automoderated
۶٬۳۴۱
ویرایش
برنامه عملی محاسبه نفس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←مراحل) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
=== مشارطه === | === مشارطه === | ||
فرد در اول روز، با خود شرط می‌کند که تا پایان روز خلاف دستورات خدا رفتار نکند. یک روز خلاف نکردن آسان است و از نظر روان‌شناختی، این برنامه کوتاه مدت باعث می‌شود که انسان برای ادامه دادن به برنامه تشویق شود. | فرد در اول روز، با خود شرط می‌کند که تا پایان روز خلاف دستورات خدا رفتار نکند. یک روز خلاف نکردن آسان است<ref name=":0" /> و از نظر روان‌شناختی، این برنامه کوتاه مدت باعث می‌شود که انسان برای ادامه دادن به برنامه تشویق شود.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، رجاء، ۱۳۶۸ش، ص۸. (اقتباس۹)؛ دیلمی، احمد و آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، قم، دفتر نشر معارف، چاپ چهل و یکم، ۱۳۸۵ش، ص۲۲۳.(اقتباس از فصل سوم).</ref> | ||
مشارطه به دو صورت انجام می‌شود: | مشارطه به دو صورت انجام می‌شود: | ||
* به صورت کلی: در این نوع از مشارطه فرد شرط می‌کند به طور کلی همه اعمال واجب را انجام داده و کارهای حرام را ترک کند. در مشارطه به صورت کلی، فرد مشارطه را با اعضای هشت‌گانه خود (چشم، گوش، دامن، زبان، شکم، دست، پا و ذهن) انجام می‌دهد. | * به صورت کلی: در این نوع از مشارطه فرد شرط می‌کند به طور کلی همه اعمال واجب را انجام داده و کارهای حرام را ترک کند. در مشارطه به صورت کلی، فرد مشارطه را با اعضای هشت‌گانه خود (چشم، گوش، دامن، زبان، شکم، دست، پا و ذهن) انجام می‌دهد.<ref name=":0" /> | ||
* به صورت جزئی: در این نوع از مشارطه فرد شرط می‌کند تا پایان روز مرتکب فعل یا رفتار خاصی نشود. این شیوه برای وقتی است که انسان به صفت یا رفتار خاصی مبتلا است.<ref name=":0" /> | * به صورت جزئی: در این نوع از مشارطه فرد شرط می‌کند تا پایان روز مرتکب فعل یا رفتار خاصی نشود. این شیوه برای وقتی است که انسان به صفت یا رفتار خاصی مبتلا است.<ref name=":0" /> | ||
می‌توان به‌صورت همزمان از هر دو شیوه نیز بهره برد؛ به این معنا که بر رعایت واجبات و محرمات شرط کرده و در کنار آن بر ترک صفت یا رفتاری خاص نیز شرط کند. | |||
=== مراقبه === | === مراقبه === | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
در ابتدای راه، از سخت‌گیری در مراقبه نهی شده است؛ بنابراین، انسان در ابتدای راه باید تنها نسبت به حلال و حرام مراقبت داشته باشد؛ یا تنها نسبت به یک صفت ناپسند، خود را محاسبه کند. او می‌تواند در مراحل بعد، به مراتب بالاتر مراقبه نیز بپردازد. | در ابتدای راه، از سخت‌گیری در مراقبه نهی شده است؛ بنابراین، انسان در ابتدای راه باید تنها نسبت به حلال و حرام مراقبت داشته باشد؛ یا تنها نسبت به یک صفت ناپسند، خود را محاسبه کند. او می‌تواند در مراحل بعد، به مراتب بالاتر مراقبه نیز بپردازد. | ||
=== محاسبه | === محاسبه === | ||
فرد باید در پایان روز، پیش از خواب به ارزیابی و حسابرسی اعمال روز بپردازد. شیوه محاسبه به این صورت است که اعمال را از ابتدای روز تا انتهای آن بررسی کرده و آنها را ارزیابی کند.<ref name=":0" /> | فرد باید در پایان روز، پیش از خواب به ارزیابی و حسابرسی اعمال روز بپردازد. شیوه محاسبه به این صورت است که اعمال را از ابتدای روز تا انتهای آن بررسی کرده و آنها را ارزیابی کند.<ref name=":0" /> | ||
محاسبه تنها برای کارهایی که فرد باید انجام می‌داد ولی آنها را ترک کرده نیست؛ بلکه باید به کارهایی که باید آنها را ترک می‌کرد ولی مرتکب آن شده نیز، رسیدگی کند؛ به‌ویژه اینکه به نظر برخی، بیشتر افراد به کارهایی باید انجام دهند توجه داشته و کمتر به کارهایی که نباید انجام دهند توجه دارند. <ref>پندهای امام صادق(ع) به ره جویان صادق، همان، ص۲۰۵ (اقتباس).</ref> | |||
برای | === معاقبه === | ||
معاقبه به این معنا است که اگر اعمال انجام شده با ارزش‌های اخلاقی موافق بود، پاداشی مانند تفریح و غذای مناسب برای آن درنظر بگیرد، و اگر خلاف آن بود، باید مجازاتی مناسب با آن در نظر بگیرد. | |||
برای مجازات، در ابتدا به سرزنش خود به صورت تلقین به خود پرداخته و در مراتب بعد، اعمال سختی مانند روزه انجام دهد. سفارش شده در این موارد، تشابه با عمل خلاف را نیز در نظر بگیرد؛ برای نمونه، در مورد خوردن از غذای حرام، به خود گرسنگی دهد، یا در مورد نگاه به نامحرم، چشم خود را از دیدن کارهایی که دوست دارد مثل تماشای فیلم، محروم کند. جریمه باید در مقدار و چگونگی با گناه متناسب باشد.<ref>دیلمی، احمد و آذربایجانی، مسعود، اخلاق اسلامی، قم، دفتر نشر معارف، چاپ چهل و یکم، ۱۳۸۵ش، ص۲۳۳.</ref> | |||
== نکته‌های مهم == | == نکته‌های مهم == | ||
در برنامه‌ریزی محاسبه نفس، باید به سه بعد رفتاری، شناختی، هیجانی توجه کنیم. بعد رفتاری مثل زیارت رفتن، عیادت مریض، تشییع جنازه و… بعد شناختی مثل همنشینی با علماء، مطالعه کتب اخلاقی، شنیدن موعظه و سخنرانی، رفع شبهات و… بعد هیجانی و عاطفی مثل علاقه و ارادت نسبت به ائمه، ابراز دوستی به اولیاء خدا، گریه بر مصیبت ائمه(ع) و شادی در ایام ولادت‌ها و…{{مطالعه بیشتر}} | |||
{{مطالعه بیشتر}} | |||
== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر == | == معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر == | ||