ولایت فقیه از نگاه شیخ مفید: تفاوت میان نسخه‌ها

ولایت فقیه از نگاه شیخ مفید (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۸

۱۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۱ ژوئن ۲۰۲۳

بدون خلاصۀ ویرایش

Shamloo

trustworthy

۷٬۳۴۶

ویرایش

@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 محققان معتقدند: از آنجا که ویژگی خاصی در ابواب وصیت نسبت به سایر ابواب فقهی وجود ندارد و از آنجا که شیخ مفید به ولایت فقیه در بحث حدود، قصاص،  نماز، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و تنفیذ احکام به‌صراحت پرداخته است، عمومیت این ولایت که در باب وصیت به آن حکم داده است در تمامی ابواب استفاده ثابت می‌شود.<ref>جعفر پیش‌فرد، پیشینه نظریه ولایت فقیه، ص۶۲-۶۳.</ref>
-== حکومت سلطان جائر ==
+== ولایت فقیه و حکومت سلطان جائر ==
-''شيخ مفيد'' حكومت حاكمان جائر را،‌که برخاسته از نظریه سیاسی شیعه نیست، نامطلوب و حرام می‌داند. از نظر او حتی مسلمانان نيز حق پذيرش مسئوليت از سوي حاكم ظالم را ندارند، مگر آنجا كه حق مسلمانان ايفا شود؛ زيرا او اين نوع از حكومت را به دليل عدم برخورداري از منشأ الهي، غيرمشروع مي‌داند؛[80] چنان‌كه در اين‌باره مي‌نويسد: پذيرش مسئوليت از سوي حاكمان ستمگر حرام است، مگر آنكه در صورت پذيرش اين مقام، تمام توان خود را در كمك و دفاع از مؤمنان به كار گيرد.[81]
+''شيخ مفيد'' حكومت حاكمان جائر را،‌ که برخاسته از نظریه سیاسی شیعه نیست، نامطلوب و حرام می‌داند. از نظر او مسلمانان حق پذيرش مسئوليت از سوی حاكم ظالم را ندارند، مگر آنجا كه حق مسلمانان از طریق این پذیرش ايفا شود. شیخ مفید اين نوع حکومت‌ها را به دليل عدم برخورداری از منشأ الهی غير مشروع می‌داند.<ref>یاوری،‌ «اندیشه سیاسی شیخ مفید با تأکید بر کتاب المقنعه»، ص۱۱۲.</ref>
-بايد گفت: تدبير سياسي ''شيخ مفيد'' در حدّي از كمال بود كه شرايط سياسي وقت را به خوبي درك مي‌كرد و بر اساس آن، با توجه به عدم مشروعيت حكومت وقت عبّاسي، براي حل مشكلات مسلمانان راه‌كار ارائه مي‌داد تا عظمت مسلمانان حفظ شود.
+ب
-ايشان همچنين در زمان برقراري حكومت سلطان جور و غيرمشروع هنگام پيش آمدن وضعيت ويژه درباره تكاليف شخصي، شيعيان را به استفاده از احكام ثانويه و تقيّه امر مي‌كرد؛ چنان‌كه درباره پرداخت دين مقروض ذكر شد.[82] همچنين مي‌فرمايد: بايد در قضاوت، به حق حكم كرد؛ ولي اگر كسي مجبور به حكم خلاف حق شد، بر اساس تقيّه، مجاز به اين كار است. نيز اگر كسي از سوي ستمگران مسئوليت پذيرفت و مجبور به اجراي حكم خلاف شرع شد، تقيّه او را مجاز به اين امر مي‌كند. اما مرز تقيّه، خون‌ريزي است؛ يعني تا آنجا مي‌تواند تقيّه كند كه منجر به قتل نفس محترمي نگردد، كه در اين صورت، تقيّه جايز نيست؛ زيرا انسان تحت هيچ شرايطي حق كشتن مؤمني را ندارد.[83]
+شیخ مفید در زمان برقراری حكومت سلطان جور، در هنگام پيش‌آمدن وضعيت ويژه، تكاليف شخصی شيعيان را استفاده از احكام ثانويه دینی و تقيه می‌داند. از نظر او اگر كسی از سوی سلطان ستمگری مسئوليت پذيرفت و مجبور به اجرای حكم خلاف شرع شد، تقيه او را مجاز به انجام این کار می‌کند. از نظر شیخ مفید مرز عملی تقيه موضوع خون است؛ يعنی فقیه تا آنجا می‌تواند تقيه كند كه منجر به قتل نفس محترمی نشود، كه در اين صورت تقيه جايز نيست؛ زيرا انسان تحت هيچ شرايطی حق كشتن مؤمنی را ندارد.<ref>یاوری،‌ «اندیشه سیاسی شیخ مفید با تأکید بر کتاب المقنعه»، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref>
-از اين بيان ''شيخ مفيد'' به نظر مي‌رسد علاوه بر آنكه حكومت جور جايگاه شرعي ندارد، توجه به امر «تقيّه» در اين زمان نيز به عنوان يك اصل، ضرورت دارد و شيعيان وظيفه دارند به خاطر مصلحت، به امري همچون توريه متوسّل شوند. بنابراين، تشخيص مصلحت‌انديشي و صدور مجوّز در اين‌باره، از جمله وظايف فقهاست.
+محققان نظرات شیخ مفید درباره ولایت در دوران حکومت ظالم را چنین صورت‌بندی کرده‌اند:
+* ياری‌كردن ستمگران در راه حق و اجرای حدود الهی و به انجام رسانيدن آنچه بر افراد جامعه از نظر شرعی واجب است جايز و گاهی واجب است؛
+* کمک‌کردن از روی اختیار به ستمگران در ستمگری ممنوع است؛
+* همكاری‌كردن با حاکم ظالم تنها برای كسی جايز است كه از امام زمان(ع) اجازه داشته باشد و بنابر شرايطی كه او معين كرده عمل كند و اين حق مخصوص فقهای اماميه است؛
+* پیروی از حاکمان جائر عیبی ندارد، به شرط این پیروی به زيان اهل ايمان نباشد و سبب معصيت نشود؛
+* کسب درآمد از طریق همکاری با حاکمان جائر، با در نظر گرفتن شرایطی، جایز است.<ref>یاوری،‌ «اندیشه سیاسی شیخ مفید با تأکید بر کتاب المقنعه»، ص۱۱۳-۱۱۴.</ref>
 == منابع ==