تقسیم‌بندی موضوعی فقه شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

ابواب فقهی شیعه مجموعاً در چند باب آمده و مسائل حقوقی که در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه تدریس می‌شود از این فقه است یا در بردارنده مسائل حقوقی غرب و فرانسه و …؟

{{پایان سوال}}

تقسیم‌بندی‌های مختلفی از علم [[فقه]] در میان علماء [[شیعه]] عنوان گردیده است. یکی از این تقسیم‌بندی‌ها را [[محقق حلّی]] در کتاب شرایع الاسلام انجام داده است که علاوه بر باب‌بندی، تقسیم‌بندی کلی را از فقه به دست داده است.

 

استاد شهید مطهری در مورد تقسیم‌بندی فقه و شیوه تقسیم محقّق حلّی چنین می‌نویسد: «... متأسفانه فقه ما بر اساس صحیح و درستی، تقسیم‌بندی نشده است. تقسیم و دسته‌بندی معروف همان است که محقق حلّی در کتاب شرایع آورده است.»<ref>مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی ، انتشارات صدرا، ج۳، ص۸۹.</ref>

محقق حلّی فقه را به چهار قسمت کلّی تقسیم کرده و هر یک نیز دارای ابواب زیادی هستند که اصطلاحاً هر کدام از باب‌های فقهی را نیز «کتاب» نامیده است و آن چهار قسمت کلّی از این قرارند: عبادات، عقود، ایقاعات و احکام. بر اساس این تقسیم‌بندی که به فرموده شهید مطهری یکی از بهترین تقسیم‌بندی‌هاست، علم فقه دارای ۵۱ باب می‌باشد.

[[عقود]]: معاملاتی که نیازمند رضایت دو طرف هستند و نیازمند صیغه هستند و قصد قربت نیز لازم ندارند. بلکه رضایت یک طرف کافی است. و بخش عقود را به نوزده باب تقسیم کرده است:

[[ایقاعات]]: معاملاتی که نه نیازمند رضایت طرفین هستند و نه قصد قربت به عبارتی؛ صرف نظر کردن یک طرف است از حق خود. ایقاعات در نظر ایشان دارای یازده باب می‌باشد که بدین قرار است:

[[احکام]]: اموری که قصد قربت شرط قبولی آنها نمی‌باشد و نیازمند صیغه هم نیستند بلکه حکمی است که خدا تشریع کرده و لازم الاجرا خواهد بود. و برای بخش احکام نیز یازده کتاب ذکر کرده‌اند.

۲. مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، ناصر کاتوزیان، تهران، چ بیست و ششم، ۱۳۷۹.

 

 

<span></span>