پرش به محتوا

دنیا زندان مومن است: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
(۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{شاخه
| شاخه اصلی = حدیث
|شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
|شاخه فرعی۲ = دلالت حدیث
|شاخه فرعی۳ =
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
مفهوم روایت «الدنیا سجن المؤمن» چیست؟
سند و مفهوم روایت «َأَنَّ الدُّنْيَا سِجْنُ‏ الْمُؤْمِن‏» چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
'''دنیا زندان مؤمن است''' روایتی از [[پیامبر اسلام]] که دلالت بر ناگواری دنیا برای مؤمن به سبب رنج‌های حاصل از پذیرش [[ایمان]] می‌کند. این رنج‌ها، ناشی از اموری مانند امتحانات الهی و چشم‌پوشی از برخی لذت‌های مادی است. برخی در تفسیر این روایت معتقدند دنیای مؤمن در مقایسه با آخرت او، زندانی ناگوار است.


== منظور از زندان بودن دنیا ==
این روایت در منابع روایی شیعه و اهل‌سنت نقل شده است و در متون اخلاقی، صوفیانه و عرفانی اسلامی نیز به‌طور گسترده نقل و تفسیر  واستناد  شده است.
روایت «دنیا زندان مؤمن و بهشت کافر است.»<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، ج۶۵، ص۱۵۹، نقل از ضیاء الشهاب و بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۵۹، باب ۷.</ref> از پیامبر در کتاب‌های مختلف روایی ذکر شده و در روایات اسلامی هم به این دو موضوع اشاره شده است. علامه مجلسی از راوندی نقل کرده است: پیامبر اکرم(ص) دنیا را به این جهت به زندانی تشبیه کرده است که مؤمن در دنیا مقید به اوامر و نواهی الهی است و دنیا برای او تنگ است. همچنین به وسیله عذاب خداوندی ترسانده شده است و با شهوات و آرزوها امتحان می‌شود و مشکلات به او روی می‌آورد، بر خلاف کافر.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، ج۶۵، ص۱۵۹، نقل از ضیاء الشهاب.</ref>عده‌ای از دانشمندان اسلامی با توجه به سایر تعالیم اسلام این حدیث را شرح کرده‌اند.
 
همچنین ایشان دو احتمال در معنی این حدیث ذکر می‌کند:
* مؤمن در دنیا غالباً در رنج و سختی و خوف به سر می‌برد بر خلاف کافر که غالباً در امنیت و رفاه است و این منافات با این ندارد که مؤمن گاهی در راحتی به سر برد و کافر در سختی.
* مؤمن در دنیا نسبت به زندگی اخروی که در انتظار اوست و در مقایسه با نعمت‌هایی که خداوند به او می‌دهد گویا در زندان است، اگرچه نسبت به اهل دنیا از رفاه و آسایش بیشتری بهره‌مند باشد و کافر عکس این است زیرا نعمت‌های او منحصر در دنیاست و در آخرت فقط عذاب شدید خداوندی در انتظار اوست اگرچه در دنیا هم با سختی زندگی کند.<ref>همان، ج۶۵، ص۲۲۰.</ref>
 
== امتحان و ابتلای الهی ==
در حدیثی از امام جعفر صادق(ع) می‌خوانیم: «امتحان و بلای پیامبران از همه مردم بیشتر است بعد از آنان کسانی که به پیامبران از دیگران نزدیک‌ترند و بعد کسانی که دارای مراتب بالاتری هستند.»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، چاپ دوم، ج۲، ص۲۵۲، باب شده ابتلاء المؤمن، ح۱.</ref>
 
در روایت دیگری آن حضرت می‌فرماید: خداوند در زمین بندگان خالصی دارد که هیچ هدیه‌ای از آسمان فرود نمی‌آید مگر این‌که آن را از این بندگان منع می‌کند و هیچ بلایی فرود نمی‌آید مگر این‌که آن را متوجه ایشان می‌کند. در واقع میزان سختی‌هایی که مؤمن با آن روبرو می‌شود با میزان ایمان او متناسب است و این سختی‌ها موجب رشد او می‌شود.<ref>همان، ص۲۵۲، ح۳.</ref>


== نعمت‌های بهشت و ایمان مومن ==
== سند روایت ==
نعمت‌هایی که خداوند در بهشت برای مؤمنان وعده داده است با ایمان آنان متناسب است. معنی این حدیث با توجه به آیات و احادیثی که در وصف بهشت وارد شده است، بیشتر مشخص می‌شود. در بحارالانوار از پیامبر اسلام(ص) نقل شده است که فرمود: «خداوند می‌فرماید به بندگان صالحم نعمت‌هایی را آماده کرده‌ام که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه از دل انسانی گذشته است.»<ref>بحارالانوار، همان، ج۸، ص۹۲، باب ۲۳.</ref>
حدیث دنیا زندان مؤمن است از پیامبر خدا(ص) در منابع روایی [[شیعه]] و [[اهل سنت|اهل‌سنت]] نقل شده و مورد استدلال قرار گرفته است.<ref>مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل رسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ج ۹، ص ۳۱۵.</ref>


امام علی(ع) در وصف بهشت می‌فرماید: در بهشت، درجاتی وجود دارد که یکی از دیگری برتر است و جایگاه‌هایی است که گوناگون و متفاوت است، نعمت‌هایش پایان ندارد و ساکنان آن هرگز خارج نمی‌گردند و هرگز پیر و فرسوده نمی‌شوند و گرفتار سختی‌ها نخواهند شد.<ref>دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، خ۸۵.</ref>
در منابع روایی شیعه، این حدیث اولین بار در کتاب المؤمن [[حسین بن سعید کوفی اهوازی]]، از اصحاب [[امام رضا(ع)]] و [[امام جواد(ع)]] و [[امام هادی(ع)]] آمده است.<ref>کوفی اهوازی، حسین بن سعید، المؤمن، قم، مؤسسة الامام المهدی علیه السلام، ص ۲۶.</ref> همچنین، این روایت در بسیاری از منابع اصلی و معتبر شیعه، مانند [[الکافی]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ج۳، ص۶۳۰.</ref> و [[کتاب من لایحضره الفقیه]]،<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب من لایحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر الغفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۴، ص۳۶۳.</ref> آمده است. در این منابع، این روایت از طریق [[امام موسی کاظم(ع)]] و [[امام جعفر صادق(ع)]] از طریق پدرانشان به نقل از رسول خدا(ص) روایت شده است.
{{جعبه نقل قول|قاضی قضاعی: مؤمن خواهد که شرایط ایمان بجا آورد ناچار رنجور بود و با مشقّت و از لذّات و شهوات نفس خود را شکسته دارد، و چون در کاری شود ترسان بود که نباید که گناهی بکند که از آن طاعت باطل شود؛ و کافر از این جمله خالی بود. و دیگر اگر چه مؤمن در دنیا در لذت و راحت و نعمت باشد و با حرمت و حشمت باشد و عیشی به‌مراد، در جنب آنکه خدای تعالی وی را وعده کرده است به بهشت از حور و قصور و نعیم و ولدان مخلّدون، گوئی که وی در زندان است. و کافر اگر چه در دنیا تنگ‌روزی و بیمار تن و با محنت باشد، در جنب آنکه حق تعالی وی را وعید کرده است به دوزخ از نکال و عذاب و سلاسل و أغلال، گوئی که وی اینجا در بهشت است.<ref>نویسندهٔ ناشناس، شرح فارسی شهاب الأخبار، تصحیح جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۵۱.</ref>}}


در قرآن نعمت‌های زیادی که خداوند در اختیار بهشتیان قرار می‌دهد ذکر شده است. یکی از این نعمت‌ها دوستی میان اهل بهشت است. اهل بهشت هرچه بخواهند برایشان فراهم است. امنیت و عدم خستگی و ملالت نیز از نعمت‌های بهشتی است. نعمت‌های دیگر انواع خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های لذیذ و نیز دیدنی‌های شگفت‌آور که انسان از آن لذت می‌برد. نهرها و درختان زیبا و لباس‌ها و زینت‌های با ارزش از نعمت‌های بهشت است. جاودان بودن بهشت و بهشتیان نیز از نعمت‌هایی است که در آیات زیادی بیان شده است.
این حدیث در برخی از معتبرترین منابع روایی اهل‌سنت نیز نقل شده است:
* در [[صحیح مسلم]] از ابوهریره به نقل از رسول خدا(ص).<ref>نیسابوری، مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، بیروت، دار ابن حزم، ج ۴، ص ۱۷۹۷.</ref>
* در [[مسند احمد بن حنبل]] از عبدالله بن عمرو به نقل از پیامبر(ص).<ref>احمد بن حنبل، مسند الامام احمد بن حنبل، تحقیق احمد معبد عبدالکریم، جده، ج۲، ص۶۳۵.</ref>


بالاترین نعمت اهل بهشت رضوان و خشنودی خداوند از ایشان است و همچنین ارتباط با خدا و دیدار پیامبران و امامان و صدیقان و صالحان. خداوند در آیه ۷۱ سوره زخرف می‌فرماید: «... و در آن (بهشت) هر آنچه دلها بخواهد و چشم‌ها از آن لذت می‌برد موجود است، و شما همیشه در آن خواهید ماند.»<ref>ترجمه از آیت الله العظمی مکارم شیرازی.</ref>
== معنای روایت ==
در شرح روایت دنیا زندان مومن است گفته شده که [[مؤمن]] در دنیا محدود به دستورات الهی است و همین موجب تنگی دنیا برای او می‌شود. همچنین، او به وسیله عذاب خداوند ترسانیده شده و با شهوات و آرزوها امتحان می‌شود و به مصائب گرفتار می‌آید. بر خلاف کافر که بر خود قیدی نمی‌بیند و در برخورداری از لذت‌های حرام، خیالی راحت دارد. به هر آنچه که [[شیطان]] بر او زیبا می‌نماید میل پیدا می‌کند.<ref>مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۶۵، ص ۲۲۰.</ref>


هرچه در بهشت است مقابل آن در جهنم است، و از آنجا که اگر کسی هر چقدر ظالم و کافر باشد، در این دنیا امکان مجازات کامل برای او فراهم نیست، پس این جهان در مقابل جهنم که با تمام اوصافش در انتظار اوست، برای او بهشت است.
[[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]] در توضیح این روایت اضافه کرده که مؤمن در دنیا نسبت به زندگی اخروی که در انتظار اوست و در مقایسه با نعمت‌هایی که خداوند در بهشت به او می‌دهد گویا در زندان است، اگرچه نسبت به اهل دنیا از رفاه و آسایش بیشتری بهره‌مند باشد. اما بهره‌مندی [[کافر]] از نعمت، منحصر در دنیا است و در آخرت فقط عذاب الهی در انتظار اوست، اگرچه در دنیا هم در سختی زندگی کرده باشد.<ref>مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ج ۶۵، ص ۲۲۱. جمال‌الدین محمد خوانساری، شرح بر غررالحکم و درر الکلم آمدی، تحقیق سید جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، دانشگاه تهران، ج۲، ص۶۶.</ref>
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
محتوای این روایت  موجب شده است تا به آن در متون اخلاقی، صوفیانه و عرفانی توجه شود و به‌طور گسترده مورد نقل، تفسیر و استفاده قرار گیرد.<ref>سلمی، محمد بن الحسین، طبقات الصوفیه، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ص ۲۸. ابونعیم الاصبهانی، احمد بن عبدالله، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، القاهره، دار ام القری للطباعة و النشر، ج۱، ص۱۹۸. مولانا جلال الدین بلخی، دیوان شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، نشر طلایه، ص ۱۲۱۴.</ref> در این متون معنای این روایت، دچار گستردگی و عمق شده است.<ref>عین القضات الهمدانی، شرح کلمات باباطاهر العریان، تحقیق عاصم ابراهیم الکیالی الحسینی الشاذلی الدرقاوی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ص۵۳.</ref> در برخی کتاب‌ها، زندان بودن دنیا نه به خاطر سختی پذیرش طاعت، بلکه به دلیل فراق از خداوند، به عنوان محبوب و معشوق حقیقی، تبیین شده است.<ref>غزالی، محمد بن محمد، احیاء علوم الدین، ترجمهٔ مؤیدالدین خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، انتشارات علمی و فرهنگی، ج ۴، ص ۲۲۴. دیلمی، علی بن محمد، کتاب عطف الالف المألوف علی اللام المعطوف، تحقیق ج.ک. فادیه، القاهره، مطبعة المعهد العلمی الفرنسی للآثار الشرقیة، ص۹۲.</ref>
* چهل حدیث، امام خمینی، مؤسسه نشر امام خمینی، تهران.
* جامع السعادات، نراقی.
* تفسیر نمونه، آیات مربوط به دنیا و آخرت، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
 
{{شاخه
| شاخه اصلی = حدیث
| شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
| شاخه فرعی۲ = دلالت حدیث
| شاخه فرعی۳ =
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه = -
  | شناسه = شد
  | تیترها = شد
  | تیترها = شد
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =شد
  | بازبینی =
| ارجاعات =
| بازبینی نویسنده =
  | بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ج
  | کیفیت =
  | کیفیت =ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
۱۱٬۹۱۳

ویرایش