سیره معصومان در ماه رمضان: تفاوت میان نسخه‌ها

پیامبر اکرم(ص) در دهه آخر ماه مبارک رمضان هر شب غسل می‌کرد.<ref>الحر العاملی، وسائل الشيعه، ج۳، ص۳۲۷.</ref> حضرت امام باقر(ع) شبهای نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و بیست و پنجم را غسل می‌کرد<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۸،‌ص۵۸.</ref>، و امام صادق(ع) در شب بیست و سوم دو بار غسل می‌نمود، یک بار در اول شب، بار دوم در آخر شب.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۸،‌ص۱۶۰.</ref>

 

 

 

رسول خدا(ص) روز عید بعد از طلوع آفتاب خارج می‌شد و هنگامه خروج به اطراف آسمان می‌نگریست و می‌فرمود که در آن روز بر جا نماز و حصیر نماز مخوان، یعنی روی خاک بنشین و بر آن نماز بخوان. فقهاء عظام مستحباتی را برای این روز ذکر نموده‌اند که از جمله آنها، نماز را در صحرا بپا داشتن، خارج شدن امام با پای برهنه و پیاده، و توأم با وقار و ذکر خدا، و سجده بر زمین و… روز عید فطر روز اجر و گرفتن نتیجه امتحان است. قهرا در هر امتحانی نتایج‌یکسان نیست. شیخ صدوق (ره) نقل می‌نماید: امام حسن مجتبی(ع) گروهی از مردم را در روز عید فطر دید که به بازی و خنده مشغولند، حضرت رو به یاران خود کرد و فرمود: «خدای عز و جل ماه رمضان را محل مسابقه بندگان خود قرار داده است که به واسطه اطاعت‌خویش بسوی رضوان الهی پیشی می‌گیرند، پس گروهی سبقت گرفتند و پیروز و رستگار گشتند، و گروهی عقب ماندند و محروم شدند، پس عجب دارم از کسی که خندان است و به لهو و بازی مشغول است در روزی که نیکوکاران به اجر و ثواب رسیده و کوتاهی ورزان از آن بی‌فیض و محرومند، به خدا سوگند اگر پرده برداشته شود هر آینه نیکوکار به عمل نیک خویش و بدکار به عمل بد خود مشغول خواهد شد».<ref>الصدوق، من لا يحضره الفقيه، ج۲، ص۱۷۴.</ref>

 

 

 

 

* سورهٔ قدر در وقت‌ سحر و افطار : از امام زین العابدین(ع) روایت‌ شده است: «من قرا انا انزلناه فی لیله القدر عند فطوره و عند سحوره کان فیما بینهما کالمتشحط بدمه فی سبیل الله‏»<ref>الصدوق، ثواب الاعمال، ج۱، ص۱۳۶.</ref> کسی که سوره قدر را در هنگام افطار و سحر بخواند مانند کسی است که در این فاصله در راه خدا بخون خود غلتیده باشد. همین مضمون نیز از حضرت امام صادق(ع) روایت‌شده است.<ref>سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ص۱۱۴.</ref> نیز از امام صادق(ع) نقل شده است که هر کسی که در هر شب ماه رمضان هزار بار سوره قدر را بخواند در شب بیست و سوم عجایبی را درک خواهد کرد.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۷، ص۳۳۷.</ref> و در روایتی دیگر از آن حضرت اثر آن را در رسیدن انسان به سرحد نهایت‌یقین در امور اختصاصی اهل بیت(ع) قرار داده است که به واسطه دیدن بعضی از حقایق در عالم رؤیا به آن می‌رسد.<ref>المجلسی، بحار الانوار، ج۹۷، ص۳۹۷.</ref>

* سوره دخان: شیخ صدوق روایت کرده است که مردی خدمت امام باقر(ع) رسید و پرسید چگونه من شب قدر را در هر سال شناسایی کنم؟ حضرت فرمود: «وقتی که ماه رمضان آمد هر شب یکبار سوره دخان را بخوان، وقتی که شب بیست و سوم فرا رسید به آنچه که می‌خواهی خواهی رسید». <ref>الطوسی،‌ محمد بن الحسن، مصباح المتهجد، ص۵۷۱.</ref>کمک به مستمندان یکی از علل و حکمتهای روزه این است که با ایجاد حالت گرسنگی و تشنگی انسان به یاد ضعیفان و مستمندان و تنگدستان بیفتد، و هر کسی به فراخور حال ووسع خود نسبت‌به آنان کمک نماید. (۳۰) ابن‌عباس می‌گوید: وقی که ماه رمضان فرا می‌رسید هر صاحب حاجتی که به نزد رسول خدا مراجعه می‌کرد حاجتش برآورده می‌شد. (۳۱) راجع به حضرت زین العابدین(ع) نقل است که هر روز ماه رمضان را صدقه می‌داد. (۳۲) ۴- افطاری دادن این عمل در سیره معصومین(ع) بنحو کاملی مشاهده می‌شود. و از امام صادق(ع) روایت است که هنگامی که حضرت امام زین العابدین(ع) روزه می‌گرفت دستور می‌داد گوسفندی را سر می‌بریدند، و آن را تکه‌تکه ساخته و در دیگ می‌ریختند، آن حضرت در وقت غروب به دیگها سر می‌زد و در حالی روزه داشت‌بوی آبگوشت را استشمام می‌نمود، آنگاه می‌فرمود: کاسه‌ها را بیاورید این کاسه را برای فلان کس و دیگری را برای فلان بکشید، و همین‌طور کاسه‌ها را پر می‌کردند تا آبگوشت‌به اتمام می‌رسید، آنگاه خود با نان و خرما افطار می‌کرد. (۳۳) ۵- توجه بیشتر به زیردستان و گذشت از خطای آنان از امام صادق(ع) روایت است که امام زین العابدین(ع) در ماه مبارک رمضان توجه خاصی به زیردستان و خدمتکاران خود داشت، و هرگاه یکی از آنها مرتکب خطایی می‌شد او را مورد عقوبت قرار نمی‌داد، و تنها گناه او را یادداشت می‌نمود، تا آنکه که شب آخر ماه رمضان فرا می‌رسید، همه آنان را گرد خود جمع می‌نمود، و کاغذهای خطایای آنان را بیرون می‌آورد و بر تک تک آنان می‌خواند و آنان به گناه خود اعتراف و اقرار می‌نمودند، پس از آن در میان ایشان برمی‌خاست و می‌فرمود: «با صدای بلند بگویید: ای علی بن الحسین، همان خدایت نیز خطاهایت را شمارش کرده است همانگونه که تو گناهانمان را شمردی، و در کتاب، تمام اعمال کوچک و بزرگ ثبت است، و همه اعمال در نزد او حاضر است همانگونه که اعمال ما در نزد تو حاضر بود (و تو بر آن ناظر بودی)، پس از ما درگذر همانگونه که تو امید عفو و گذشت داری، از ما درگذر تا که خدایت را بخشنده و رحیم یابی… ای علی بن الحسین، کوچکی مقام خود را در برابر خدای داور دادگری که به هیچ‌کس ظلم روا نمی‌دارد یادآور و از گناه ما درگذر،...» و حضرت در حالی که گریه و زاری می‌کرد مرتب این کلمات را می‌فرمود و آنان هم با وی هم آواز می‌شدند و می‌فرمود: بار خدایا تو به ما دستور دادی که از کسانی که به ما ظلمی روا داشتند درگذریم، ما بخود ظلم کردیم، پس از ما درگذر، که تو نسبت‌به آن سزاوارتری. تو به ما فرمودی که هیچ درخواست کننده‌ای را از در خانه‌هایمان رد نکنیم، ما به درگاه تو دست نیاز و درخواست‌بلند کرده‌ایم، و از تو طلب می‌نماییم، پس بر ما منت نه، و ما را محروم مساز… آنگاه رو به آنان می‌نمود و می‌فرمود: من از خطایای شما گذشتم، آیا شما نیز از من می‌گذرید؟ و آنان در پاسخ می‌گفتند: از تو گذشتیم ای آقای ما، و تو به ما هیچ بدی روا نداشتی، پس آن حضرت می‌فرمود بگوئید: بار خدایا: از علی بن الحسین درگذر، همانگونه که او از ما گذشت، و او را از آتش آزاد آن همانطوری که او ما را از بندگی رهانید، و آنان آمین گفتند، و حضرت فرمود: بروید که از شما گذشتم، و همگی شما را آزاد کردم، و همگی آنان را آزاد می‌فرمود. (۳۴) ۶- حفظ حریم دین و حرمت زمان حفظ عفت عمومی جامعه از جمله مهمترین وظایف نظام اسلامی است‌به عنوان نمونه حد شرابخوار ۸۰ تازیانه است، ولی اگر در ماه رمضان شراب خورده شود حالت دیگری دارد، نجاشی شاعر در روز ماه رمضان شراب خورد، او را بنزد امیر المؤمنین آوردند، حضرت پس از یک شب زندان کردن او، و اجرای حد شرعی شرابخواری(۸۰ ضربه)، ۲۰ ضربه شلاق اضافی، بخاطر شکستن حرمت ماه رمضان بر او زد. (۳۵) و در برخی روایات او پذیرای ۳۹ ضربه اضافی بدان جهت‌شد. (۳۶) ۷- آزادی اسیران بنابر نقل برخی از روایات حضرت رسول اکرم در ماه رمضان تمامی اسیران را آزاد می‌ساخت. (۳۷) البته این مربوط به حفظ مصالح عمومی اسلام و مسلمین است و تشخیص آن به دست‌حاکم شرعی و ولی امر مسلمین است. این نوشته چکیده‌ای است گویا از کتابی که توسط این نویسنده در دست نگارش است، که امید است‌به فضل الهی تقدیم محضر دانش پژوهان و شیفتگان معارف گردد.