاروان امام حسین(ع) برسد.<ref>ج۵، ص۹۱.</ref>  


امام حسین(ع) به پشت خیمه‌های زنان رفت و به فاصله نوزده قدم، زمین را کند، آب گوارا و شیرینی پیدا شد، همگی آب نوشیدند و مشک‌ها را پر کرده، ذخیره نمودند؛ سپس آب فرورفته و دیگر اثری از آن دیده نشد.<ref>مقتل خوارزمی، ج۱، ص۳۴۶.</ref>
امام حسین(ع) به پشت خیمه‌های زنان رفت و به فاصله نوزده قدم، زمین را کند، آب گوارا و شیرینی پیدا شد، همگی آب نوشیدند و مشک‌ها را پر کرده، ذخیره نمودند؛ سپس آب فرورفته و دیگر اثری از آن دیده نشد.<ref>مقتل خوارزمی، ج۱، ص۳۴۶.</ref>
۶٬۸۹۸

ویرایش