مدفن حضرت زینب(س): تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوال}}با توجه به منابع و بررسی آنها آيا حضرت زينب كبری(س) در شام مدفون است؟

{{پاسخ}}'''مدفن حضرت زینب(س)''' مورد اختلاف عالمان و مورخان است. برخی مدفن او را در مدینه می‌دانند. [[محسن امین]] صاحب اعیان الشیعه از این دسته افراد است و اعتقاد دارد حضرت زینب(س) پس از سفر کربلا و شام و بازگشت به مدینه، از مدینه خارج نشده است. عده‌ای دیگر گفته‌اند مدفن او دمشق است. شیخ بهایی از از قائلان به این قول است. قول ضعیفی نیز وجود دارد که مدفن حضرت زینب(س) را مصر گفته است.  

زینب کبری، دختر امام علی(ع)، در پنجم جمادی الاولی سال پنجم هجری به دنیا آمد. زینب بزرگترین دختر امام علی(ع) است که پس از امام حسن و امام حسین متولد شد. بنا بر برخی از روایات یکی از کنیه‌های امام علی، ابوزینب بوده است.<ref>زینبیه یا بارگاه حضرت زینب علیهاسلام، محمدجواد مشکور، حسن غروری اصفهانی، معارف اسلامی (سازمان اوقاف) شهریور ۱۳۵۷، شماره ۲۹، ص۴۷.</ref> او در سال ۶۱ یا ۶۲ وفات یافت.<ref>غروی نایینی، نهله، گفتاری در مدفن حضرت زینب (س)، سفینه، ۱۳۸۸، شماره ۲۲. ص۲۵.</ref>

داده هاى اندكی که در منابع کهن از حضرت زینب وجود دارد تصوير انسانى موحد، پرهيزكار، دانا، خردمند و مبارز با تواناييهايى فراتر از بسيارى از شخصيتهاى بزرگ تاريخى را نشان می دهد كه در دشوارترين شرايط نيز بر باورهاى خويش استوار بوده و بى واهمه در برابر قدرتهاى سياسى ايستادگى و اظهارنظر كرده است.<ref>پرتو، مریم، «زینب»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۶ش، ج۲۲، ذیل مدخل.</ref>

برخی اعتقاد دارند حضرت زینب در بقیع در مدینه در كنار مزار عبدالله بن جعفر دفن شده است.<ref>سید محسن امین.همان.</ref> این افراد مانند صاحب اعیان الشیعه دلیل خود را عدم الدلیل ذكر می‌كنند و می‌گویند: «ما دلیلی نداریم كه حضرت زینب كبری(س) بعد از این‌كه از شام به مدینه بازگشتند دوباره از مدینه خارج شده باشند بنابراین لازم می‌آید كه ایشان در مدینه دفن شده باشند».<ref>سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۴۰.</ref> برخی این سخن را صحیح نمی‌دانند؛ زیرا در روایتی از مصعب بن عبدالله نقل شده است كه وقتی عبدالله بن زبیر به بهانه خونخواهی حسین در مكه قیام كرد و یزید را از خلافت خلع نمود و مردم را علیه وی برمی‌انگیخت، این خبر به اهل مدینه رسید و در آنجا هم حضرت زینب(س) خطبه‌ای خواندند و مردم را به قیام علیه یزید تحریض كردند. خبر این سخنرانی به عمرو بن سعید، گماشته یزید رسید و او نامه‌ای به یزید نوشت و او را از این مسأله مطلع كرد. یزید در پاسخ‌ نامه دستور داد كه حضرت زینب را از مدینه اخراج كنند. حضرت زینب در برابر این دستور مقاومت می‌كنند؛ اما با مشورت و اصرار بانوان بنی‌هاشم تصمیم می‌گیرد كه از مدینه به سرزمینی امن هجرت كنند.<ref>اخبار الزینبات، همان، ص۱۱۵.</ref>

عده‌ای همچون شیخ بهایی و پیروان ایشان معتقدند كه حضرت زینب كبری(س) در راویه در كنار مزار عبدالله بن جعفر در شام مدفونند. این عده علت هجرت حضرت زینب به شام را قحطی و گرسنگی در مدینه و هجرت همسر حضرت زینب عبدالله بن جعفر به شام می دانند که تا اموال خود را در آن سامان مورد استفاده قرار دهد؛ امّا پس از مدتی زندگی در دمشق در محلی به نام راویه، زینب كبری رحلت كردند و همانجا به خاك سپرده شدند و مزار ایشان در كنار مزار عبدالله كه او نیز در همانجا مدفون شد.<ref>بهایی، به نقل از نهضه الحسین، ص۹۷ و وسیله الدارین فی انصار الحسین، ص۱۴۰.</ref>  

اما بر اساس نظر مشهور و تاریخ‌نگاران معتبر، مزار عبدالله بن جعفر در حجاز است و در منابعی همچون عمده الطالب، الاستیعاب، اسدالغابه، الاصابه و... آمده است كه عبدالله در مدینه وفات كرد و در بقیع دفن شد. و نیز گفته اند این‌كه حضرت زینب(س) به دلیل قحطی و گرسنگی و فرار از وبا و... همراه عبدالله به شام آمده باشد، ریشه تاریخی ندارد، بلكه صرفاً یك حدس و استنباط از سوی برخی تاریخ‌نویسان است. و نیز هیچ مورخی نگفته است، عبدالله بن جعفر در خارج از شام (راویه) باغ و مزارع و روستا و... داشته است، تا این‌كه بخواهد به آن دیار هجرت كند و به كار آن بپردازد. و مهمترین دلیل برای رد این ادعا را این دانسته اند حضرت زینب با وجود مصایب پس از عاشورا و به اسارت رفتن به شام، انگیزه و رغبتی برای سفر به شام نداشته است. اما برخی  نیز گفته‌اند حضرت زینب كبری(س) به دستور یزید از مدینه تبعید شدند. به این معنا که حضور حضرت زینب(س) در شام را اقامت اجباری به دستور یزید دانست، نه هجرت ناشی از قحطی و همراهی با همسرش عبدالله بن جعفر.<ref>ر.ك: اخبار الزینبیات ،همان ،ص ۴ .</ref>

در كتاب اخبار الزینبات روایاتی دال بر هجرت حضرت زینب كبری(س) به مصر وجود دارد كه اكثراً مرفوعه و ضعیف است،<ref>اخبار الزینبات، همان ،ص۱۲۰.</ref>