کارکرد مهریه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{شروع متن}}

{{سوال}}

در نظام حقوقی و فقهی اسلام، مهریه در هنگام ازدواج پول یا سکه یا چیز دیگری است که به زن پرداخت می‌شود و در قبال آن، زن در اختیار مرد قرار می‌گیرد تا از او بهره جنسی ببرد؛ در این قانون با زن به عنوان یک کالا رفتار شده و نتیجه آن این است که زن تا پایان عمر با قیمت مهریه به مرد فروخته می‌شود! اساساً در نظام حقوقی اسلام زن از ابتدای عمر خود تحت تکفل و سرپرستی یک مرد قرار می‌گیرد و این واقعیت با مهریه در زمان ازدواج، در قبال بهره جنسی مرد، روند کالا بودن و عدم استقلال او را تکمیل می‌کند.

{{پاسخ}}

{{درگاه|زن و خانواده}}

ازدواج از سنت‌های تکوینی است که مورد تأکید آموزه‌های اخلاقی، فقهی و رفتاری اسلام قرار گرفته و احکام و قوانین خاصی برای آن در نظر گرفته شده است؛ موضوع مهریه، مانند دیگر احکام ازدواج در نظام فقهی-حقوقی اسلام، حاوی حکمت‌ها و ظرافت‌های قابل‌توجهی است؛ استناد به مسأله مهریه برای مدلل کردن انگاره‌هایی مثل کالا بودن زن، عدم استقلال وی، بردگی زن در قبال خواسته‌های مرد، عدم رعایت حقوق زنان، عدم رعایت تساوی زنان و مردان، از بین رفتن حرمت زن در فرهنگ اسلامی، … ریشه در ناآگاهی یا نادیده گرفتن عامدانه حکمت‌ها و ظرافت‌هایی است که در تدوین آموزه‌ها و قوانین اسلام در امور اجتماعی و به‌ویژه در ارتباط با خانواده و مناسبات زن و مرد در نظر بوده است؛ از منظری منصفانه و به‌دور از غرض‌ورزی و صرفاً با اتکای به استدلال منطقی و علمی، می‌توان از همه آموزه‌های اسلام دفاع کرد و ابهام‌ها و تردیدها را زدود!

بسیاری از مردم مهریه را وثیقه مالی دانسته و آن را نوعی بیمه برای زن به شمار می‌آوردند؛ می‌گویند اگر مشکل احتمالی‌ای برای زندگی مشترک آن‌ها، به ویژه از طرف مرد پیش آمد، زن با داشتن مهریه، پشتوانه‌ای مالی خواهد داشت؛ این امر در حالی است اولا مهریه از منظر اسلام هرگز پشتوانه مالی زندگی برای زن نیست؛ زیرا هم با نگاه توحیدی و ارزش‌مدار اسلام ناسازگار است و هم اگر چنین می‌بود، این اندازه در زبان و رفتار پیشوایان دین سفارش به مهریه کم و آسان نمی‌شد؛ ثانیاً واقعیت زندگی فراوان نشان داده است که هیچ وثیقه مالی نمی‌تواند ضامن خوشبختی و حفظ زندگی مشترک باشد؛ زندگی مشترک و رابطه زناشویی بر پایه [[اخلاق]] و روابط محبت‌آمیز استوار است، نه بر پایه مهریه‌های سنگین که فقط دغدغه روحی برای مرد و پشتوانه خیالی برای زن پدیدمی‌آورد!

با وجود این، به هیچ وجه نمی‌توان گفت نظر اسلام از قرار دادن مهریه این بود که وثیقه‌ای در اختیار زن قرار دهد!<ref>نظام حقوق زن در اسلام، صص ۴۴۸ و ۴۴۹.</ref> گر چه برای مهریه اندازه‌ای معین نمی‌توان مطرح کرد و میزان درآمدها و چگونگی زندگی افراد، در تعیین اندازه مهریه می‌تواند اثرگذار باشد، اما اسلام به کم و آسان‌بودن مهریه سفارش کرده و آن را امری مستحب و مبارک دانسته است که پاداشی الهی در پی دارد؛ رسول خدا می‌فرماید: «برترین زنان امت من (برای همسری)، زنانی هستند که چهره‌ای جذاب‌تر و مَهری کم‌تر دارند!».<ref>وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۲۵۲.</ref>

مهریه با احساسات عاشقانه و پاک مرد پیوند می‌خورد و هیچ ربطی به احساس ملکیت و مانند آن ندارد؛ مهریه کاملاً با سرشت متفاوت خلقت مرد و زن مرتبط بوده و پیشکشی است که مرد در قبال خواستن زن به وی تقدیم می‌کند؛ برخلاف آنچه بعضی تصور کرده‌اند، مهریه نه تنها از شخصیت زن نمی‌کاهد، بلکه هدیه‌ای است که نشان از شأن والای زن دارد؛ حیا، عفت و خودداری زن از یک سو و نیازمندی، طلب و عشق مرد از سوی دیگر سبب می‌شود تا مرد به خواستگاری زن بیاید و حتی هدیه‌ای به عنوان مهریه و نشان از صداقت خود برای او به همراه آورد؛<ref>جالب است دقت کنیم که در همه مواردی که مردی می‌خواهد به زنی ابراز ارادت و محبت کند، هدیه دادن، به هرصورت ممکن، بهترین و مؤثرترین چیزی است که قلب زن را نرم کرده و به صداقت مرد مطمئن می‌سازد؛ این امر پیامی جز این ندارد که زنان فطرتاً به هدیه گرفتن علاقه زیادی دارند و آن را نشانه روشن و قابل‌اعتمادی بر صداقت طرف مقابل و احساس ارزش‌مندی خود تلقی می‌کنند!</ref>