سیره معصومان با همسران خود: تفاوت میان نسخه‌ها

{{درگاه|خانواده}}[[پیامبر(ص)]] و [[اهل بیت(ع)]] شایسته‌ترین رفتار را در زندگی زناشویی با همسران خویش داشتند که الگویی برای زندگی مؤمنان است. در روایات تاریخی آمده است که پیامبر و امامان معصوم، با عطوفت و احترام با همسران خویش رفتار می‌کردند و با آنان مهربان و منعطف بودند. خواست و نیاز زنان را درک می‌کردند و از لغزش‌ها و خطاهای آنان می‌گذشتند. کمک به زنان و مشارکت در امور خانه، عدل بین همسران، هدیه دادن به آنان، شوخی و صمیمیت با ایشان، توصیه به نیکی و نهی از بدی‌ها و ایجاد روحیه توکل، سیره معصومان در امور زناشویی است.

مقام رسالت پیامبر(ص)، هرگز مانع آن نبود که از همسران خویش، فاصله روحی و عاطفی گرفته باشد یا میان خود و همسران حدود و شرایطی قائل شود؛ بلکه مهر، عطوفت و احترام به مصالح خانوادگی او به حدی بود که گاهی برخی از همسران را به سوء استفاده از رفتار انسانی او وامی‌داشت. روزی [[حفصه]] به پدرش شکایت کرد و هر دو پیش پیامبر (ص) رفتند. عمر علت اختلاف را پرسید و پیامبر(ص) به حفصه فرمود: «بگو؛ ولی جز حق چیزی نگو.»<ref>قمی، شیخ عباس؛ سفینه البحار، مشهد: آستان قدس رضوی، ۱۳۵۹ق، جزء اول، ص۳۵۹.</ref>

اگر پیامبر (ص) از یکی از همسران خود ناسازگاری می‌دید، سریع خشم نمی‌گرفت؛ بلکه از راه‌های مختلف می‌کوشید، او را متوجه اشتباه خود کند. پیامبر(ص) به تناسب مورد، از راه مخصوص آن استفاده می‌کرد؛ مثلاً گاه با قطع مراوده و گاه با قطعِ تکلم به‌طور موقت، مسئله را حل می‌کرد<ref>ابن‌اثیر، عزالدین؛ اسدالغابه، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ۶۳۰ق، ج۷، ص۱۶۹.</ref>؛ اما اگر احساس می‌کرد همسرش به دلیلی از او ناراحت شده است با کمال بزرگواری از وی عذرخواهی و ناراحتی او را بر طرف می‌کرد.<ref>متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام؛ کنز العمال، حیدر آباد، ج۷۳، ص۱۲۹.</ref> محبت و علاقه رسول خدا (ص) به همسران خویش زیاد بود. [[عایشه]] همسر پیامبر(ص) می‌گوید: «پیامبر(ص) هرگز زن یا خادمی را کتک نزد».<ref>ابن‌سعد، محمد؛ طبقات، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: فرهنگ اندیشه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۶۷.</ref> و می‌گوید: «رفتار خانوادگی او نسخه کاملی از تعالیم قرآن بود.»<ref>بعلبکی، منیر؛ حیاه محمد، تصحیح مولانا محمد علی، بیروت: دارالعلم، ۱۹۷۶ق، جزء سوم، ص۲۵۰.</ref>  

پیامبر(ص) در حدیثی می‌فرماید: «هدیه به همسر عفت او را افزایش می‌دهد».<ref>حر عاملی، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعه، قم‏: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق، ج۱۹، ص۲۳۱.</ref> و در روایت دیگری می‌فرماید: پیامبر اکرم (ص) در این رابطه می‌فرمایند: «هر کس به بازار رود و هدیه‌ای برای خانواده‌اش بخرد و ببرد، [پاداش او] مانند کسی است که برای نیازمندان صدقه می‌برد».<ref>حر عاملی، محمد بن حسن‏، وسائل الشیعه، قم‏: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام)، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۵۱۴.</ref>

پیغمبر (ص) پس از فراغت از کارهای بیرونی و اجتماعی، در کارهای خانه به همسرانش کمک می‌کرد. لباس‌های خود را وارسی و کفش خود را اصلاح می‌کرد، گوسفندان را می‌دوشید و برای رفع نیازمندی‌های همسران تلاش می‌کرد.<ref>طبرسی، حسن بن فضل، ‏مکارم الأخلاق‏، قم‏: شریف رضی‏، ۱۴۱۲ق، ص۱۵.</ref> گاهی نیز خانه خویش را جارو می‌فرمود، شتر را به جای خود روانه می‌ساخت، در سایر کارهای داخلی کمک می‌کردند. در روایتی به امام علی(ع) فرمودند: «آنچه می‌گویم بشنو زیرا من هیچ حرفی نمی‌زنم مگر اینکه به امر پروردگار است، مردی که به زن خود در خانه کمک کند، خدا ثواب یک سال عبادتی را که روزها روزه باشد و شب‌ها به قیام و نماز ایستاده باشد به او می‌دهد. خداوند ثواب صابران و ثواب یعقوب و داود و عیسی (ع) را به او عطا خواهد کرد».<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ‏بحارالأنوار، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی، ‏۱۴۰۳ق، ج۱۰۱، ص۱۳۲.</ref>

== پرورش روحیه توکل به خدا ==

رسول اسلام، در عین حال که رسالت شان جهانی بود، ولی دعوت خود را از نزدیکان خود آغاز کرد، در ادامه نهضت نیز به رفتار نزدیکان، به ویژه همسرانش نظارت داشته و در صورت لزوم به آنان تذکر می‌داد. چنان‌که از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمود: مردی یهودی بر پیامبر وارد شد در حالی که عایشه نیز خدمت آن حضرت نشسته بود. آن مرد خطاب به پیامبر چند بار لعنت فرستاد و پیامبر تنها می‌گفت بر تو باد. عایشه ناراحت شد و خطاب به مردان یهودی گفت: مرگ، غضب و لعنت خداوند بر شما باد، ای برادران قرده و خنازیر، پیامبر خطاب به همسرش فرمود: «ای عایشه! اگر فحش تجسم یابد، به صورت زشت ممثل، خواهد بود. و بدان که مدارا و رفق بر هر چیزی گذاشته شود، باعث زینت او می‌گردد در حالی که اگر از چیزی برداشته شود، سبب سرشکستگی آن خواهد شد».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، ‏کافی، قم‏: دار الحدیث، ‏۱۴۲۹ق، ج۴، ص۷۰۸.</ref>رسول گرامی اسلام از این طریق، همسرش را به معروف دعوت نموده و از فحش دادن که از مصادیق مهم منکر است، بر حذر داشت.

== پرستاری از همسر ==

«سلام و درود من بر تو ای رسول خدا! و از دختر عزیزی که پس از رحلت به سرعت به تو پیوست! ای پیامبر عزیز! در اثر مفارقت زهرا توانم، به ناتوانی و صبرم، به کم‌صبری تبدیل گشت! ای نجات دهنده عالم هستی! امانت از من گرفته شد! امّا بدان که بعد از این، دیگر حزن و اندوه من همیشگی است و شب‌ها از فراق فاطمه خواب به چشمم نخواهد رفت!».<ref>ابوالقاسم، ‏پاینده، نهج‌الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله)، تهران‏: دنیای دانش‏، ۱۳۶۳، ص۳۱۹.</ref>

[[امام حسین (ع)]] به خواست، علاقه و حسّ زیبایی‌دوستی همسرش، توجه خاصی می‌نمود و برخی اوقات به همین خاطر با انتقادات اصحاب و دوستان خود رو به رو می‌شد؛ ولی به خواستِ طبیعی و مشروع همسر خویش احترام می‌گذاشت.

جابر از [[امام باقر(ع)]] نقل می‌کند: عده‌ای بر امام حسین (ع) وارد شدند؛ ناگاه فرش‌های گران‌قیمت و پشتی‌های فاخر و زیبا را در منزل آن حضرت مشاهده نمودند. عرض کردند: ای فرزند رسول خدا! ما در منزل شما وسایل و چیزهایی مشاهده می‌کنیم که ناخوشایند ماست (وجود این وسایل در منزل شما را، مناسب نمی‌دانیم)! حضرت فرمود: «ما بعد از ازدواج، مهریّه همسران‌مان را پرداخت می‌کنیم و آنها هر چه دوست داشتند، برای خود خریداری می‌کنند. هیچ‌یک از وسایلی که مشاهده نمودید، از آنِ ما نیست».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، ‏کافی، قم‏: دار الحدیث، ‏۱۴۲۹ق، ج۱۳، ص ۱۰۱.</ref>

برای افرادی که مدّت‌ها با هم زندگی کرده‌اند و در امور زیادی منافع واحدی دارند، سر زدن لغزش و اشتباه و خطا، امری عادی و متعارف است؛ بنابراین، لازم است با بردباری از خطاها و اشتباهات یکدیگر چشم پوشی نمایند. زن و شوهر در برابر کلمات تند و خشنی که برخی وقت‌ها به خاطر شرایط خاص، از طرف مقابل می‌شنوند، باید متانت و سعه صدر داشته باشند. آنان می‌توانند با خونسردی و گفتن چند کلمه محبّت‌آمیز، طرف مقابل را از حالت ناراحتی خارج نمایند. سیره معصومان (ع) چنین بوده است که اشتباه و خطای شناختی و رفتاری همسران را نادیده می‌گرفتند. اسحاق بن عمّار می‌گوید: به [[امام صادق (ع)]] عرض کردم: «حق زن بر مرد چیست که با انجام آنها انسان، «نیکوکار» محسوب شود؟ امام (ع) فرمود: خوراک و پوشاک او را فراهم نماید و اگر خطایی از او سر زد، از او بگذرد.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، ‏کافی، قم‏: دار الحدیث، ‏۱۴۲۹ق، ج۶، ص۴۴۶.</ref>