trustworthy
۷٬۳۴۶
ویرایش
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
پرداختن به سؤالات پیرامون عدالت تشریعی الهی از دیگر مباحثی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است؛ از جمله، پاسخ به شبهاتی پیرامون نسبت مجازاتهای اخروی و عمل دنیوی، شفاعت و عمل خیر غیرمسلمانان با عدل الهی. عینیّت مجازات اخروی با عمل و قانونمندی شفاعت از جمله پاسخهای مطهری به این سؤالات است. | پرداختن به سؤالات پیرامون عدالت تشریعی الهی از دیگر مباحثی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است؛ از جمله، پاسخ به شبهاتی پیرامون نسبت مجازاتهای اخروی و عمل دنیوی، شفاعت و عمل خیر غیرمسلمانان با عدل الهی. عینیّت مجازات اخروی با عمل و قانونمندی شفاعت از جمله پاسخهای مطهری به این سؤالات است. | ||
== جایگاه == | == جایگاه کتاب و انگیزهٔ نگارش == | ||
[[پرونده:مطهری.jpg|بندانگشتی|مرتضی مطهری نویسندهٔ کتاب عدل الهی|301x301پیکسل]] | [[پرونده:مطهری.jpg|بندانگشتی|مرتضی مطهری نویسندهٔ کتاب عدل الهی|301x301پیکسل]] | ||
کتاب عدل الهی یکی از ارزشمندترین تألیفات اسلامی معاصر برشمرده شده است.<ref>رضایی، مهین، تئودیسه و عدل الاهی: مقایسهای بین آراء لایب نیتس و شهید مطهری، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، ۱۳۸۰ش، ص ۱۳.</ref> برخی محققان این کتاب را مهمترین اثر فلسفی در زمینهٔ عدل الهی در [[تمدن اسلامی]] بهشمار بردهاند.<ref>نصری، عبدالله، حاصل عمر: سیری در اندیشههای استاد مطهری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج ۱، ص ۵۶.</ref> | کتاب عدل الهی یکی از ارزشمندترین تألیفات اسلامی معاصر برشمرده شده است.<ref>رضایی، مهین، تئودیسه و عدل الاهی: مقایسهای بین آراء لایب نیتس و شهید مطهری، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، ۱۳۸۰ش، ص ۱۳.</ref> برخی محققان این کتاب را مهمترین اثر فلسفی در زمینهٔ عدل الهی در [[تمدن اسلامی]] بهشمار بردهاند.<ref>نصری، عبدالله، حاصل عمر: سیری در اندیشههای استاد مطهری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج ۱، ص ۵۶.</ref> | ||
نویسندهٔ کتاب، مرتضی مطهری (۱۲۹۸–۱۳۵۸ش) مشهور به استاد شهید، از مشهورترین و سرآمدترین متفکران اسلامی در ایران معاصر است. آثار متعدد او در رشتههای مختلف علوم اسلامی از پرخوانندهترین و پر ارجاعترین آثار اسلامی بهشمار میرود. توجه به مسائل روز و تلاش برای پاسخگویی به آنها در پرتو فهم و صورتبندی نو از معارف اسلامی از مهمترین خصوصیات آثار اوست.<ref>دربارهٔ او ن. ک: گروه نویسندگان، سیری در زندگی استاد مطهری، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶.</ref> | نویسندهٔ کتاب، مرتضی مطهری (۱۲۹۸–۱۳۵۸ش) مشهور به استاد شهید، از مشهورترین و سرآمدترین متفکران اسلامی در ایران معاصر است. آثار متعدد او در رشتههای مختلف علوم اسلامی از پرخوانندهترین و پر ارجاعترین آثار اسلامی بهشمار میرود. توجه به مسائل روز و تلاش برای پاسخگویی به آنها در پرتو فهم و صورتبندی نو از معارف اسلامی از مهمترین خصوصیات آثار اوست.<ref>دربارهٔ او ن. ک: گروه نویسندگان، سیری در زندگی استاد مطهری، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶.</ref> | ||
مرتضی مطهری انگیزهٔ خود از نگارش کتاب عدل الهی را پاسخ به سؤالات و شبهات فراوان حول این موضوع قلمداد کرده است. مطهری عصر خود را از نظر دینی و مذهبی، مخصوصاً برای طبقهٔ جوان، عصر اضطراب، دودلی و بحران بهشمار برده و مقتضای چنین عصری را ایجاد سلسلهتردیدها و سؤالها دربارهٔ موضوعات مختلف دینی دانسته است. مطهری تنها هدف خود از نگارش کتابهای متعدد در موضوعات مختلف را حل مشکلات پیشآمده و پاسخگویی به سؤالات مطرحشده در زمینهٔ مسائل اسلامی در عصر خود خوانده است. او نگارش کتابی دربارهٔ عدل الهی را نیز در همین راستا قلمداد کرده و کتاب خود را پاسخی عمومی به سؤالات خصوصی فراوان اقشار مختلف، بهخصوص جوانان، تلقی میکند.<ref>مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶ش، ص ۱۳–۱۶.</ref> | |||
برخی محققان انگیزهٔ نگارش کتاب عدل الهی را پیشبردن بخشی از یک برنامه از سوی مطهری برای بیان [[معارف اسلامی]] در بستری سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاص دورانش بهشمار بردهاند. برنامهای که هدف آن تقویت [[بیداری اسلامی]] در میان طبقهٔ روشنفکران و تحصیلکردگان جوان است. از نظر این محققان تألیف کتاب عدل الهی با این هدف با دانشپژوهی سنتی در [[حوزهٔ علمیه قم]] و با دانشپژوهی سکولار دانشگاهی در آن دوران تناسب نداشت و در پی هدفی نو بود. هدفی که این کتاب، چون پلی میان این دو نوع دانشپژوهی، با انگیزهٔ دفاع از [[اسلام]] در میان روشنفکران و اهل فن در پی آن بود.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ص ۶۵.</ref> | |||
== ویژگیها == | == ویژگیها == | ||
کتاب عدل الهی حاوی بحثی جامع دربارهٔ عدالت خدا در نظمبخشی به جهان خلقت (عدل تکوینی) و تعیین پاداش و عقاب اعمال انسانی (عدل تشریعی) است. محور این کتاب مسئلهٔ شر است که مطهری مدعی یافتن راه حل آن است. مطهری معتقد است که صورتبندی او از راه حل مسئلهٔ شر در تقابل با صورتبندی فیلسوفان غربی است، که از نظر او، از حل این مسئله عاجز بودهاند.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ترجمهٔ ابوالفضل ایمانیراغب، دوفصلنامهٔ مطهرپژوهی، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ش، ص ۵۹.</ref> مطهری در این کتاب تلاش کرده تا بحث عدل الهی را بهعنوان بحثی مستقل مطرح کند و رهیافتی نو به این مسئلهٔ کهن داشته باشد. بحثی که [[حکمای الهی]] و اسلامی تا آن زمان آن را بهصورت مستقل مطرح نکرده بودند.<ref>مطهری، | کتاب عدل الهی حاوی بحثی جامع دربارهٔ عدالت خدا در نظمبخشی به جهان خلقت (عدل تکوینی) و تعیین پاداش و عقاب اعمال انسانی (عدل تشریعی) است. محور این کتاب مسئلهٔ شر است که مطهری مدعی یافتن راه حل آن است. مطهری معتقد است که صورتبندی او از راه حل مسئلهٔ شر در تقابل با صورتبندی فیلسوفان غربی است، که از نظر او، از حل این مسئله عاجز بودهاند.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ترجمهٔ ابوالفضل ایمانیراغب، دوفصلنامهٔ مطهرپژوهی، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ش، ص ۵۹.</ref> مطهری در این کتاب تلاش کرده تا بحث عدل الهی را بهعنوان بحثی مستقل مطرح کند و رهیافتی نو به این مسئلهٔ کهن داشته باشد. بحثی که [[حکمای الهی]] و اسلامی تا آن زمان آن را بهصورت مستقل مطرح نکرده بودند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۷.</ref> | ||
عدل الهی مانند سایر آثار مطهری زبانی همهفهم و روان دارد. مطهری در جایجای کتاب تلاش کرده تا با طرح مطالب جنبی مرتبط و در خدمت بحث از خشکی و سنگینی بحث بکاهد؛ از جملهٔ این مطالب میتوان به آیات<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۱–۱۱۳.</ref> و احادیث<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۳.</ref> و اشعار<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۶۷–۶۹؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۶–۱۵۸.</ref> و سخنان اندیشمندان مسلمان<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص</ref> و غیرمسلمان<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۶–۷۷.</ref> و داستانهای تاریخی<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۹.</ref> و غیر آن<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۲۷۹.</ref> گرفته تا خاطرات<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۸۸.</ref> و تجارب شخصی خود،<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۹۹–۱۰۱.</ref> اشاره کرد. هرچند در برخی مواضع کتابْ به سنگینی و امکان خستهکنندگی مباحث اشاره کرده است.<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۰۱–۱۰۳؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۹.</ref> | عدل الهی مانند سایر آثار مطهری زبانی همهفهم و روان دارد. مطهری در جایجای کتاب تلاش کرده تا با طرح مطالب جنبی مرتبط و در خدمت بحث از خشکی و سنگینی بحث بکاهد؛ از جملهٔ این مطالب میتوان به آیات<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۱–۱۱۳.</ref> و احادیث<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۳.</ref> و اشعار<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۶۷–۶۹؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۶–۱۵۸.</ref> و سخنان اندیشمندان مسلمان<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص</ref> و غیرمسلمان<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۶–۷۷.</ref> و داستانهای تاریخی<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۹.</ref> و غیر آن<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۲۷۹.</ref> گرفته تا خاطرات<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۸۸.</ref> و تجارب شخصی خود،<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۹۹–۱۰۱.</ref> اشاره کرد. هرچند در برخی مواضع کتابْ به سنگینی و امکان خستهکنندگی مباحث اشاره کرده است.<ref>برای نمونه ن. ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۰۱–۱۰۳؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۹.</ref> | ||
خط ۲۹: | خط ۳۳: | ||
مطهری سرمنشأ توجه علمی و عملی به موضوع عدل در چهرههای گوناگون عدل تکوینی، عدل تشریعی، عدل اخلاقی و عدل اجتماعی در میان مسلمانان را طرح این موضوع در [[قرآن]] و توجه به آن قلمداد میکند.<ref>مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، ص ۳۴–۳۵.</ref> او تأکید میکند که مباحث خود دربارهٔ موضوع عدل را همهجانبه و قرآنپسند نمیداند؛ هرچند محتمل میداند که این بحث را از نظر عدل تکوینی و الهی، که یکی از مسائل مطروحه در قرآن در زمینهٔ عدل است، تا با دیدی نو ارائه کرده است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۰–۴۱.</ref> | مطهری سرمنشأ توجه علمی و عملی به موضوع عدل در چهرههای گوناگون عدل تکوینی، عدل تشریعی، عدل اخلاقی و عدل اجتماعی در میان مسلمانان را طرح این موضوع در [[قرآن]] و توجه به آن قلمداد میکند.<ref>مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، ص ۳۴–۳۵.</ref> او تأکید میکند که مباحث خود دربارهٔ موضوع عدل را همهجانبه و قرآنپسند نمیداند؛ هرچند محتمل میداند که این بحث را از نظر عدل تکوینی و الهی، که یکی از مسائل مطروحه در قرآن در زمینهٔ عدل است، تا با دیدی نو ارائه کرده است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۰–۴۱.</ref> | ||
مباحث طرحشده در این کتاب هم جنبهٔ عقلی دارد و هم جنبهٔ نقلی. مباحث نقلی کتاب متکی به آیات قرآن، روایات معصومان(ع) و برخی مباحث تاریخی است. مطهری دربارهٔ جنبهٔ عقلی مباحث خود عنوان میکند که طرح این مباحث به دو شیوه ممکن بوده است؛ شیوهٔ متکلمان و شیوهٔ حکما. او اذعان میکند که شیوهٔ او در طرح مباحث عقلی دربارهٔ عدل الهی شیوهٔ حکما خواهد بود؛ چه اینکه شیوهٔ استدلالی متکلمان در اینگونه مباحث را صحیح نمیداند و روش حکما را صحیح و متقن میشمرد.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۶–۱۷.</ref> رویکرد حکیمانهٔ مطهری در تحلیل عدل الهی رویکردی نوافلاطونی بنابر تفسیر حکمای اسلامی چون [[ابنسینا]] و [[ملاصدرا]] است.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ص ۶۰.</ref> | مباحث طرحشده در این کتاب هم جنبهٔ عقلی دارد و هم جنبهٔ نقلی. مباحث نقلی کتاب متکی به آیات قرآن، روایات معصومان(ع) و برخی مباحث تاریخی است. مطهری دربارهٔ جنبهٔ عقلی مباحث خود عنوان میکند که طرح این مباحث به دو شیوه ممکن بوده است؛ شیوهٔ متکلمان و شیوهٔ حکما. او اذعان میکند که شیوهٔ او در طرح مباحث عقلی دربارهٔ عدل الهی شیوهٔ حکما خواهد بود؛ چه اینکه شیوهٔ استدلالی متکلمان در اینگونه مباحث را صحیح نمیداند و روش حکما را صحیح و متقن میشمرد.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۶–۱۷.</ref> رویکرد حکیمانهٔ مطهری در تحلیل عدل الهی رویکردی نوافلاطونی بنابر تفسیر حکمای اسلامی چون [[ابنسینا]] و [[ملاصدرا]] است.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ص ۶۰.</ref>[[پرونده:کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.jpg|بندانگشتی|کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.|284x284پیکسل]] | ||
[[پرونده:کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.jpg|بندانگشتی|کتاب عدل الهی نوشتهٔ مرتضی مطهری.|284x284پیکسل]] | |||
== محتوای کتاب == | == محتوای کتاب == |