۶۰۲
ویرایش
امام حسین علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←جایگاه امام: ویرایش جزیی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[صفر]] در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌خصوص در روزهای [[روز تاسوعا|تاسوعا]] و [[روز عاشورا|عاشورا]] و [[اربعین حسینی]]، مجموعه آیین‌های گوناگونی در پاسداشت این مناسبت برپا می‌شود.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۹.</ref> شیعیان به پیروی از [[امامان(ع)|پیشوایان دینی]]، هنگام نوشیدن آب، از تشنگی امام حسین یاد می‌کنند و بر او سلام می‌دهند.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۸.</ref> | ماه‌های [[ماه محرم|محرم]] و [[صفر]] در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌خصوص در روزهای [[روز تاسوعا|تاسوعا]] و [[روز عاشورا|عاشورا]] و [[اربعین حسینی]]، مجموعه آیین‌های گوناگونی در پاسداشت این مناسبت برپا می‌شود.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۹.</ref> شیعیان به پیروی از [[امامان(ع)|پیشوایان دینی]]، هنگام نوشیدن آب، از تشنگی امام حسین یاد می‌کنند و بر او سلام می‌دهند.<ref>حاج منوچهری، «حسین(ع)، امام»، ص۶۸۱؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۸.</ref> | ||
== | == نوه پیامبر اسلام(ص) == | ||
امام حسین(ع) در سوم<ref>ابن‌المشهدی، المزار[الکبیر]، ۱۴۱۹ق، ص۳۹۷؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۲۶، ۸۲۸؛ سید بن طاوس، اقبال الاعمال، ۱۳۶۷ش، ص۶۸۹–۶۹۰.</ref> یا پنجم شعبان<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.</ref> سال چهارم هجری قمری در [[مدینه]] به دنیا آمد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶؛ دولابی، الذریة الطاهرة، ۱۴۰۷ق، ص۱۰۲، ۱۲۱؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۲، ج۲، ص۵۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.</ref> او از خاندان [[بنی‌هاشم]] و [[قریش|قبیله قریش]] و نوه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و از فرزندان امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و برادر کوچک‌تر امام حسن(ع) بود.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.</ref> [[حضرت عباس(ع)]]، [[محمد بن حنفیه]] از دیگر برادران، و [[حضرت زینب(س)]] و [[ام کلثوم]] از خواهران او دانسته شده‌اند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.</ref> | امام حسین(ع) در سوم<ref>ابن‌المشهدی، المزار[الکبیر]، ۱۴۱۹ق، ص۳۹۷؛ شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ص۸۲۶، ۸۲۸؛ سید بن طاوس، اقبال الاعمال، ۱۳۶۷ش، ص۶۸۹–۶۹۰.</ref> یا پنجم شعبان<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.</ref> سال چهارم هجری قمری در [[مدینه]] به دنیا آمد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۴۶؛ دولابی، الذریة الطاهرة، ۱۴۰۷ق، ص۱۰۲، ۱۲۱؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۲، ج۲، ص۵۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.</ref> او از خاندان [[بنی‌هاشم]] و [[قریش|قبیله قریش]] و نوه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و از فرزندان امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و برادر کوچک‌تر امام حسن(ع) بود.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۷.</ref> [[حضرت عباس(ع)]]، [[محمد بن حنفیه]] از دیگر برادران، و [[حضرت زینب(س)]] و [[ام کلثوم]] از خواهران او دانسته شده‌اند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۷.</ref> | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
== دوران امام حسن(ع) == | == دوران امام حسن(ع) == | ||
حسین بن علی(ع) در دوران امامت و حکومت برادرش [[امام حسن(ع)]] احترام ویژه‌ای | حسین بن علی(ع) در دوران امامت و حکومت برادرش [[امام حسن(ع)]] احترام ویژه‌ای برای او قائل بود و حتی گفته شده است که کاملاً مطیع اوامر او بود و در مجلسی که امام حسن(ع) حضور داشت، سخن نمی‌گفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۹۱؛ ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۴۰۱.</ref> اطاعت و فرمان‌برداری از برادرش به اندازه‌ای بود که درخواست بیعت برخی از خوارج را که به جنگ با شامیان اصرار داشتند، نپذیرفت.<ref>ابن‌قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref> | ||
امام حسین(ع) در ماجرای [[صلح با معاویه]] حامی برادر بود و اقدام وی را تأیید<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱.</ref> و به امامت او تأکید کرد.<ref>شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۰.</ref> هرچند برخی از گزارش‌ها به [[بیعت]] نکردن او با معاویه<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱، ج۴، ص۲۹۲؛ ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹، ج۴، ص۳۵.</ref> و نارضایتی‌اش از اقدام برادرش<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۰؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۶۷.</ref> اشاره کرده‌اند. | امام حسین(ع) در ماجرای [[صلح با معاویه]] حامی برادر بود و اقدام وی را تأیید<ref>دینوری، الأخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۱.</ref> و به امامت او تأکید کرد.<ref>شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، ۱۳۴۸ش، ص۱۱۰.</ref> هرچند برخی از گزارش‌ها به [[بیعت]] نکردن او با معاویه<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱، ج۴، ص۲۹۲؛ ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹، ج۴، ص۳۵.</ref> و نارضایتی‌اش از اقدام برادرش<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۰؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۳، ص۲۶۷.</ref> اشاره کرده‌اند. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
{{همچنین ببینید|قیام نکردن امام حسین(ع) در زمان معاویه}} | {{همچنین ببینید|قیام نکردن امام حسین(ع) در زمان معاویه}} | ||
طبق منابع تاریخی امام حسین(ع) بر علیه حکومت معاویه، اقدامی نکرد، اما برخی از تاریخ‌پژوهان با تکیه بر پاره‌ای شواهد و گفتگوهای بین آنها معتقدند که امام(ع) از نظر سیاسی، مشروعیت معاویه را نپذیرفت.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> و در برخی موارد با سیاست‌های معاویه به مخالفت می‌پرداخت. | طبق منابع تاریخی امام حسین(ع) بر علیه حکومت معاویه، اقدامی نکرد، اما برخی از تاریخ‌پژوهان با تکیه بر پاره‌ای شواهد و گفتگوهای بین آنها معتقدند که امام(ع) از نظر سیاسی، مشروعیت معاویه را نپذیرفت.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> و در برخی موارد با سیاست‌های معاویه به مخالفت می‌پرداخت. | ||
اعتراض امام حسین(ع) به اقدام معاویه در کشتن افرادی چون [[حجر بن عدی]]، [[عمرو بن حمق خزاعی]] و [[عبدالله بن یحیی حضرمی]] در منابع بازتاب داشته است.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴–۲۲۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۰و۱۲۱؛ ابن‌قتبیه، الامامه والسیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۲–۲۰۴.</ref> امام در نامه‌ای به معاویه کشتن یاران امام علی(ع) را محکوم کرد و ضمن نکوهش کارهای ناشایست معاویه، جهاد با وی را برای احیای دین لازم برشمرده و حکومتش را فتنه‌ای بزرگ برای [[امت]] اسلام قلمداد کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۱و۱۲۲؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۴۱۸ق، ج۱۰، ص۴۴۰؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، ۱۳۴۸، ص۵۰؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة الدمشق، ۱۴۱۵، ج۱۴، ص۲۰۶.</ref> | اعتراض امام حسین(ع) به اقدام معاویه در کشتن افرادی چون [[حجر بن عدی]]، [[عمرو بن حمق خزاعی]] و [[عبدالله بن یحیی حضرمی]] در منابع بازتاب داشته است.<ref>دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۲۲۴–۲۲۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۰و۱۲۱؛ ابن‌قتبیه، الامامه والسیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۰۲–۲۰۴.</ref> امام در نامه‌ای به معاویه کشتن یاران امام علی(ع) را محکوم کرد و ضمن نکوهش کارهای ناشایست معاویه، جهاد با وی را برای احیای دین لازم برشمرده و حکومتش را فتنه‌ای بزرگ برای [[امت]] اسلام قلمداد کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۱و۱۲۲؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۴۱۸ق، ج۱۰، ص۴۴۰؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال (رجال کشی)، ۱۳۴۸، ص۵۰؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة الدمشق، ۱۴۱۵، ج۱۴، ص۲۰۶.</ref> | ||
زمانیکه معاویه در سال ۵۶ق بر خلاف مفاد [[صلح امام حسن|صلح‌نامه]] مبنی بر عدم حق انتخاب جانشین، مردم را به بیعت با یزید فراخواند،<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۸، ص۷۹.</ref> برخی از شخصیت‌ها از جمله امام حسین(ع) از بیعت خودداری کردند.<ref>http://ensani.ir/fa/article/45732/</ref> معاویه به مدینه رفت تا نظر بزرگان این شهر را برای ولایتعهدی یزید جلب کند.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۰۴.</ref> امام حسین در مجلسی که معاویه و [[ابن‌عباس]] و برخی از درباریان و خاندان اموی حضور داشتند، معاویه را نکوهش کرد و با اشاره به خلق و خوی یزید، معاویه را از تلاش برای جانشینی او بر حذر داشت و ضمن تأکید بر جایگاه و حق خود، به ابطال استدلال‌های معاویه برای جلب بیعت با یزید پرداخت.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۰۸–۲۰۹.</ref> | |||
معاویه در سال ۵۶ق بر خلاف مفاد [[صلح امام حسن|صلح‌نامه]] مبنی بر عدم حق انتخاب | |||
همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، امام حسین در واکنش به سخنان معاویه درباره شایستگی یزید، خودش را به لحاظ فردی و خانوادگی برای خلافت سزاوارتر دانست و یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۱۱.</ref> | همچنین در مجلس دیگری که عموم مردم در آن حضور داشتند، امام حسین در واکنش به سخنان معاویه درباره شایستگی یزید، خودش را به لحاظ فردی و خانوادگی برای خلافت سزاوارتر دانست و یزید را شراب‌خوار و اهل هوا و هوس معرفی کرد.<ref>ابن‌قتیبه، الامامة و السیاسة، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۱۱.</ref> | ||
امام حسین(ع) در [[سال ۵۸ قمری]]، به علت فشار معاویه بر شیعیان،<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۸۹، ج۱، ص۳۹۲.</ref> خطبه‌ای اعتراض‌آمیز در [[منا]] خواند.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸.</ref> حسین بن علی(ع) در این [[خطبه]] ضمن برشمردن [[فضائل امام علی(ع)|فضائل امیرمؤمنان]] و [[اهل بیت]] و دعوت به [[امر به معروف و نهی از منکر]] و تأکید بر اهمیت این وظیفه اسلامی، وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و نیز زیان‌های سکوت عالمان در مقابل زورگویان را گوشزد کرد.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸.</ref> | امام حسین(ع) در [[سال ۵۸ قمری]]، به علت فشار معاویه بر شیعیان،<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، تاریخ قیام و مقتل جامع سیدالشهداء، ۱۳۸۹، ج۱، ص۳۹۲.</ref> خطبه‌ای اعتراض‌آمیز در [[منا]] خواند.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸.</ref> حسین بن علی(ع) در این [[خطبه]] ضمن برشمردن [[فضائل امام علی(ع)|فضائل امیرمؤمنان]] و [[اهل بیت]] و دعوت به [[امر به معروف و نهی از منکر]] و تأکید بر اهمیت این وظیفه اسلامی، وظیفه علما و لزوم قیام آنان در مقابل ستمگران و نیز زیان‌های سکوت عالمان در مقابل زورگویان را گوشزد کرد.<ref>ابن‌شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴، ص۶۸.</ref> | ||
=== واکنش به خلافت یزید === | === واکنش به خلافت یزید === | ||
یزید پس از مرگ معاویه در [[۱۵ رجب]] [[سال ۶۰ هجری قمری| ۶۰ق]] به خلافت رسید<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹، ج۲، ص۳۲.</ref> و برای مشروعیت بخشیدن به حکومتش تصمیم گرفت از بزرگانی چون امام حسین(ع) که ولایتعهدی او را نپذیرفته بودند به اجبار [[بیعت]] بگیرد،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۸.</ref> | یزید پس از مرگ معاویه در [[۱۵ رجب]] [[سال ۶۰ هجری قمری| ۶۰ق]] به خلافت رسید<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۹۹، ج۲، ص۳۲.</ref> و برای مشروعیت بخشیدن به حکومتش تصمیم گرفت از بزرگانی چون امام حسین(ع) که ولایتعهدی او را نپذیرفته بودند به اجبار [[بیعت]] بگیرد،<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷، ج۵، ص۳۳۸.</ref> امام حسین(ع) از بیعت خودداری کرد<ref>ابومخنف، مقتل‌الحسین، مطبعة العلمیه، ص۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۳.</ref> و همراه خانواده و یارانش از [[مدینه]] به [[مکه]] رفت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳، ج۲، ص۳۴.</ref> و در آنجا با استقبال مردم و [[عمره|عمره‌گزاران]] روبرو شد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶.</ref> امام بیش از چهار ماه در این شهر ماند.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | ||
[[شیعیان]] کوفه که از بیعت نکردن امام با خبر شده بودند، با نوشتن [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌هایی]] او را به [[کوفه]] دعوت کردند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۷–۱۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶–۳۸.</ref> حسین بن علی، برای اطلاع از وضعیت کوفه، [[مسلم بن عقیل]] را به کوفه فرستاد. مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه فراخواند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۱.</ref> و او نیز همراه خانواده و یارانش در [[۸ ذی‌الحجه|هشتم ذی حجه]] از مکه به سمت کوفه حرکت کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | [[شیعیان]] کوفه که از بیعت نکردن امام با خبر شده بودند، با نوشتن [[نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع)|نامه‌هایی]] او را به [[کوفه]] دعوت کردند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۱۵۷–۱۵۹؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۶–۳۸.</ref> حسین بن علی، برای اطلاع از وضعیت کوفه، [[مسلم بن عقیل]] را به کوفه فرستاد. مسلم پس از مشاهده استقبال و بیعت مردم، امام حسین را به کوفه فراخواند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۱.</ref> و او نیز همراه خانواده و یارانش در [[۸ ذی‌الحجه|هشتم ذی حجه]] از مکه به سمت کوفه حرکت کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷، ج۳، ص۱۶۰؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۶.</ref> | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۱۶: | ||
[[دفن امام حسین(ع) و شهدای کربلا|دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش]] روز [[۱۱ محرم|۱۱]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> یا [[۱۳ محرم]] توسط گروهی از [[بنی اسد]] و بنابر نقلی با حضور [[امام سجاد(ع)]] در محلِ شهادت انجام شد.<ref>مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۵–۳۳۶.</ref> | [[دفن امام حسین(ع) و شهدای کربلا|دفن پیکر امام حسین(ع) و یارانش]] روز [[۱۱ محرم|۱۱]]<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۵.</ref> یا [[۱۳ محرم]] توسط گروهی از [[بنی اسد]] و بنابر نقلی با حضور [[امام سجاد(ع)]] در محلِ شهادت انجام شد.<ref>مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۵–۳۳۶.</ref> | ||
=== واکنش‌ها به واقعه کربلا === | |||
قیام امام حسین(ع) و شهادت او واکنش‌های زیادی را درپی داشت و تا سالیان متمادی منجر به حرکت‌های انقلابی و اعتراضی چون [[قیام توابین]]، [[قیام مختار]]، [[قیام زید بن علی]] و [[قیام یحیی بن زید]] شد. | |||
همچنین در قیام [[سیاه جامگان]] به رهبری [[ابومسلم خراسانی]] که منجر به سقوط امویان شد از شعار [[یا لثارات الحسین]] استفاده شد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۳۱۷.</ref> [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز الهام گرفته از قیام امام حسین(ع) دانسته شده است<ref>[http://farsi.rouhollah.ir/library/sahifeh?volume=17&tid=22 خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۹ش، ج۱۷، ص۵۸.].</ref> | |||
روایات فراوانی درباره پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع) وجود دارد<ref>ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۶۶–۳٫۱۷.</ref> از جمله در [[حدیث لوح]] به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به [[شهادت]] گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۲، ج۱، ص۵۲۸؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱، ص۱۴۵.</ref> | روایات فراوانی درباره پیشگویی شهادت حسین بن علی(ع) وجود دارد<ref>ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۶۶–۳٫۱۷.</ref> از جمله در [[حدیث لوح]] به نقل از پیامبر(ص) آمده است خداوند حسین را به [[شهادت]] گرامی داشته و او را برترین شهیدان قرار داده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۶۲، ج۱، ص۵۲۸؛ شیخ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱، ص۱۴۵.</ref> | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۰: | ||
{{همچنین ببینید|قیام عاشورا حرکتی الهی یا به خواست مردم|آگاهی امام حسین(ع) از سرانجام قیام}} | {{همچنین ببینید|قیام عاشورا حرکتی الهی یا به خواست مردم|آگاهی امام حسین(ع) از سرانجام قیام}} | ||
=== قیام امام در نگاه اهل‌سنت === | === قیام امام در نگاه اهل‌سنت === | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۱: | ||
== سوگواری == | == سوگواری == | ||
[[شیعیان]] و حتی غیرشیعیان در [[ماه محرم]]، برای امام حسین و [[شهیدان کربلا]] سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها [[روضه‌خوانی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و خواندن [[زیارتنامه|زیارتنامه‌هایی]] مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به صورت فردی و گروهی است.<ref>نگاه کنید به: [http://fa.abna24.com/news/اخبار-آسیای-شرقی/عزاداری-ماه-محرم-در-کشورهای-جنوب-شرقی-آسیا-برگزار-می‌شود_725804.html «عزاداری ماه محرم در کشورهای جنوب شرقی آسیا برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا]؛ [http://www.beytoote.com/art/city-country/different-cities2-muharram.html «آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف ایران در ماه محرم»، وبگاه بیتوته.].</ref> | [[شیعیان]] و حتی غیرشیعیان در [[ماه محرم]]، برای امام حسین و [[شهیدان کربلا]] سوگواری می‌کنند. شیعیان برای این سوگواری آیین‌هایی دارند که رایج‌ترین آنها [[روضه‌خوانی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و خواندن [[زیارتنامه|زیارتنامه‌هایی]] مانند [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] به صورت فردی و گروهی است.<ref>نگاه کنید به: [http://fa.abna24.com/news/اخبار-آسیای-شرقی/عزاداری-ماه-محرم-در-کشورهای-جنوب-شرقی-آسیا-برگزار-می‌شود_725804.html «عزاداری ماه محرم در کشورهای جنوب شرقی آسیا برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا]؛ [http://www.beytoote.com/art/city-country/different-cities2-muharram.html «آداب و رسوم مردم شهرهای مختلف ایران در ماه محرم»، وبگاه بیتوته.].</ref> به مکان‌هایی که برای عزاداری مردم اختصاص دارد، حسینیه گفته می‌شود. | ||
سوگواری بر امام حسین(ع) از نخستین روزهای پس از عاشورا آغاز شد<ref>بلاذری، انساب‌الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و بنابر نقلی، هنگام حضور [[اسیران کربلا]] در [[شام]]، زنان [[بنی هاشم]] چند روز با پوشیدن لباس سیاه، به عزاداری پرداختند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۵، ص۱۹۶.</ref> پس از روی کار آمدن دولت‌های شیعی و برداشته شدن فشار از [[شیعیان]]، سوگواری جنبه رسمی پیدا کرد.<ref>آئینه‌وند، سنت عزاداری و منقبت‌خوانی، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶ به نقل از ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۱، ص۱۸۳؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۹۹۲م، ج۷، ص۱۵.</ref> | سوگواری بر امام حسین(ع) از نخستین روزهای پس از عاشورا آغاز شد<ref>بلاذری، انساب‌الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۰۶.</ref> و بنابر نقلی، هنگام حضور [[اسیران کربلا]] در [[شام]]، زنان [[بنی هاشم]] چند روز با پوشیدن لباس سیاه، به عزاداری پرداختند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۵، ص۱۹۶.</ref> پس از روی کار آمدن دولت‌های شیعی و برداشته شدن فشار از [[شیعیان]]، سوگواری جنبه رسمی پیدا کرد.<ref>آئینه‌وند، سنت عزاداری و منقبت‌خوانی، ۱۳۸۶ش، ص۶۵–۶۶ به نقل از ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۱، ص۱۸۳؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۹۹۲م، ج۷، ص۱۵.</ref> | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۴۹: | ||
{{همچنین ببینید|سیر تحول عزاداری|جزع و فزع در عزاداری برای امام حسین(ع)|عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع)}} | {{همچنین ببینید|سیر تحول عزاداری|جزع و فزع در عزاداری برای امام حسین(ع)|عزاداری امامان شیعه بر امام حسین(ع)}} | ||
== حرم | == حرم امام حسین(ع) == | ||
بر اساس گزارش‌های موجود، نخستین بنا بر مرقد حسین بن علی(ع) در زمان [[مختار ثقفی]] و به دستور او ساخته شد و از آن تاریخ تا کنون نیز بنای حرم بارها تجدید و توسعه یافته است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۸۹–۱۱۲.</ref> حرم امام حسین(ع) چند بار به دست برخی [[بنی عباس|خلفای عباسی]]<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفة، ص۴۷۷.</ref> و [[وهابیت]]<ref>جمعی از نویسندگان، نگاهی نو به جریان عاشورا، ۱۳۸۷ش، ص۴۲۵.</ref> تخریب گردید؛ از جمله [[متوکل عباسی]] دستور داد زمین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۷؛ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹، ج۲، ص۲۱۱.</ref> | بر اساس گزارش‌های موجود، نخستین بنا بر مرقد حسین بن علی(ع) در زمان [[مختار ثقفی]] و به دستور او ساخته شد و از آن تاریخ تا کنون نیز بنای حرم بارها تجدید و توسعه یافته است.<ref>آل طعمه، کربلا و حرم‌های مطهر، مشعر، ص۸۹–۱۱۲.</ref> حرم امام حسین(ع) چند بار به دست برخی [[بنی عباس|خلفای عباسی]]<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دارالمعرفة، ص۴۷۷.</ref> و [[وهابیت]]<ref>جمعی از نویسندگان، نگاهی نو به جریان عاشورا، ۱۳۸۷ش، ص۴۲۵.</ref> تخریب گردید؛ از جمله [[متوکل عباسی]] دستور داد زمین حائر را شخم بزنند و بر مقبره آب ببندند.<ref>شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۷؛ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹، ج۲، ص۲۱۱.</ref> | ||
| خط ۱۶۱: | خط ۱۵۵: | ||
== زیارت امام حسین(ع) == | == زیارت امام حسین(ع) == | ||
در روایات | در روایات معصومان علاوه بر تأکید به زیارت امام حسین(ع)، یکی از برترین و پرفضیلت‌ترین اعمال شمرده شده<ref>مؤسسه امام هادی(ع)، جامع زیارات المعصومین، ۱۳۸۹، ج۳، ص۳۶–۶۹.</ref> و حتی [[ثواب]] آن برابر با [[حج]] و [[عمره]] قلمداد شده است.<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶، ص۱۵۸–۱۶۱.</ref> | ||
در کتاب‌های جامع زیارات، چندین زیارت مطلقه که در هر زمان خوانده می‌شود<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۲، ص۲۵۶–۴۵۲.</ref> و چندین زیارت خاص که در زمان‌های مشخص خوانده می‌شود<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8140/107167/زیارت-های-مخصوصه-امام-حسین «زیارت‌های مخصوصه امام حسین»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.].</ref> | در کتاب‌های جامع زیارات، چندین زیارت مطلقه برای امام که در هر زمان خوانده می‌شود<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۲، ص۲۵۶–۴۵۲.</ref> و چندین زیارت خاص که در زمان‌های مشخص خوانده می‌شود<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8140/107167/زیارت-های-مخصوصه-امام-حسین «زیارت‌های مخصوصه امام حسین»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.].</ref> جمع‌آوری شده است. [[زیارت عاشورا]]، [[زیارت وارث]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]] از معروف‌ترین این [[زیارتنامه|زیارت‌نامه‌ها]] هستند. | ||
=== اربعین حسینی === | === اربعین حسینی === | ||
{{نوشتار اصلی|اربعین حسینی}} | {{نوشتار اصلی|اربعین حسینی}} | ||
شیعیان در روز چهلم بعد از شهادت امام حسین(ع) که به اربعین حسینی شهرت دارد به عزاداری می‌پردازند، علاقه‌مندان به امام حسین(ع) در این روز به [[زیارت]] مرقد امام حسین(ع) در کربلا می‌روند. | |||
بنابر پاره‌ای از گزارش‌های تاریخی، [[اسیران کربلا]] در مسیر بازگشت از [[شام]] به [[مدینه]]، در روز اربعین به زیارت شهدای کربلا رفته‌اند.<ref>ابن طاووس، اللهوف، ۱۴۱۴ق، ص۲۲۵.</ref> چنانکه گفته شده است، [[جابر بن عبدالله انصاری]] اولین نفری بود که در این روز بر سر مزار امام حسین(ع) حاضر شد.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱، ص۷۸۷.</ref> | |||
توصیه به [[زیارت اربعین]] سبب شده | توصیه به [[زیارت اربعین]] سبب شده شیعیان هر ساله از نقاط مختلف به سوی [[کربلا]] حرکت کنند. این حرکت که غالباً پیاده انجام می‌شود، از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان دانسته شده است. منابع خبری تعداد زائران اربعین را در سال ۱۳۹۸ش، بیش از ۱۸ میلیون زائر گزارش کرده‌اند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83522637/ «آمار زائران اربعین امسال از مرز ۱۸ میلیون گذشت»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.].</ref> | ||
== آثار پیرامون زندگانی امام == | == آثار پیرامون زندگانی امام == | ||