فکر گناه: تفاوت میان نسخه‌ها

آیا فکر گناه، گناه به‌شمار می‌رود؟ و اگر کسی در خواب ببیند گناه می‌کند، باز هم گناه محسوب می‌شود؟

{{پایان سوال}}

درباره این مسئله که آیا فکر و اندیشه گناه گناه شمرده می‌شود یا نه؟ باید گفت فکر گناه به دو صورت ممکن است مطرح شود؛ یکی این که فکر گناه به عنوان یک تصور ذهنی و خطور برخی از گناهان در فکر و اندیشه و توهم و خیال انسان که هیچ‌گونه اثر و پی‌آمد علمی و عملی به همراه نداشته باشد، در این صورت هیچ دلیلی عقلی یا نقلی وجود ندارد که فکر گناه بدین معنا، گناه محسوب شود، گرچه نمی‌شود که منکر این شد که فکر گناه آثار و پی‌آمد منفی بر روح و جان آدمی می‌گذارد. چنان‌که در روایتی آمده که حضرت مسیح(ع) فرمود: موسی بن عمران به شما دستور داد که زنا نکنید و من به شما امر می‌کنم که فکر زنا را در خاطر نیاورید، چه رسد به این که عمل زنا را انجام دهید، زیرا که هر کسی فکر زنا کند، مانند کسی است که در ساختمانی زیبای رنگ‌آمیزی شده‌ای، آتش روشن کند که در این صورت دود آتش رنگ خانه را تباه می‌کند، گرچه ظاهراً خانه سالم است.<ref>. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار الوفاء، دوم، ۱۴۰۴ه‍. ق، ج۱۴، ص۳۳۱.</ref> از این گونه روایات به آسانی معلوم می‌شود که فکر گناه به معنای یاد شده گرچه گناه به مفهوم فقهی و کلامی نخواهد بود، اما آثار سوء بر روح انسان می‌گذارد.

لذا به نظر می‌رسد در مورد گناهانی که مربوط قلب وفکر نیستند باید بین فکر گناه و بین نیت و عزم بر گناه تفصیل قائل شد: بدین بیان که هر فعلی مثل گناه که می‌خواهد از انسان صادر شود چهار مرحله را طی می‌کند: ۱. خطور و تصور آن فعل. ۲. میل و رغبت و شوق به آن فعل. ۳. اعتقاد به آن فعل. ۴. اراده و عزم و تصمیم بر انجام آن. به نظر می‌رسد که فکر گناه همان سه مورد اولی باشد که معمولاً غیر اختیاری است و آنچه غیر اختیاری است، مورد تکلیف نیست و مؤاخذه و عقوبت ندارد. اما مورد چهارم که عزم و اراده برای انجام گناه می‌باشد، مورد تکلیف و حرام است، چون که این حالت اختیاری است.<ref>. ر.ک. دستغیب، سید عبدالحسین، قلب سلیم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۵۱، ص۸۴۳–۸۴۴.</ref>

 

البته قابل توجه است که اگر این عزم و تصمیم بر گناه در خارج به هر دلیلی عملی نشد، فقط به خاطر این نیت و عزم بر گناه به او عذاب و جزاء می‌دهند.<ref>. ر.ک. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، چاپ دوم، تهران، ج۱، ص۶۸۸.</ref>

۳. اما درباره ضلع پایانی سؤال باید گفت که چون کار خلاف شرع وقتی گناه محسوب می‌شود و کیفر قانونی دارد یا در آخرت عذاب به همراه دارد که انسانی با علم و آگاهی و با اختیار، و در حالی که دارای عقل و سلامت روحی است و با اراده خود، عمل خلاف شرع انجام دهد، گناه شمرده می‌شود؛ اما کسی که در حال خواب باشد مثلاً خواب ببیند که کاری انجام می‌دهد که گناه و خلاف شرع است، این گناه شمرده نمی‌شود. و هیچ گونه پی‌آمد فقهی و کلامی ندارد؛ یعنی کسی او را به خاطر آن خواب مؤاخذه نمی‌کند و در قیامت عذاب نمی‌شود، چون خواب دیدن و در حال خواب و بدون آگاهی عمل خلاف کردن گناه محسوب نمی‌شود.<ref>. دستغیب، گناهان کبیره، نشر پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref>

{{پایان پاسخ}}

گناه مجموعه داستان، مهدی یزدی، نشر دارالفکر قم.

سیدهاشم رسولی محلاّتی، کیفر گناه و آثار و عواقب خطرناک آن، نشر کتابخانه صدر تهران.{{پایان مطالعه بیشتر}}