سعدالدین تفتازانی: تفاوت میان نسخه‌ها

فقیه ، متکلم ، منطق دان  و ادیب  قرن  هشتم. اهمیت  وی  در گسترش  و اعتلای  معارف  و فرهنگ  اسلامی  در دورة  پس  از ویرانگریهای  مغول  به اندازه ای  است  که  مورخان ، وی  را حد فاصلِ متقدمان  و متأخران  دانسته اند. عمده ترین  فعالیت  وی  در حفظ  و گسترش  علوم ، نگارش  درسنامه های  گوناگون  بود که  اهل  علم  همواره  به  آنها توجه  داشته اند. تراجم نویسان  اشخاص  مختلفی  را به  عنوان  استاد تفتازانی  نام  برده اند که  از آن  جمله اند قطب الدین  رازی  تحتانی  بویهی  (متوفی  ۷۶۷)، قاضی  عضدالدین  ایجی  (متوفی  ۷۵۶)، ضیاءالدین بن  عثمان  قزوینی  (متوفی  ۷۸۰) فقیه  شافعی ، و نسیم الدین  محمد نیشابوری  کازرونی. از کیفیت  و مراحل  تحصیل  تفتازانی  و مدت  آن ، گزارش  مستندی  در اختیار نیست . تفتازانی  به  میرسیدشریف  جرجانی  (متوفی  ۸۱۶)، که  ۲۸ سال  از خودش  جوانتر و بنا بر گزارشی  شاگردش  بود، توجهی  ویژه  داشت  ( رجوع کنید به رشر ، ص ۲۲۲). اما دوستی  آنان ، بر اثر مناظره ای  علمی  که  تیمور میان  آن  دو برپا داشت  و به  برتری  جرجانی  انجامید، به  خصومت  تبدیل  شد و جرجانی  به  رد و نفی  آثار تفتازانی  پرداخت. معروف  است  که  وی  در کلام ، مشرب  اشعری  و در فقه ، مذهب  شافعی  داشته  است.  آثار او بر سه  قسم  است : درسنامه ، مانند تهذیب  المنطق  و الکلام  * ؛ شرح  درسنامه های  رایج ، مانند�شرح عقاید نسفی  ؛ و تعلیقه  بر دیگر آثار و شرح  آنها، آثار او در مراکز آموزشی  به  عنوان  درسنامه  در�سطوح گوناگون  پذیرفته  شد. توفیق  تفتازانی  مرهون  فصاحت  و بلاغت  و چیره دستی  او در بیان  آموزشی  مطالب  است . دانشمندان  در بیان  جایگاه  تفتازانی  در تاریخ  علوم ، اختلاف  نظر دارند. غالباً ــ با توجه  به  اینکه  آثار وی  به  درسنامه ها یا شرح  و حاشیه نویسی  منحصر است  ــ وی  را معلمی  توانا، اما فاقد دیدگاهی  خاص  در مسائل  موردبحث ، می دانند و آثار او را محصول  زمانه ای  می دانند که  عاری  از اصالت  و نوآوری  فکری  است  (برای  نمونه  رجوع کنید به وات ، ص ۱۶۴). مثلاً تهذیب  وی  را در مقایسه  با شمسیة  کاتبی  عاری  از پیشرفت  می دانند. اما به  نظر می رسد که  تفتازانی  با تألیف  درسنامه های  بلیغ  و فصیح ، آموزش  علوم  اسلامی  را گسترش  داد.<ref>احد فرامرز قراملکی و یحیی رهایی، «تفتازانی» دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳، ج۷، ذیل مدخل.</ref>