پرش به محتوا

دفاع امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از خانه عثمان: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
(تکمیل و بارگزاری)
(ابرابزار)
خط ۴: خط ۴:
  |شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
  |شاخه فرعی۱ = امامت خاصه
  |شاخه فرعی۲ = امام حسین(ع)
  |شاخه فرعی۲ = امام حسین(ع)
  |شاخه فرعی۳ =  
  |شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{سوال}}
{{سوال}}
چرا امام حسن(ع) و امام حسين(ع) از عثمان در مقابل مردمي که شورش کرده بودند محافظت مي کردند؟
چرا امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از عثمان در مقابل مردمی که شورش کرده بودند محافظت می‌کردند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
در جریان [[حمله به خانه عثمان]]، مردم منزل [[عثمان]] را محاصره کردند و عثمان با قبول سخنان مردم توبه کرد. هنگام بازگشت، با اطلاع مردم از نامه [[مروان بن حکم|مروان]] که در آن دستور به قتل افرادی که خانه عثمان را محاصره کرده بودند، داده شده بود، مردم دوباره برگشتند و خانه عثمان را محاصره کردند و آب را بر او بستند و او را به قتل رساندند. بر اساس این نقل که مورد اتفاق تمام تواریخ و کتاب های معتبر است، سخنی از حضور [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] نشده است. به گفته علامه امینی، روایتی که حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را در دفاع از خانه عثمان، بیان می کند، سند ندارد و اسناد آن ضعیف است. از سخنان امیر المؤمنین نیز شاهدی برای دفاع از عثمان در برابر مردم دیده نمی شود. در نقل هایی که از امام علی(ع) در مورد این جریان نقل شده است، به روشنی برداشت می شود که حضرت موضع سکوت را اختیار کرده بودند.
در جریان [[حمله به خانه عثمان]]، مردم منزل [[عثمان]] را محاصره کردند و عثمان با قبول سخنان مردم توبه کرد. هنگام بازگشت، با اطلاع مردم از نامه [[مروان بن حکم|مروان]] که در آن دستور به قتل افرادی که خانه عثمان را محاصره کرده بودند، داده شده بود، مردم دوباره برگشتند و خانه عثمان را محاصره کردند و آب را بر او بستند و او را به قتل رساندند. بر اساس این نقل که مورد اتفاق تمام تواریخ و کتاب‌های معتبر است، سخنی از حضور [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] نشده است. به گفته علامه امینی، روایتی که حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را در دفاع از خانه عثمان، بیان می‌کند، سند ندارد و اسناد آن ضعیف است. از سخنان امیر المؤمنین نیز شاهدی برای دفاع از عثمان در برابر مردم دیده نمی‌شود. در نقل‌هایی که از امام علی(ع) در مورد این جریان نقل شده است، به روشنی برداشت می‌شود که حضرت موضع سکوت را اختیار کرده بودند.


==جریان حمله به خانه عثمان==
== جریان حمله به خانه عثمان ==
«مردم [[کوفه]]، [[بصره]]، مصر و [[مدينه]] خانه [[عثمان]] را محاصره کرده بودند و قصد کشتن او را داشتند، بعد از صحبت هايي که رد و بدل شد از عثمان در خواست نمودند که بر اساس کتاب و سنت نبوي عمل کند، عثمان پذيرفت و [[توبه]] کرد و با ميانجيگري [[امير المؤمنين(ع)]] و ضمانت ايشان مردم متفرق شدند و هر کسي راهي ديار خود شد. مروان بدون اطلاع عثمان نامه اي نوشت که اينها بايد کشته شوند، نامه بدست مردم افتاد و از مضمون آن آگاه شدند و همگي برگشتند و در حاليکه مي گفتند: «خون عثمان حلال است» و خانه خلیفه سوم را محاصره کردند و آب را بر ايشان بستند، سپس عثمان صدا زد آيا علي(ع) در ميان شما است؟ گفتند: نه، گفت: آيا سعد است؟ گفتند: نه، پس گفت: آيا کسي خبر مرا به علي(ع) مي رساند؟ شخصي به سوي [[علي(ع)]] رفت و ايشان نيز ۳ مشک آب براي عثمان فرستاد بعد از آن مردم به خانه وي هجوم آوردند و وي را به قتل رساندند».
«مردم [[کوفه]]، [[بصره]]، مصر و [[مدینه]] خانه [[عثمان]] را محاصره کرده بودند و قصد کشتن او را داشتند، بعد از صحبت‌هایی که رد و بدل شد از عثمان در خواست نمودند که بر اساس کتاب و سنت نبوی عمل کند، عثمان پذیرفت و [[توبه]] کرد و با میانجیگری [[امیر المؤمنین(ع)]] و ضمانت ایشان مردم متفرق شدند و هر کسی راهی دیار خود شد. مروان بدون اطلاع عثمان نامه ای نوشت که اینها باید کشته شوند، نامه بدست مردم افتاد و از مضمون آن آگاه شدند و همگی برگشتند و در حالیکه می‌گفتند: «خون عثمان حلال است»، خانه خلیفه سوم را محاصره کردند و آب را بر ایشان بستند، سپس عثمان صدا زد آیا علی(ع) در میان شما است؟ گفتند: نه، گفت: آیا سعد است؟ گفتند: نه، پس گفت: آیا کسی خبر مرا به علی(ع) می‌رساند؟ شخصی به سوی [[علی(ع)]] رفت و ایشان نیز ۳ مشک آب برای عثمان فرستاد بعد از آن مردم به خانه وی هجوم آوردند و وی را به قتل رساندند».


تا اين مقدار از داستان مورد اتفاق تمام تواريخ و کتابهاي معتبر [[اهل سنت]] است که از طرق مختلف نقل شده است.  
تا این مقدار از داستان مورد اتفاق تمام تواریخ و کتابهای معتبر [[اهل سنت]] است که از طرق مختلف نقل شده است.


==سند روایت حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در دفاع از عثمان==
== سند روایت حضور امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در دفاع از عثمان ==
علامه اميني مي نويسد: ابو جعفر طبري در تاريخ خود به روايت سعيد ابن مسيب اين مطالب را اضافه مي کند: «هنگامي که علي(ع) فهميد مردم قصد قتل عثمان را دارند فرزندان خود حسن و حسين (عليهما السلام) را با شمشيرهاي برهنه فرستاد تا بر در خانه عثمان بايستند و نگذارند احدي به آن نزديک شود، [[زبير]] و [[طلحه]] و عده اي از اصحاب نيز فرزندان خود را فرستادند که مانع از ورود مردم به خانه عثمان شوند، وقتي مردم صحنه را مشاهده کردند شروع به تيراندازي کردند بطوريکه [[حسن بن علي(ع)]] در خون خود غلتيد و تيري نيز به مروان اصابت کرد.... زمانيکه علي(ع) آمد و ديد عثمان کشته شده بر صورت سيلي زد و دستي به سينه [[حسين(ع)]] کوبيد و [[محمد بن طلحه]] را دشنام داد و [[عبدالله بن زبير]] را لعن کرد و آنچنان عصباني بود که طلحه به ايشان عرض کرد: «تو را چه شده، اي ابالحسن؟»
علامه امینی می‌نویسد: ابو جعفر طبری در تاریخ خود به روایت سعید ابن مسیب این مطالب را اضافه می‌کند: «هنگامی که علی(ع) فهمید مردم قصد قتل عثمان را دارند فرزندان خود حسن و حسین (علیهما السلام) را با شمشیرهای برهنه فرستاد تا بر در خانه عثمان بایستند و نگذارند احدی به آن نزدیک شود، [[زبیر]] و [[طلحه]] و عده ای از اصحاب نیز فرزندان خود را فرستادند که مانع از ورود مردم به خانه عثمان شوند، وقتی مردم صحنه را مشاهده کردند شروع به تیراندازی کردند بطوریکه [[حسن بن علی(ع)]] در خون خود غلتید و تیری نیز به مروان اصابت کرد… زمانیکه علی(ع) آمد و دید عثمان کشته شده بر صورت سیلی زد و دستی به سینه [[حسین(ع)]] کوبید و [[محمد بن طلحه]] را دشنام داد و [[عبدالله بن زبیر]] را لعن کرد و آنچنان عصبانی بود که طلحه به ایشان عرض کرد: «تو را چه شده، ای ابالحسن؟»


علامه اميني مي نويسد: اين مطلب سند ندارد.<ref>اميني، الغدير، دار الکتب الاسلاميه، ششم، تهران، ج۹، ص۲۴۲-۱۶۸.</ref> و اگر چه از طريق کنانه نيز نقل شده است ولي ازدي و ترمذي کنانه را تضعيف نموده و اذعان داشته اند که نقل هاي ايشان قابل اعتنا نيست.
علامه امینی می‌نویسد: این مطلب سند ندارد.<ref>امینی، الغدیر، دار الکتب الاسلامیه، ششم، تهران، ج۹، ص۲۴۲–۱۶۸.</ref> و اگر چه از طریق کنانه نیز نقل شده است ولی ازدی و ترمذی کنانه را تضعیف نموده و اذعان داشته‌اند که نقل‌های ایشان قابل اعتنا نیست.


بنابراين بقول علامه اميني بخش اول قضيه که توسط سعيد بن مسيب نقل شده است صحيح و قابل اعتنا است ولي بخش دوم که برخي همانند کنانه آن را بيان نموده اند سند محکمي ندارد و ساختگي و جعلي است.
بنابراین بقول علامه امینی بخش اول قضیه که توسط سعید بن مسیب نقل شده است صحیح و قابل اعتنا است ولی بخش دوم که برخی همانند کنانه آن را بیان نموده‌اند سند محکمی ندارد و ساختگی و جعلی است.


همچنين ابن ابي الحديد از علماي اهل سنت در شرح نهج البلاغه ذيل خطبه ۳۰ نهج البلاغه چنين نقل مي کند:
همچنین ابن ابی الحدید از علمای اهل سنت در شرح نهج البلاغه ذیل خطبه ۳۰ نهج البلاغه چنین نقل می‌کند:


«وقتي مردم به عثمان فشار آوردند ايشان وارد خانه علي(ع) شده و به او گفت: شما نزد مردم اعتبار داريد و قول شما را قبول دارند، سپس علي(ع) همراه با ۳۰ سوار به سوي مردم که بر عثمان هجوم آورده بودند رفتند و آن ها را آرام کردند و خود عثمان با مردم صحبت کرد و وعده هايي به ايشان داد .... بعد از اينکه مردم فهميدند عثمان باز خلف وعده کرده به سوي او هجوم آوردند و با اينکه به علي(ع) خبر رسيد ولي اين بار نيامد و زن عثمان به او گفت: علي(ع) به سوي تو نمي آيد و از تو حمايت نمي کند، پس شبانه عثمان به خانه امير المؤمنين آمد و از او کمک طلبيد و وعده هاي زيبايي به حضرت داد که حضرت نپذيرفت و از ياري با عثمان سر باز زد، تا خبر رسيد، مردم آب را بر عثمان بستند و علی(ع) براي او آب فرستاد و مردم را نيز موعظه کردند، سپس مردم به خانه وي ريختند و عثمان را به قتل رسانيدند»<ref>ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، دار الکتب العربي، بغداد، ج۲، صص ۱۲۸-۱۰۲.</ref>
«وقتی مردم به عثمان فشار آوردند ایشان وارد خانه علی(ع) شده و به او گفت: شما نزد مردم اعتبار دارید و قول شما را قبول دارند، سپس علی(ع) همراه با ۳۰ سوار به سوی مردم که بر عثمان هجوم آورده بودند رفتند و آن‌ها را آرام کردند و خود عثمان با مردم صحبت کرد و وعده‌هایی به ایشان داد بعد از اینکه مردم فهمیدند عثمان باز خلف وعده کرده به سوی او هجوم آوردند و با اینکه به علی(ع) خبر رسید ولی این بار نیامد و زن عثمان به او گفت: علی(ع) به سوی تو نمی‌آید و از تو حمایت نمی‌کند، پس شبانه عثمان به خانه امیر المؤمنین آمد و از او کمک طلبید و وعده‌های زیبایی به حضرت داد که حضرت نپذیرفت و از یاری با عثمان سر باز زد، تا خبر رسید، مردم آب را بر عثمان بستند و علی(ع) برای او آب فرستاد و مردم را نیز موعظه کردند، سپس مردم به خانه وی ریختند و عثمان را به قتل رسانیدند»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، دار الکتب العربی، بغداد، ج۲، صص ۱۲۸–۱۰۲.</ref>


از اين نقل ابن ابي الحديد فهميده مي شود ايشان هم با علامه اميني هم عقيده اند و قسمت دوم روايت را ايشان هم اصلاً نقل نمي کند.
از این نقل ابن ابی الحدید فهمیده می‌شود ایشان هم با علامه امینی هم عقیده اند و قسمت دوم روایت را ایشان هم اصلاً نقل نمی‌کند.


==سخنان امام علی(ع) در مورد جریان حمله و قتل عثمان==
== سخنان امام علی(ع) در مورد جریان حمله و قتل عثمان ==
از سخنان خود حضرت در نهج البلاغه مي توان اين مطالب را تأييد کرد، از جمله در خطبه ۳۰ حضرت مي فرمايد: «اگر بدان امر مي کردم قاتل بودم و اگر از آن جلوگيري مي کردم ياور بودم و....» که به روشني گوياي اين است که حضرت موضع سکوت اختيار کرده بودند. ابن ابي الحديد راجع به اين خطبه مي نويسد: « اين بيان مولا گوياي اين است که خون عثمان نزد ايشان از امور مباحه بوده، ولي چون خون عثمان محفوظ بوده بايد حمل بر خلاف ظاهر کنيم و منظور از منع را، «منع عملي» معنا کنيم يعني امير المؤمنين عملاً وارد مبارزه براي جلوگيري از قتل عثمان نشدند، چرا که طبق بعضي روايات حضرت از قتل ايشان نهي کرده اند»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج2، ص۱۰۲.</ref>
از سخنان خود حضرت در نهج البلاغه می‌توان این مطالب را تأیید کرد، از جمله در خطبه ۳۰ حضرت می‌فرماید: «اگر بدان امر می‌کردم قاتل بودم و اگر از آن جلوگیری می‌کردم یاور بودم و…» که به روشنی گویای این است که حضرت موضع سکوت اختیار کرده بودند. ابن ابی الحدید راجع به این خطبه می‌نویسد: «این بیان مولا گویای این است که خون عثمان نزد ایشان از امور مباحه بوده، ولی چون خون عثمان محفوظ بوده باید حمل بر خلاف ظاهر کنیم و منظور از منع را، «منع عملی» معنا کنیم یعنی امیر المؤمنین عملاً وارد مبارزه برای جلوگیری از قتل عثمان نشدند، چرا که طبق بعضی روایات حضرت از قتل ایشان نهی کرده‌اند»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج2، ص۱۰۲.</ref>


و امام علی(ع) در جاي ديگري مي فرمايند: «عثمان مي خواهد تا مرا (همچون) شتر آبکش و دلوي قرار دهد که بيايم و بروم»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۸.</ref> و «در روايتي ديگر که در انساب بلاذري آمده حضرت فرمودند: «من نه خوش داشتم کشتن او را و نه ناخوش داشتم، و نه بدان دستور دادم و نه از آن جلوگيري کردم»<ref>انساب بلاذري، ج۵، ص۱۰۱.</ref>
و امام علی(ع) در جای دیگری می‌فرمایند: «عثمان می‌خواهد تا مرا (همچون) شتر آبکش و دلوی قرار دهد که بیایم و بروم»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۳۸.</ref> و «در روایتی دیگر که در انساب بلاذری آمده حضرت فرمودند: «من نه خوش داشتم کشتن او را و نه ناخوش داشتم، و نه بدان دستور دادم و نه از آن جلوگیری کردم»<ref>انساب بلاذری، ج۵، ص۱۰۱.</ref>


از مطالب بيان شده مي توان نتيجه گرفت، اصل این مطلب که امام علي(ع) از عثمان عملاً حمايت و پشتيباني کرده باشند، سند ندارد و مورد قبول اکثر علماي [[اهل سنت]] و [[شيعه]] نیست، امّا اينکه در تاريخ آمده حضرت علي(ع) واسطه شدند و مردم را آرام مي کردند و موعظه مي کردند، اين دليلي بر حمايت حضرت از عثمان نيست.
از مطالب بیان شده می‌توان نتیجه گرفت، اصل این مطلب که امام علی(ع) از عثمان عملاً حمایت و پشتیبانی کرده باشند، سند ندارد و مورد قبول اکثر علمای [[اهل سنت]] و [[شیعه]] نیست، امّا اینکه در تاریخ آمده حضرت علی(ع) واسطه شدند و مردم را آرام می‌کردند و موعظه می‌کردند، این دلیلی بر حمایت حضرت از عثمان نیست.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==


۱) الغدير، امینی، ج۹، (مفصل بيان شده)
== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
۱) الغدیر، امینی، ج۹، (مفصل بیان شده)


۲) شرح ابن ابي الحديد، ج۲، شرح خطبه ۳۰ و نيز شرح خطبه ۲۳۸.
۲) شرح ابن ابی الحدید، ج۲، شرح خطبه ۳۰ و نیز شرح خطبه ۲۳۸.


۳) زندگاني امام حسن(ع) سيد هاشم رسولي محلاتي.  
۳) زندگانی امام حسن(ع) سید هاشم رسولی محلاتی.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس}}


{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۵۵: خط ۵۵:
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ج
  | اولویت = ج
  | کیفیت = ب
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
automoderated
۱٬۲۷۴

ویرایش