پرش به محتوا

عقاید اخباری‌گری: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
(ابرابزار)
خط ۹: خط ۹:


== انکار حجیت عقل ==
== انکار حجیت عقل ==
مهمترین اختلاف اصولیون و اخباری ها در حجیت عقل است که سایر اختلاف ها هم از آن نشأت می گیرد.<ref>تحلیلی پیرامون فراز و فرود اخباریان، محسن صبوریان، حمید پارسانیا،                                     تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان 1397 شماره 38 (پیاپی 128)</ref> اخباریان [[عقل]] را جایزالخطا شمرده و به او در شناخت [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] نقشی نمی‌دهند. محمدامین استرآبادی بنیان‌گذار اخباری‌گری، مدعی است عقل فقط در اموری که مبدأ حسی یا نزدیک به حس دارند (مانند ریاضیات) حجت است.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۰، ص۱۶۹.</ref> [[شهید مطهری]]، اخباریگری را نهضتی می‌داند بر ضد عقل.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۰، ص۱۷۰.</ref> اخباریان اذعان داشتند عقل انسان توان درک و فهم احکام و نظریات شرعی را ندارد؛ بنابراین، اعتماد بر ادراکات عقلی در فهم این موارد جایز نیست.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲</ref> شیخ حر عاملی از عالمان اخباری معتقد است دلیل عقلی قطعی برای کشف احکام شرعی وجود ندارد؛ زیرا حکم شرعی از دسترس عقل بشری به دور است.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۶۴، ص۳۹۱.</ref>
مهمترین اختلاف اصولیون و اخباری‌ها در حجیت عقل است که سایر اختلاف‌ها هم از آن نشأت می‌گیرد.<ref>تحلیلی پیرامون فراز و فرود اخباریان، محسن صبوریان، حمید پارسانیا، تاریخ اسلام و ایران دوره جدید تابستان 1397 شماره 38 (پیاپی 128)</ref> اخباریان [[عقل]] را جایزالخطا شمرده و به او در شناخت [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] نقشی نمی‌دهند. محمدامین استرآبادی بنیان‌گذار اخباری‌گری، مدعی است عقل فقط در اموری که مبدأ حسی یا نزدیک به حس دارند (مانند ریاضیات) حجت است.<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، ج۲۰، ص۱۶۹.</ref> [[شهید مطهری]]، اخباریگری را نهضتی می‌داند بر ضد عقل.<ref>مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۰، ص۱۷۰.</ref> اخباریان اذعان داشتند عقل انسان توان درک و فهم احکام و نظریات شرعی را ندارد؛ بنابراین، اعتماد بر ادراکات عقلی در فهم این موارد جایز نیست.<ref>تاریخ حدیث شیعه، طباطبایی، محمد کاظم، ص۲۲۲</ref> شیخ حر عاملی از عالمان اخباری معتقد است دلیل عقلی قطعی برای کشف احکام شرعی وجود ندارد؛ زیرا حکم شرعی از دسترس عقل بشری به دور است.<ref>فقه اهل بیت علیهم السلام - فارسی، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ج۶۴، ص۳۹۱.</ref>


گرایش اخباری، روش اجتهاد و تفکّر تعقّلی و تحلیلی را در فقه شیعی محکوم می‌نمود و به پیروی از ظاهر احادیث مذهبی دعوت می‌کرد. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، با استدلالاتی حجّیت عقل را برای کشف حقایق، مورد تردید قرار داد و اصول فقه شیعی را که بر اساس استدلالات و تحلیل عقلی بنا گردیده است، به شدّت رد کرد و منطق ارسطویی را که اساس اجتهاد و استدلالات و فقهای اصولی است، بی‌اعتبار شمرد. می‌توان گفت که مهم‌ترین اختلاف میان دو گرایش اخباری و اصولی در فقه شیعه، همین مسئله اعتبار یا عدم اعتبار عقل در مباحث مذهبی بود.<ref>مقدّمه‌ای بر فقه شیعه، ص ۵۸. به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۵.</ref>
گرایش اخباری، روش اجتهاد و تفکّر تعقّلی و تحلیلی را در فقه شیعی محکوم می‌نمود و به پیروی از ظاهر احادیث مذهبی دعوت می‌کرد. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، با استدلالاتی حجّیت عقل را برای کشف حقایق، مورد تردید قرار داد و اصول فقه شیعی را که بر اساس استدلالات و تحلیل عقلی بنا گردیده است، به شدّت رد کرد و منطق ارسطویی را که اساس اجتهاد و استدلالات و فقهای اصولی است، بی‌اعتبار شمرد. می‌توان گفت که مهم‌ترین اختلاف میان دو گرایش اخباری و اصولی در فقه شیعه، همین مسئله اعتبار یا عدم اعتبار عقل در مباحث مذهبی بود.<ref>مقدّمه‌ای بر فقه شیعه، ص ۵۸. به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۵.</ref>
خط ۲۹: خط ۲۹:
== دیگر عقاید ==
== دیگر عقاید ==
* '''عدم جواز تقلید:''' اخباریان عقیده دارند که تقلیدکردن از مجتهدان، جایز نیست. و بر مردم لازم است که از ائمّه معصوم(ع) پیروی کنند؛ یعنی در زمان غیبت، مردم باید به محکمات کتاب و احادیث ائمّه معصوم(ع) مراجعه کنند، و مردمی که خود نمی‌توانند از آیات محکم و احادیث امامان معصوم(ع) بر حکم شرعی استدلال کنند، باید به عالم و فقیهی مراجعه کنند که فقط به محکمات و احادیث ائمّه(ع) تمسّک می‌کند و با ادلّه عقلیه و اجماع و رأی و نظر خود، حکمی را استنباط نمی‌کند. این نظر را استرابادی به شیخ صدوق و کلینی نسبت می‌دهد.<ref>الفوائد المدنیة، ص ۴۰، به نقل از اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۸۰.</ref>
* '''عدم جواز تقلید:''' اخباریان عقیده دارند که تقلیدکردن از مجتهدان، جایز نیست. و بر مردم لازم است که از ائمّه معصوم(ع) پیروی کنند؛ یعنی در زمان غیبت، مردم باید به محکمات کتاب و احادیث ائمّه معصوم(ع) مراجعه کنند، و مردمی که خود نمی‌توانند از آیات محکم و احادیث امامان معصوم(ع) بر حکم شرعی استدلال کنند، باید به عالم و فقیهی مراجعه کنند که فقط به محکمات و احادیث ائمّه(ع) تمسّک می‌کند و با ادلّه عقلیه و اجماع و رأی و نظر خود، حکمی را استنباط نمی‌کند. این نظر را استرابادی به شیخ صدوق و کلینی نسبت می‌دهد.<ref>الفوائد المدنیة، ص ۴۰، به نقل از اخباریگری، تاریخ و عقاید، بهشتی، ابراهیم، ج۱، ص۳۸۰.</ref>
* '''حرمت اجتهاد:''' اخباریان هر نوع اجتهادی را حرام می دانند و برخی در تفسیر آن گفته اند اجتهادی که در مقابل اجتهاد ائمه باشد.<ref>ادوار فقه ( فارسی)، شهابی، محمود، ج۲، ص۲۸۷.</ref> اصولیون ارمغان تفكر اخبارى گرى را بسته شدن باب اجتهاد می دانند.<ref>كليات فقه اسلامى،  علی نوری، علیرضا، ج۱، ص۴۷.</ref>
* '''حرمت اجتهاد:''' اخباریان هر نوع اجتهادی را حرام می‌دانند و برخی در تفسیر آن گفته‌اند اجتهادی که در مقابل اجتهاد ائمه باشد.<ref>ادوار فقه (فارسی)، شهابی، محمود، ج۲، ص۲۸۷.</ref> اصولیون ارمغان تفکر اخباری گری را بسته شدن باب اجتهاد می‌دانند.<ref>کلیات فقه اسلامی، علی نوری، علیرضا، ج۱، ص۴۷.</ref>
* '''لزوم احتیاط:''' به باور اخباری‌ها، درباره موضوعاتی که برای آن روایتی در کتب اربعه نیست، باید [[احتیاط]] شود (واجب احتمالی انجام شود و حرام احتمالی ترک شود). شعار عملی اخباریون احتیاط گرایی است. آنها معتقدند در تمامی موارد مشکوک و مردد باید حکم به احتیاط داد.<ref>پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباری‌گری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> اصولیان اصل برائت و اخباریان اصل احتیاط را جاری می‌دانند.<ref>فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج۱، ص۵۴۸.</ref>
* '''لزوم احتیاط:''' به باور اخباری‌ها، درباره موضوعاتی که برای آن روایتی در کتب اربعه نیست، باید [[احتیاط]] شود (واجب احتمالی انجام شود و حرام احتمالی ترک شود). شعار عملی اخباریون احتیاط گرایی است. آنها معتقدند در تمامی موارد مشکوک و مردد باید حکم به احتیاط داد.<ref>پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباری‌گری، فائز قاسم، شریفی محمد، دوفصلنامه کتاب قیم، پاییز و زمستان ۱۳۹۳، دوره ۴، شماره ۱۱ (ویژه علوم قرآن و حدیث)</ref> اصولیان اصل برائت و اخباریان اصل احتیاط را جاری می‌دانند.<ref>فرهنگ فقه فارسی، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ج۱، ص۵۴۸.</ref>
* '''انکار حجت ظنون معتبر:''' اخباری‌ها حجیت هر گمانی حتی [[ظنون معتبره]] را نفی کرده‌اند. آنها برای این نظر، به آیات و روایات نهی کننده از عمل به گمان استناد کرده‌اند. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، به تفصیل، اجتهاد و تمسّک به استنباطات ظنّی را رد می‌کند.<ref>الفوائد المدنیة، به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۶.</ref>
* '''انکار حجت ظنون معتبر:''' اخباری‌ها حجیت هر گمانی حتی [[ظنون معتبره]] را نفی کرده‌اند. آنها برای این نظر، به آیات و روایات نهی کننده از عمل به گمان استناد کرده‌اند. ملّا محمّد امین استرآبادی، در کتاب الفوائد المدنیة، به تفصیل، اجتهاد و تمسّک به استنباطات ظنّی را رد می‌کند.<ref>الفوائد المدنیة، به نقل از تاریخ حدیث شیعه در سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری، صفره، حسین، ج۱، ص۳۶.</ref>
خط ۵۱: خط ۵۱:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه =
  | تیترها =  
  | تیترها =
  | ویرایش =  
  | ویرایش =
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی =
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
خط ۶۲: خط ۶۲:
  | بازبینی =
  | بازبینی =
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =  
  | اولویت =
  | کیفیت =  
  | کیفیت =
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۱۰۵

ویرایش