پرش به محتوا

اثبات نبوت حضرت محمد(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۷: خط ۱۷:
یکی از امتیازات و فضایل پیامبر اسلام(ص) تعدد و تنوع معجزاتی است که به اذن خداوند برای تأیید او اظهار شده است. این معجزات را می‌توان در دو دسته جای داد: الف) معجزه جاویدان پیامبر اکرم(ص) که همان قرآن است. ب) معجزات غیر جاویدان که در مقطع خاصی از حیات پیامبر(ص) پس از بعثت ارائه شده است.
یکی از امتیازات و فضایل پیامبر اسلام(ص) تعدد و تنوع معجزاتی است که به اذن خداوند برای تأیید او اظهار شده است. این معجزات را می‌توان در دو دسته جای داد: الف) معجزه جاویدان پیامبر اکرم(ص) که همان قرآن است. ب) معجزات غیر جاویدان که در مقطع خاصی از حیات پیامبر(ص) پس از بعثت ارائه شده است.


قبل از تبیین و بررسی این دو دسته از معجزات لازم است به این مطلب بپردازیم که چگونه معجزه می‌تواند دلیل و گواه بر صدق مدعی نبوت باشد؟ در تقریر برهان معجزه گفته شده: این که معجزه دلیل بر صدق مدعی نبوت است مبتنی بر پذیرش دو نکته است: ۱ـ بین معجزه و بین ادعای نبوت می‌بایست یک رابطه منطقی وجود داشته باشد. به این معنا که مدعی نبوت به وسیله معجزه این ادعا را دارد که کاری وی خارق‌العاده بوده و به عنایت خاصه الهی صورت گرفته است، نه از طریق عادی و راه‌های حسی و تجربی، و این امر از طاقت و توان بشر عادی خارج است. از این رو همه انبیا به این امر اعتراف و اذعان دارند که ما هم مثل دیگر انسان‌ها بشر عادی هستیم و تفاوتی بین ما و شما نیست مگر آن که آنچه به عنوان معجزه آورده‌ایم از ناحیه خداوند است و از قدرت ما خارج است. خداوند متعال در مورد انبیا می‌فرماید: «پیامبران شان به آنها گفتند: درست است که ما بشری همانند شما هستیم؛ ولی خداوند بر هر کس از بندگانش که بخواهد (و شایسته بداند) نعمت می‌بخشد (و مقام رسالت عطا می‌کند) و ما هرگز نمی‌توانیم معجزه ای جز به فرمان خدا بیاوریم …»<ref>. ابراهیم/ ۱۱.</ref>
===== تبیین دلالت معجزه بر صدق نبوت =====
قبل از تبیین و بررسی این دو دسته از معجزات لازم است به این مطلب بپردازیم که چگونه معجزه می‌تواند دلیل و گواه بر صدق مدعی نبوت باشد. در تقریر برهان معجزه گفته شده: این که معجزه دلیل بر صدق مدعی نبوت است مبتنی بر پذیرش دو نکته است:  
 
۱ـ بین معجزه و بین ادعای نبوت می‌بایست یک رابطه منطقی وجود داشته باشد. به این معنا که مدعی نبوت به وسیله معجزه این ادعا را دارد که کار وی خارق‌العاده بوده و به عنایت خاصه الهی صورت گرفته است، نه از طریق عادی و راه‌های حسی و تجربی، و این امر از طاقت و توان بشر عادی خارج است. از این رو همه انبیا به این امر اعتراف و اذعان دارند که ما هم مثل دیگر انسان‌ها بشر عادی هستیم و تفاوتی بین ما و شما نیست مگر آن که آنچه به عنوان معجزه آورده‌ایم از ناحیه خداوند است و از قدرت ما خارج است. خداوند متعال در مورد انبیا می‌فرماید: «پیامبرانشان به آنها گفتند: درست است که ما بشری همانند شما هستیم؛ ولی خداوند بر هر کس از بندگانش که بخواهد (و شایسته بداند) نعمت می‌بخشد (و مقام رسالت عطا می‌کند) و ما هرگز نمی‌توانیم معجزه ای جز به فرمان خدا بیاوریم …»<ref>. ابراهیم/ ۱۱.</ref>


در اینجا عقل به صورت فطری حکم می‌کند که، آن کسی که به عنایت خاصه الهی قدرت برآوردن امر خارق‌العاده را دارد، حتماً این صدق ادعایش که او نبی است و از طرف خدا به او وحی می‌شود و متصل به عالم غیب هست، هم ثابت می‌شود. چون معجزه و نزول وحی هر دو امری خارق‌العاده است غیر از انبیا و برگزیدگان الهی قادر به انجام آن نیستند، با این تفاوت که معجزه امر محسوس است و وحی غیر محسوس است. پس وقتی قادر بر انجام معجزه باشد، توانایی بر دریافت وحی الهی هم خواهد داشت و این ادعایش که فرستاده‌ای از طرف خداست ثابت می‌شود.<ref>. ر.ک. طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۸۶–۸۷؛ و ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، ایضاح المراد فی شرح کشف المراد، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه، ۱۳۸۲، ص۳۹۱ و ۳۹۲.</ref>
در اینجا عقل به صورت فطری حکم می‌کند که، آن کسی که به عنایت خاصه الهی قدرت برآوردن امر خارق‌العاده را دارد، حتماً این صدق ادعایش که او نبی است و از طرف خدا به او وحی می‌شود و متصل به عالم غیب هست، هم ثابت می‌شود. چون معجزه و نزول وحی هر دو امری خارق‌العاده است غیر از انبیا و برگزیدگان الهی قادر به انجام آن نیستند، با این تفاوت که معجزه امر محسوس است و وحی غیر محسوس است. پس وقتی قادر بر انجام معجزه باشد، توانایی بر دریافت وحی الهی هم خواهد داشت و این ادعایش که فرستاده‌ای از طرف خداست ثابت می‌شود.<ref>. ر.ک. طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۸۶–۸۷؛ و ر.ک. ربانی گلپایگانی، علی، ایضاح المراد فی شرح کشف المراد، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه، ۱۳۸۲، ص۳۹۱ و ۳۹۲.</ref>


۲ـ از سویی دیگر اگر قرار باشد که چنین عمل خارق‌العاده ای به دست پیامبر نمایان بیفتد و مدعیان دروغین نبوت بتوانند معجزه بیاورند، هرگز چنین مسئله ای با حکمت حق و لطف او سازگاری نخواهد داشت. چگونه ممکن است که خدای حکیم به چنین دروغگویانی منحرف اجازه دهد که با اعجاز، مردم را منحرف سازند چرا که این خود خلاف حکمت ضرورت ارسال رسل و نزول وحی می‌باشد.<ref>. ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، قرآن در قرآن، مؤسسه نشر إسراء، ۱۳۸۱، ص۹۹ و ۱۰۰؛ و ر.ک. سبحانی، جعفر، الهیات و معارف اسلامی، مؤسسه امام صادق، چاپ سوم، ۱۳۷۲، ص۲۰۶ و ۲۰۷.</ref> شایان توجه است، بحث مهم دیگری در اینجا قابل طرح است و آن مسئله تشخیص و تمییز معجزه از غیر آن اعم از کرامات اولیای الهی، سحر، کارهای مرتاضان و … است که به علت طولانی شدن مباحث از ذکر آنها خودداری و مطالعه کتب کلامی زیر را توصیه می‌کنیم.<ref>. ر.ک. سبحانی، جعفر، خدا و پیامبران، ایضاح المراد، ربانی گلپایگانی و محاضرات فی الالهیات، حعفر سبحانی.</ref>
۲ـ از سویی دیگر اگر قرار باشد که چنین عمل خارق‌العاده ای به دست پیامبر نمایان بیفتد و مدعیان دروغین نبوت بتوانند معجزه بیاورند، هرگز چنین مسئله‌ای با حکمت حق و لطف او سازگاری نخواهد داشت. چگونه ممکن است که خدای حکیم به چنین دروغگویانی منحرف اجازه دهد که با اعجاز، مردم را منحرف سازند چرا که این خود خلاف حکمت ضرورت ارسال رسل و نزول وحی می‌باشد.<ref>. ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، قرآن در قرآن، مؤسسه نشر إسراء، ۱۳۸۱، ص۹۹ و ۱۰۰؛ و ر.ک. سبحانی، جعفر، الهیات و معارف اسلامی، مؤسسه امام صادق، چاپ سوم، ۱۳۷۲، ص۲۰۶ و ۲۰۷.</ref>


=== قرآن کریم، معجزه جاویدان محمد(ص) ===
=== قرآن کریم، معجزه جاویدان محمد(ص) ===
قرآن کریم معجزه خالده پیامبر اکرم(ص) بزرگترین و آخرین کتاب آسمانی است که محتوای آن در طول ۲۳ سال بر پیامبر اکرم(ص) به صورت وحی نازل شد. این معجزه جاوید، خارق‌العاده بودنش به گونه ای است که اولاً در همه ابعاد و جنبه‌ها می‌باشد و به اصطلاح وُجوه اعجازش متعدد است که مهمترین آنها عبارتند از: ۱ـ اعجاز ادبی، که شامل فصاحت و بلاغت بی نظیر و سبک و اسلوب و نظم جدید می‌شود؛ ۲ـ اعجاز علمی؛ ۳ـ اخبار غیبی از حوادث گذشته، حال و آینده؛ ۴ـ معانی و معارف عقلی بلند آن؛ ۵ـ عدم اختلاف و تناقض در آیات و سوره‌های آن؛ ۶ـ اعجاز تشریعی؛ ۷ـ اُمی بودن آورنده آن.<ref>ر. ک. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات التمهید؛ و جوادی آملی، عبدالله، وحی و نبوت در قرآن، نشر اسراء.</ref>
قرآن کریم معجزه پیامبر اکرم(ص) بزرگترین و آخرین کتاب آسمانی است که محتوای آن در طول ۲۳ سال بر پیامبر اکرم(ص) به صورت وحی نازل شد. این معجزه جاوید، خارق‌العاده بودنش به گونه‌ای است که اولاً در همه ابعاد و جنبه‌ها می‌باشد و به اصطلاح وُجوه اعجازش متعدد است که مهمترین آنها عبارتند از: ۱ـ اعجاز ادبی، که شامل فصاحت و بلاغت بی نظیر و سبک و اسلوب و نظم جدید می‌شود؛ ۲ـ اعجاز علمی؛ ۳ـ اخبار غیبی از حوادث گذشته، حال و آینده؛ ۴ـ معانی و معارف عقلی بلند آن؛ ۵ـ عدم اختلاف و تناقض در آیات و سوره‌های آن؛ ۶ـ اعجاز تشریعی؛ ۷ـ اُمی بودن آورنده آن.<ref>ر. ک. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات التمهید؛ و جوادی آملی، عبدالله، وحی و نبوت در قرآن، نشر اسراء.</ref>


ثانیاً: این معجزه چون از نوع مکتوب و آثار علمی است؛ فرا مکانی و فرا زمانی است و برای همیشه در معرض سنجش و ارزیابی تمام جهانیان قرار دارد و خود قرآن بارها مخالفان را به تحدّی و معارضه فرا خوانده و از آنها خواسته است که از تمام امکانات و همه افرادِ جن و انس کمک بگیرند و کتابی مانند آن بیاورند<ref>. اسراء/ ۸۸.</ref> و اگر نمی‌توانند ده سوره<ref>. هود/ ۱۳.</ref> مانند آن و اگر هم نمی‌توانند یک سوره بیاورند؛<ref>. یونس/ ۳۸، بقره/ ۲۳و۲۴.</ref> اما با وجود این از آن زمان تا کنون که بیش از چهارده قرن گذشته، هیج کسی نتوانسته است به این تحدی قرآن، پاسخ بدهد. از این رو بسیاری از سخنوران، فصیحان و شاعران بسیار معروف عرب آن زمان، با این که قرآن با بسیاری از آیین و رسوم آنها مخالف بود و از طرفی بر تمام آبرو، افتخارات، غیرت و غرور متعصبانه آنان خدشه وارد شده بود؛ با وجود این در برابر عظمت، شیرینی و زیبایی و نظم با شکوه قرآن، سر تعظیم فرود آوردند و برای همیشه لب فرو بستند و میدان را به فصاحت و بلاغت قرآن سپردند و حتی برخی منصفان لب به اعتراف و اذعان باز کردند و گفتند: این کلام، کلامی عادی و بشری نیست و هیچ‌کس را یارای مقابله با آن نیست.<ref>. برای آشنایی با اعتراف مخالفان رجوع شود: سیره ابن هشام، ج۱، ص۲۸۸–۳۲۱؛ و رجوع کنید: سبحانی، جعفر، الهیات و معارف اسلامی، ص۲۷۱–۲۸۲.</ref> پس در مورد اثبات اعجاز قرآن و اینکه چگونه می‌تواند دلیل بر اثبات نبوت پیامبر اکرم(ص) باشد باید بررسی شود که آیا واقعاً قرآن، تمام ویژگی‌ها و مؤلفه‌های اصلی معجزه را دارد یا نه؟ در تعریف معجزه گفته شده که «المعجزه هو الامر الخارق العاده، المطابق للدعوی، المقرون بالتحدی، المتعذر علی الخلق اتیان مثله»<ref>. شیخ مفید، محمد بن نعمان، النکت الاعتقادیه، مجمع علمی اهل البیت(ع)، ۱۴۱۳ ق، ص۴۸.</ref>
ثانیاً: این معجزه چون از نوع مکتوب و آثار علمی است؛ فرا مکانی و فرا زمانی است و برای همیشه در معرض سنجش و ارزیابی تمام جهانیان قرار دارد و خود قرآن بارها مخالفان را به تحدّی و معارضه فرا خوانده و از آنها خواسته است که از تمام امکانات و همه افرادِ جن و انس کمک بگیرند و کتابی مانند آن بیاورند<ref>. اسراء/ ۸۸.</ref> و اگر نمی‌توانند ده سوره<ref>. هود/ ۱۳.</ref> مانند آن و اگر هم نمی‌توانند یک سوره بیاورند؛<ref>. یونس/ ۳۸، بقره/ ۲۳و۲۴.</ref> اما با وجود این از آن زمان تا کنون که بیش از چهارده قرن گذشته، هیج کسی نتوانسته است به این تحدی قرآن، پاسخ بدهد. از این رو بسیاری از سخنوران، فصیحان و شاعران بسیار معروف عرب آن زمان، با این که قرآن با بسیاری از آیین و رسوم آنها مخالف بود و از طرفی بر تمام آبرو، افتخارات، غیرت و غرور متعصبانه آنان خدشه وارد شده بود؛ با وجود این در برابر عظمت، شیرینی و زیبایی و نظم با شکوه قرآن، سر تعظیم فرود آوردند و برای همیشه لب فرو بستند و میدان را به فصاحت و بلاغت قرآن سپردند و حتی برخی منصفان لب به اعتراف و اذعان باز کردند و گفتند: این کلام، کلامی عادی و بشری نیست و هیچ‌کس را یارای مقابله با آن نیست.<ref>. برای آشنایی با اعتراف مخالفان رجوع شود: سیره ابن هشام، ج۱، ص۲۸۸–۳۲۱؛ و رجوع کنید: سبحانی، جعفر، الهیات و معارف اسلامی، ص۲۷۱–۲۸۲.</ref> پس در مورد اثبات اعجاز قرآن و اینکه چگونه می‌تواند دلیل بر اثبات نبوت پیامبر اکرم(ص) باشد باید بررسی شود که آیا واقعاً قرآن، تمام ویژگی‌ها و مؤلفه‌های اصلی معجزه را دارد یا نه؟ در تعریف معجزه گفته شده که «المعجزه هو الامر الخارق العاده، المطابق للدعوی، المقرون بالتحدی، المتعذر علی الخلق اتیان مثله»<ref>. شیخ مفید، محمد بن نعمان، النکت الاعتقادیه، مجمع علمی اهل البیت(ع)، ۱۴۱۳ ق، ص۴۸.</ref>
۱۵٬۱۴۷

ویرایش