تساهل و تسامح در دین از منظر قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

تسامح و تساهل در دین به این معناست که دین اسلام، دین سخت‌گیری و خارج از طاقت انسان نیست و خداوند در مقام تشریع، اموری را بر گردن انسان ها نگذاشته که فوق توان انسان باشد. معنای دیگری که از تسامح و تساهل در دین برداشت می شود، اهمیت دادن به مفاهیمی چون مدارا و حلم در دین داری است که خلاف خشونت و واکنش تند به گناه است.

دو واژه تسامح و تساهل در متون دینی و اسلامی مصطلح نیست اما واژه‏‌هایی در روایات ما وجود دارد که می‏‌توان آنها را تقریبا مترادف این دو واژه به شمار آورد که آن از جمله می‏‌توان واژه‏‌های رفق و مدارا و حلم و تیسیر (آسان گرفتن) را نام برد.<ref>اندیشه تقریب 1385 شماره 9، عباس نیک زاد</ref>

پیامبر(ص) در مقابل گناهکاران و خطاکاران با خوش‌اخلاقی برخورد می‌کرد و بر آن‌ها سخت نمی‌گرفت، چنانچه خداوند درباره او می‌فرماید: {{قرآن|فَبِمَا رَحْمَه مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ…|ترجمه=به سبب رحمت خداست كه تو با آنها اينچنين خوشخوى و مهربان هستى. اگر تندخو و سخت‌دل مى‌بودى از گرد تو پراكنده مى‌شدند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۵۹}}

خداوند از پیامبر می‌خواهد با حکمت و موعظه مردم را به سوی خدا دعوت کند: {{قرآن|ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ۖ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ۚ|ترجمه=با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه‌اى‌] كه نيكوتر است مجادله نماى.|سوره=نحل|آیه=۱۲۵}}

مشهورترین آیه که صراحت در عدم اکراه و اجبار در دعوت به دین دارد، آیه ۲۵۶ [[سوره بقره]] است: {{قرآن|لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ|ترجمه=در دين هيچ اجبارى نيست.|سوره=بقره|آیه=۲۶۵}}

در آیات متعدد قرآن خطاب به [[پیامبر اکرم (ص)]] به کارگیری زور و اجبار در دین‏دار کردن مردم نهی شده است.<ref>(انعام /35، یونس /108 و شعرا/3). به نقل از اندیشه تقریب 1385، شماره 9، عباس نیک زاد</ref>

در [[سوره کافرون]] آمده است که خداوند به پیامبر(ص) می‌گوید به کفار بگوید دین شما برای خودتان و دین من برای خودم.<ref>آیه شش سوره کافرون</ref> در جایی دیگر آمده است که خداوند خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید اگر خداوند می خواست همه موجودات زمین ایمان می آوردند آیا تو می خواهی با اجبار آنان ایمان بیاورند؟<ref>آیه ۹۹ سوره یونس</ref>

در قرآن به صراحت بیان شده است که در دین حرج و سختی‌ای وجود ندارد:{{قرآن|وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ|ترجمه=و در دین (اسلام) کار سنگین و سختی بر شما قرار ندارد|سوره=حج|آیه=۷۸}} و نیز آیه ۶ مائده. در جایی دیگر پس از ذکر احکام روزه، می‌فرماید خداوند برای شما آسانی را اراده کرده است و سختی را برای شما نمی‌خواهد.<ref>آیه ۱۸۵ سوره بقره</ref> در قرآن تصریح شده است که خداوند تکلیفی بیش از حد توان برای بندگان نمی‌کند.<ref>آیه ۲۳۳ سوره بقره، آیه ۱۵۲ سوره انعام، آیه ۴۲ اعراف</ref>

آیاتی وجود دارد که درباره آسان‌گیری‌هایی دربارهٔ مریض، مسافر، زن باردار و حائض، سالخوردگان و کسانی که زیاد عطش می‌کنند، سخن گفته است.<ref>بقره: ۲/۱۸۳ تا۱۸۵.</ref>