معیارهای تفسیر علمی تفسیر قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

برای تفسیر علمی چند معیار بیان شده است:<ref>ر. ک. ناصر رفیعی محمدی، تفسير علمي قرآن، ج۲، ص۲۰۹–۲۳۸.</ref>

به شأن و جایگاه قرآن توجه شود؛ یعنی مقام قرآن و جایگاه شارع در تبیین قرآن آشکار گردد؛ آیا جایگاه قرآن، هدایت و رهاندن بشر از ضلالت و گمراهی است، یا تبیین مباحث فلسفی و علمی؟ در این باره قرآن می‌فرماید: این کتاب، {{قرآن|هُدیً للمتّقین|سوره= بقره|آیه= ۲}} برای هدایت است؛ {{قرآن|یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ|سوره= اسراء|آیه= ۹}} به راهی که استوارترین راه‌هاست هدایت می‌کند. قرآن خطاب به پیامبر(ص) پنج هدف را بیان می‌کند: {{قرآن|یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً وَ داعِیاً إِلَی اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنِیراً|سوره=احزاب|آیه=۴۶–۴۷}} «ای پیامبر! ما تو را گواه و بشارت دهنده و انذار کننده و تو را دعوت کنندهٔ به سوی خدا، به فرمان او و چراغ روشنی بخش فرستادیم.» بنابراین اشارهٔ علمی در آیات، هدف اصلی نبوده، بلکه بیان آن به دلیل شأن هدایتی بوده است.  

زمانی که قرآن ۱۴ قرن پیش می‌فرماید: {{قرآن|وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَها|سوره=یس|آیه=۳۸}} این آیه اشاره به مطلبی علمی دارد، اما هدف از آن هدایت است؛ مراد این است که از «وَ الشَّمْسُ تَجْرِی» پی به خالق یا به توحید برده شود؛ اغلب آیات علمی قرآن به مسئلهٔ توحید، معاد و هدف‌دار بودن خلقت اشاره دارند؛ مثلاً در معرفی کافر می‌گوید: «کافر مثل کسی است که از جو بیرون رود و نتواند نفس بکشد.»<ref>سورهٔ انعام، آیهٔ ۱۲۵.</ref> این یک بیان علمی است که خارج از جَو، اکسیژن نیست، اما در واقع این آیه در مقابل آیهٔ {{قرآن|أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ|سوره=رعد|آیه=۲۸}} و دلالت بر نداشتن حیات معنوی کافر دارد.

تکیه بر قوانین علمی قطعی است نه بر فرضیه‌ها و نظریه‌های حدسی؛ اگر مفسری به صرف احتمال دادن حیات در کرات دیگر، از آیهٔ {{قرآن|یُرْسَلُ عَلَیْکُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ|سوره=رحمن|آیه=۳۵}} «خدا بر سر شما شراره‌های آتش و مس گداخته فرود می‌آورد تا هیچ نصرت و نجاتی نیابید» استفادهٔ حیات نماید و آن را کنایه از این بداند که در میان ساکنان سیاره‌های دیگر و کرهٔ زمین در آینده جنگی درمی‌گیرد و آنها آتش بر سر زمینیان می‌ریزند؛ این یک فرضیه یا نظریه است؛ یا برخی به بمب اتم یا ماهواره‌ها تعبیر کرده‌اند، این تفسیر علمی افراطی است که به دلیل تطبیق و تحمیل ایات قرآن و علم بایکدیگر به مضمون و شان نزول برخی آیات لطمه می‌زند.

تعارضی بین تفسیر علمی و حقایق و مضامین قطعی شرعی نباشد؛ «پوپر» می‌گوید که چیزی به عنوان «قانون» در علم وجود ندارد و برخی نیز معتقدند که چیزی به عنوان «قطعیت» هم وجود ندارد؛<ref>ر. ک. محمد علی رضایی اصفهانی، درآمدي بر تفسير علمي قرآن، بحث قطعیت علوم بشری و قانون.</ref> این نظریه‌ها، ابطال‌پذیرند نه اثبات‌پذیر؛ به عبارت دیگر، این مطالب ممکن است هیچ وقت اثبات نشوند، بلکه مورد نقض قرار گیرند، ولی در عین حال تا وقتی که مفید و کارسازند از آن استفاده می‌کنیم و با کشف نظریهٔ جدید، آن را جایگزین می‌کنیم.<ref>محمد علی رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن.</ref>

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | اولویت =