پرش به محتوا

عدل الهی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۳۴۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ دسامبر ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
کتاب عدل الهی
کتاب عدل الهی
[[پرونده:مطهری.jpg|بندانگشتی|مرتضی مطهری نویسندهٔ کتاب عدل الهی|301x301پیکسل]]
[[پرونده:مطهری.jpg|بندانگشتی|مرتضی مطهری نویسندهٔ کتاب عدل الهی|301x301پیکسل]]
== جایگاه و ویژگی‌ها ==
== جایگاه ==
کتاب عدل الهی یکی از ارزشمندترین تألیفات اسلامی معاصر برشمرده شده است.<ref>رضایی، مهین، تئودیسه‌ و عدل‌ الاهی‌: مقا‌یسه‌ای بین‌ آراء لایب‌ نیتس‌ و شهید مطهری، تهران، دفتر پژوهش‌ و نشر سهروردی، ۱۳۸۰ش، ص</ref> برخی محققان این کتاب را مهم‌ترین اثر فلسفی در زمینهٔ عدل الهی در تمدن اسلامی به‌شمار برده‌اند.<ref>نصری، عبدالله، حاصل عمر: سیری در اندیشه‌های استاد مطهری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج </ref>
کتاب عدل الهی یکی از ارزشمندترین تألیفات اسلامی معاصر برشمرده شده است.<ref>رضایی، مهین، تئودیسه‌ و عدل‌ الاهی‌: مقا‌یسه‌ای بین‌ آراء لایب‌ نیتس‌ و شهید مطهری، تهران، دفتر پژوهش‌ و نشر سهروردی، ۱۳۸۰ش، ص</ref> برخی محققان این کتاب را مهم‌ترین اثر فلسفی در زمینهٔ عدل الهی در تمدن اسلامی به‌شمار برده‌اند.<ref>نصری، عبدالله، حاصل عمر: سیری در اندیشه‌های استاد مطهری، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج </ref>


نویسندهٔ کتاب، [[مرتضی مطهری]] (۱۲۹۸-۱۳۵۸ش) مشهور به استاد شهید، از مشهورترین و سرآمدترین متفکران اسلامی در ایران معاصر است. آثار متعدد او در رشته‌های مختلف علوم اسلامی از پرخواننده‌ترین آثار اسلامی به‌شمار می‌رود. توجه به مسائل روز و تلاش برای پاسخ‌گویی به آنها در پرتو فهم و صورت‌بندی نو از معارف و اندیشه‌های اسلامی از مهم‌ترین خصوصیات آثار اوست.<ref>دربارهٔ او ن.ک: گروه نویسندگان، سیری در زندگی استاد مطهری، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶.</ref>  
نویسندهٔ کتاب، [[مرتضی مطهری]] (۱۲۹۸-۱۳۵۸ش) مشهور به استاد شهید، از مشهورترین و سرآمدترین متفکران اسلامی در ایران معاصر است. آثار متعدد او در رشته‌های مختلف علوم اسلامی از پرخواننده‌ترین آثار اسلامی به‌شمار می‌رود. توجه به مسائل روز و تلاش برای پاسخ‌گویی به آنها در پرتو فهم و صورت‌بندی نو از معارف و اندیشه‌های اسلامی از مهم‌ترین خصوصیات آثار اوست.<ref>دربارهٔ او ن.ک: گروه نویسندگان، سیری در زندگی استاد مطهری، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶.</ref>


کتاب عدل الهی حاوی بحثی جامع دربارهٔ عدالت خدا در نظم‌بخشی به جهان خلقت و تعیین پاداش و عقاب اعمال انسانی است. محور این کتاب مسئلهٔ شر است که مطهری مدعی یافتن راه حل آن است. مطهری معتقد است که صورت‌بندی او از راه حل مسئلهٔ شر در تقابل با صورت‌بندی فیلسوفان غربی است، که از نظر او، از حل این مسئله عاجز بوده‌اند.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ترجمهٔ ابوالفضل ایمانی‌راغب، دوفصلنامهٔ مطهرپژوهی، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ش، ص ۵۹.</ref>
== ویژگی‌ها ==
 
کتاب عدل الهی حاوی بحثی جامع دربارهٔ عدالت خدا در نظم‌بخشی به جهان خلقت و تعیین پاداش و عقاب اعمال انسانی است. محور این کتاب مسئلهٔ شر است که مطهری مدعی یافتن راه حل آن است. مطهری معتقد است که صورت‌بندی او از راه حل مسئلهٔ شر در تقابل با صورت‌بندی فیلسوفان غربی است، که از نظر او، از حل این مسئله عاجز بوده‌اند.<ref>هوور، «راه حل مرتضی مطهری برای مسئلهٔ شر»، ترجمهٔ ابوالفضل ایمانی‌راغب، دوفصلنامهٔ مطهرپژوهی، ش ۱۰، تابستان ۱۳۹۳ش، ص ۵۹.</ref> مطهری در این کتاب تلاش کرده تا بحث عدل الهی را به‌عنوان بحثی مستقل مطرح کند و رهیافتی نو به این مسئله‌ٔ کهن داشته باشد. بحثی که حکمای الهی و اسلامی تا آن زمان آن را به‌صورت مستقل مطرح نکرده بودند.<ref>مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶ش، ص ۱۷.</ref>
مطهری در این کتاب تلاش کرده تا بحث عدل الهی را به‌عنوان بحثی مستقل مطرح کند و رهیافتی نو به این مسئله‌ٔ کهن داشته باشد. بحثی که حکمای الهی و اسلامی تا آن زمان آن را به‌صورت مستقل مطرح نکرده بودند.<ref>مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۶ش، ص ۱۷.</ref>


عدل الهی مانند سایر آثار مطهری زبانی همه‌فهم و روان دارد. مطهری در جایجای کتاب تلاش کرده تا با طرح مطالب جنبی مرتبط و در خدمت بحث، از آیات<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۱-۱۱۳.</ref> و احادیث<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۳.</ref> و اشعار<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۶۷-۶۹؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۶-۱۵۸.</ref> و سخنان اندیشمندان مسلمان<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص </ref> و غیرمسلمان<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۶-۷۷.</ref> و داستان‌های تاریخی<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۹.</ref> و غیر آن<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۲۷۹.</ref> گرفته تا خاطرات<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۸۸.</ref> و تجارب شخصی خود<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۹۹-۱۰۱.</ref>، از خشکی و سنگینی بحث بکاهد. هرچند در برخی مواضع کتاب خود به عمق، سنگینی، تطویل و امکان خسته‌کنندگی مباحث اشاره کرده است.<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۰۱-۱۰۳؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۹.</ref>  
عدل الهی مانند سایر آثار مطهری زبانی همه‌فهم و روان دارد. مطهری در جایجای کتاب تلاش کرده تا با طرح مطالب جنبی مرتبط و در خدمت بحث، از آیات<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۱-۱۱۳.</ref> و احادیث<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۳.</ref> و اشعار<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۶۷-۶۹؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۵۶-۱۵۸.</ref> و سخنان اندیشمندان مسلمان<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص </ref> و غیرمسلمان<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۶-۷۷.</ref> و داستان‌های تاریخی<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۷۹.</ref> و غیر آن<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۲۷۹.</ref> گرفته تا خاطرات<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۸۸.</ref> و تجارب شخصی خود<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۹۹-۱۰۱.</ref>، از خشکی و سنگینی بحث بکاهد. هرچند در برخی مواضع کتاب خود به عمق، سنگینی، تطویل و امکان خسته‌کنندگی مباحث اشاره کرده است.<ref>برای نمونه ن.ک: مطهری، عدل الهی، ص ۱۰۱-۱۰۳؛ نیز: مطهری، عدل الهی، ص ۱۱۹.</ref>  


این کتاب تدوین‌شده و تفصیل‌یافتهٔ چند سخنرانی است که در حسینهٔ ارشاد انجام شده است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۶.</ref> چاپ اول این کتاب به‌همت انتشارات حسینهٔ ارشاد در سال ۱۳۴۹ش در ۲۷۴ صفحه به‌صورت سربی به‌چاپ رسید.<ref>مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، تهران، ناشر مؤلف، ۱۳۵۰ش، ج ۳، ص ۳۴۹۹.</ref> مطهری این کتاب را با اضافات و اصلاحاتی در سال ۱۳۵۹ش بازچاپ کرد.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۱.</ref>
این کتاب تدوین‌شده و تفصیل‌یافتهٔ چند سخنرانی است که در حسینهٔ ارشاد انجام شده است.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۶.</ref> چاپ اول این کتاب به‌همت انتشارات حسینهٔ ارشاد در سال ۱۳۴۹ش در ۲۷۴ صفحه به‌صورت سربی به‌چاپ رسید.<ref>مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، تهران، ناشر مؤلف، ۱۳۵۰ش، ج ۳، ص ۳۴۹۹.</ref> مطهری این کتاب را با اضافات و اصلاحاتی در سال ۱۳۵۹ش بازچاپ کرد.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۴۱.</ref> کتاب عدل الهی از زمان اولین انتشار تاکنون با استقبال فراوان همراه بوده است. کثرت چاپ‌های و تیراژ فراوان آن، مانند سایر کتاب‌های مطهری، نشان از استقبال از این کتاب است. این کتاب به زبان‌های انگلیسی<ref>Mutahhari, Murtada, Divine Justice, Qom, International Center for Islamic studies. </ref> و عربی<ref>سه ترجمهٔ عربی این کتاب را ن.ک: المطهری، مرتضی، العدل الالهی، ترجمة محمد عبدالمنعم الخاقانی، بیروت، الدار الإسلامية للطباعة والنشر، ۱۹۹۷م؛ نیز: المطهری، مرتضی، العدل الالهی، ترجمة عرفان محمود، قم، دارالهدی، ۱۳۸۶ش.</ref> ترجمه و منتشر شده است.
 
کتاب عدل الهی از زمان اولین انتشار تاکنون با استقبال فراوان همراه بوده است. کثرت چاپ‌های و تیراژ فراوان آن، مانند سایر کتاب‌های مطهری، نشان از استقبال از این کتاب است. این کتاب به زبان‌های انگلیسی<ref>Mutahhari, Murtada, Divine Justice, Qom, International Center for Islamic studies. </ref> و عربی<ref>سه ترجمهٔ عربی این کتاب را ن.ک: المطهری، مرتضی، العدل الالهی، ترجمة محمد عبدالمنعم الخاقانی، بیروت، الدار الإسلامية للطباعة والنشر، ۱۹۹۷م؛ نیز: المطهری، مرتضی، العدل الالهی، ترجمة عرفان محمود، قم، دارالهدی، ۱۳۸۶ش.</ref> ترجمه و منتشر شده است.  


== موضوع و روش ==
== موضوع و روش ==
خط ۳۹: خط ۳۶:
'''مقدمه'''
'''مقدمه'''


.
 
مطهری در مقدمهٔ کتاب به سابقهٔ طرح این بحث در میان مسلمانان می‌پردازد. او نشان می‌دهد که بحث عدل الهی در میان متکلمان اسلامی به تبع بحث از مسئلهٔ جبر و اختیار مطرح شده و از همان ابتدا متکلمان اسلامی را به دو دستهٔ معتزله و اهل حدیث (اشاعرهٔ بعدی) تقسیم کرده است؛ گروه اول قائل به عدل و اختیار بودند و گروه دوم قائل به جبر و اضطرار.<ref>مطهری، عدل الهی، ۱۷-۱۹.</ref>
 
معتزله عدل را حقیقتی موجود و معیار فعل الهی می‌دانستند و اشاعره عدل را مستفاد از عمل الهی می‌پنداشتند و برای آن حقیقتی ورای فعل الهی قائل نبودند.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۸-۱۹.</ref> از پس این مباحث در میان متکلمان، مباحث دیگری نیز به میان آمد؛ از جمله بحث از حسن و قبح ذاتی افعال، بحث از مستقلات عقلیّه و بحث از هدف در افعال الهی.<ref>مطهری، عدل الهی، ص ۱۹-۲۳.</ref> طرح این مباحث در میان متکلمانْ به حکمای اسلامی کمک کرد تا در مباحث الهیات در افق‌هایی که متکلمان گشوده بودند به کنکاش فلسفی بپردازند و الهیات فلسفی اسلامی را رشد دهند.
 
مطهری در ادامهٔ این مقدمه به طرح بحث عدل در میان شیعیان می پردازد و مبنای اینکه شیعه هم مانند معتزله از عدلیه به شمار رفته است را روشن می کند. در ادامه ورود بحث عدل الهی در میان فقهای مسلمان مورد بحث قرار می گیرد و اختلاف میان فقهای اهل حدیث و اهل قیاس و رأی را ناشی از ورود مبحث حسن و قبح ذاتی و غیر ذاتی در میان آنان می داند. ترسیم بازتاب این مباحث در شئون اجتماعی و سیاسی قسمت پایانی مقدمهٔ مطهری در این کتاب را تشکیل می دهد.


'''بخش اول: عدل بشری و عدل الهی'''
'''بخش اول: عدل بشری و عدل الهی'''
trustworthy
۷٬۳۴۶

ویرایش