پرش به محتوا

تسبیح مخلوقات خداوند: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:
مخلوقات خداوند، بجز انسان مانند حیوانات و نباتات و جمادات چگونه خالق خود را تسبیح می‌گویند؟ بخصوص جمادات؟
مخلوقات خداوند، بجز انسان مانند حیوانات و نباتات و جمادات چگونه خالق خود را تسبیح می‌گویند؟ بخصوص جمادات؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}تسبیح موجودات عالم، از مفاهیم یقینی در فرهنگ اسلامی و قرآنی است.
{{پاسخ}}تسبیح موجودات عالم، از مفاهیم یقینی در فرهنگ اسلامی و قرآنی است. اینکه تسبیح موجودات به چه شکل است میان مفسران و عالمان اسلامی اختلاف است. عده‌ای این تسبیح را تکوینی (زبان حال) می‌دانند و عده‌ای آن را تشریعی (زبان قال) می‌دانند که لازمه آن فرض گرفتن وجود شعور و ادراک در تمام موجودات ذی روح و غیر ذی‌روح است.


== معنای تسبیح ==
== معنای تسبیح ==
تسبیح در لغت بمعنی تنزیه و تقدس<ref>المنجد فی اللغه و الاعلام، ذیل لغت تسبیح.</ref> است و مراد از تسبیح خداوند، توجّه هر شیء به خداوند عزوجل و تقدیس و تنزیه او از هر نقص و عیبی<ref>رستگاری، یعسوب الدین، تفسیر البصائر، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۳ق، ج۵۴، ص۶۰۱.</ref> می‌باشد، و بعبارت دیگر منزه دانستن حق تعالی از نقائص می‌باشد. ملاصدرا می‌گوید تسبیح و روح آن عبارت است از تجربه و خالص نمودن ذات الهی از وابستگی‌های موجودات و آمیزش پدیده‌ها و امکان. و حقیقت تسبیح را گواهی بر یگانگی خالق و دورداشت او از نارسایی‌ها و کاستی‌ها و اظهار عظمت و بزررگی او و دلالت بر قدرت و خدایی خداوند می‌داند.<ref>صدرالدین شیرازی، تفسیر سوره جمعه،  ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی، ص۱۵، به نقل از مقاله تبیین فلسفی مسأله تسبیح موجودات از دیدگاه ملاصدرا، مجله فلسفی تحلیلی، شماره سی سه، بهار و تابستان ۱۳۹۷، ص۶۳ ۸۷، شمس اله سراج، حجت منصوری.</ref>
[[تسبیح]] در لغت بمعنی تنزیه و تقدس<ref>المنجد فی اللغه و الاعلام، ذیل لغت تسبیح.</ref> است و مراد از تسبیح خداوند، توجّه هر شیء به خداوند عزوجل و تقدیس و تنزیه او از هر نقص و عیبی<ref>رستگاری، یعسوب الدین، تفسیر البصائر، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۳ق، ج۵۴، ص۶۰۱.</ref> می‌باشد، و بعبارت دیگر منزه دانستن حق تعالی از نقائص می‌باشد. [[ملاصدرا]] می‌گوید تسبیح و روح آن عبارت است از تجربه و خالص نمودن ذات الهی از وابستگی‌های موجودات و آمیزش پدیده‌ها و امکان. و حقیقت تسبیح را گواهی بر یگانگی خالق و دورداشت او از نارسایی‌ها و کاستی‌ها و اظهار عظمت و بزررگی او و دلالت بر قدرت و خدایی خداوند می‌داند.<ref>صدرالدین شیرازی، تفسیر سوره جمعه،  ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی، ص۱۵، به نقل از مقاله تبیین فلسفی مسأله تسبیح موجودات از دیدگاه ملاصدرا، مجله فلسفی تحلیلی، شماره سی سه، بهار و تابستان ۱۳۹۷، ص۶۳ ۸۷، شمس اله سراج، حجت منصوری.</ref>


== تسبیح موجودات عالم در قرآن ==
== تسبیح موجودات عالم در قرآن ==
خط ۱۴: خط ۱۴:
در قرآن بارها به این موضوع تصریح شده است که تمام موجودات عالم تسبیح خداوند را می گویند. در سوره اسراء آمده است: {{قرآن|تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ ۚ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ ۗ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا|ترجمه=آسمانهاى هفتگانه و زمين و هر كس كه در آنهاست او را تسبيح مى‌گويند، و هيچ چيز نيست مگر اينكه در حال ستايش، تسبيح او مى‌گويد، ولى شما تسبيح آنها را درنمى‌يابيد. به راستى كه او همواره بردبار [و ]آمرزنده است.|سوره=اسراء|آیه=۴۴}}
در قرآن بارها به این موضوع تصریح شده است که تمام موجودات عالم تسبیح خداوند را می گویند. در سوره اسراء آمده است: {{قرآن|تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ ۚ وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ ۗ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا|ترجمه=آسمانهاى هفتگانه و زمين و هر كس كه در آنهاست او را تسبيح مى‌گويند، و هيچ چيز نيست مگر اينكه در حال ستايش، تسبيح او مى‌گويد، ولى شما تسبيح آنها را درنمى‌يابيد. به راستى كه او همواره بردبار [و ]آمرزنده است.|سوره=اسراء|آیه=۴۴}}


در آغاز سوره‌های [[مُسَبِّحات]] تسبیح خداوند آمده است.   
در آغاز سوره‌های [[مُسَبِّحات]] تسبیح خداوند آمده است. و در آیات دیگری همچون آیه ۴۱ سوره نور.   


== تسبیح تکوینی موجودات عالم ==
== تسبیح تکوینی موجودات عالم ==
خط ۳۱: خط ۳۱:


صدر المتاهلین این مطلب را از راه برهان فلسفی و مکاشفات نفسانی به اثبات می‌رساند. و گامی فراتر نهاده و می‌گوید: بیان قرآن که شما تسبیح موجودات را نمی‌فهمید<ref>اسراء/۴۴. آسمانهای هفتگانه و زمین و هر چه در آن است خدا را تنزیه می‌کند و آنچه در جهان شیء شناخته شده خدا را تنزیه می‌کند ولی شما از تسبیح آنها آگاه نیستند و درک نمی‌کنید.</ref> ارتباط به نوع مردم دارد، چون اکثر مردم حقیقت تسبیح موجودات را درک نمی‌کنند، ولی مانعی ندارد که برخی از افراد روشن ضمیر و کسانی که روح و روان آنان با حقایق موجودات ارتباطی پیدا کرده، با گوش دل تسبیح موجودات را بشنوند و از تسبیح موجودات در برابر فرمان خدا آگاه باشند.<ref>همان، ج۲، ص۹۹.</ref>
صدر المتاهلین این مطلب را از راه برهان فلسفی و مکاشفات نفسانی به اثبات می‌رساند. و گامی فراتر نهاده و می‌گوید: بیان قرآن که شما تسبیح موجودات را نمی‌فهمید<ref>اسراء/۴۴. آسمانهای هفتگانه و زمین و هر چه در آن است خدا را تنزیه می‌کند و آنچه در جهان شیء شناخته شده خدا را تنزیه می‌کند ولی شما از تسبیح آنها آگاه نیستند و درک نمی‌کنید.</ref> ارتباط به نوع مردم دارد، چون اکثر مردم حقیقت تسبیح موجودات را درک نمی‌کنند، ولی مانعی ندارد که برخی از افراد روشن ضمیر و کسانی که روح و روان آنان با حقایق موجودات ارتباطی پیدا کرده، با گوش دل تسبیح موجودات را بشنوند و از تسبیح موجودات در برابر فرمان خدا آگاه باشند.<ref>همان، ج۲، ص۹۹.</ref>
''محيى الدين ابن عربى'' ذيل آيه ۴۱ سوره نور، اين حقيقت را بيان كرده كه هريك از آيات كائنات و هريك از ذرات وجود داراى تسبيح خاص و منحصر به فردى است كه با ويژگى هاى وجودى و تشخصات فردى او مناسبت دارد. پس هر موجودى متناسب با بهره وجودى‌اش، داراى علم و ادراك است كه با وجود آن مى تواند به نحو حقيقى، خدا را تسبيح گويد.<ref>تبيين مبانى تسبيح موجودات از منظر علّامه طباطبائى در الميزان،مجله معرفت، صديقه السادات هاشمى پور، سال ۲۳، شماره ۲۰۴</ref>


== وجود ادراک و شعور در همه مخلوقات ==
== وجود ادراک و شعور در همه مخلوقات ==
طبق آیات و روایات که شعور و ادراک را در تمامی موجودات عالم اثبات می‌کند، تسبیح مخلوقات عالم تسبیح حقیقی و واقعی می‌باشد و تمامی موجودات جهان با زبان ویژه خود، خدای خود را تسبیح می‌گویند. وجود شعور و ادراک در تمامی موجودات جهان در آیات قرآن وجود دارد:
طبق آیات و روایات که شعور و ادراک را در تمامی موجودات عالم اثبات می‌کند، تسبیح مخلوقات عالم تسبیح حقیقی و واقعی می‌باشد و تمامی موجودات جهان با زبان ویژه خود، خدای خود را تسبیح می‌گویند. وجود شعور و ادراک در تمامی موجودات جهان در آیات قرآن وجود دارد: {{قرآن|حَتَّىٰ إِذَا أَتَوْا عَلَىٰ وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ|ترجمه=تا به وادى مورچگان رسيدند. مورچه‌اى گفت: اى مورچگان، به لانه‌هاى خود برويد تا سليمان و لشكريانش شما را بى‌خبر در هم نكوبند.|سوره=نمل|آیه=۱۸}} و آیات دیگر: نمل: ۱۹، ۱۶، بقره: ۷۴، ابراهیم: ۴۶، زلزال ۴ و ۵، فصلت: ۱۱، نور: ۲۴،
 
۱ـ مورچه‌ای گفت: مورچگان به لانه‌های خود پناه ببرید تا سلیمان و سپاهیان او شما را نابود نکنند در حالی که آنها متوجه نیستند (نمل: ۱۸).
 
۲ـ سلیمان از شنیدن ندای مورچه در شگفت ماند و از خدا خواست به او شکرگذاری نعمت دهد. (نمل: ۱۹).
 
۳ـ سلیمان وارث داود شد و گفت مردم: زبان پرندگان بما تعلیم شده است. (نمل:۱۶).
 
۴ـ برخی از صخره‌ها از ترس خدا از نقطه‌ای می‌افتد. (بقره: ۷۴).
 
۵ـ نزدیک است از حیله آنان، کوه‌ها از جای خود کنده شوند. (ابراهیم: ۴۶).
 
۶ـ در آن روز زمین اخبار خود را بازگو می‌کند زیرا پروردگار او به او وحی کرده است. (زلزال: ۵–۴).
 
۷ـ به آسمان و زمین گفت از روی رغبت یا کراهت تحت فرمان در آیند، گفتند ما از روی اطاعت زیر فرمان درآمدیم. (فصلت: ۱۱).
 
۸ـ روزی فرا می‌رسد که زبانها و دستها و پاهای آنان بر ضرر آنان گواهی می‌دهد. (نور: ۲۴).
 
و در ادعیه اسلامی نیز اشاره به این مطلب شده از جمله:


«چهارپایان در چراگاه‌ها، درندگان در بیابانها، پرندگان در آشیانه‌ها ترا تسبیح می‌گویند، دریا با امواج متلاطم خود و ماهیان در میان آنها ترا تنزیه می‌نمایند.»<ref>منشور جاوید، همان، ج۲، ص۱۰۶.</ref>
و در ادعیه اسلامی نیز اشاره به این مطلب شده از جمله: «چهارپایان در چراگاه‌ها، درندگان در بیابانها، پرندگان در آشیانه‌ها ترا تسبیح می‌گویند، دریا با امواج متلاطم خود و ماهیان در میان آنها ترا تنزیه می‌نمایند.»<ref>منشور جاوید، همان، ج۲، ص۱۰۶.</ref>


تلاشهای دانشمندان و پژوهشگران، وجود علم و ادراک را در جهان نبات ثابت کرده است بدین معنا که دانشمندان روسی معتقدند که گیاهان اعصاب دارند و فریاد هم می‌کشند، لابراتوار علائم کشاورزی «مسکو» فریاد و گریه‌های ریشه گیاهی را که در آب گرم قرار گرفته بود ضبط کرد، خبرگزاریهای جهان در رادیو مسکو نقل می‌کنند که گیاهان اعصاب دارند و فریاد می‌کشند.<ref>منشور جاوید، همان، ج۲، ص۱۱۰، به نقل از اطلاعات ۱۶ بهمن ۱۳۵۲.</ref>
تلاشهای دانشمندان و پژوهشگران، وجود علم و ادراک را در جهان نبات ثابت کرده است بدین معنا که دانشمندان روسی معتقدند که گیاهان اعصاب دارند و فریاد هم می‌کشند، لابراتوار علائم کشاورزی «مسکو» فریاد و گریه‌های ریشه گیاهی را که در آب گرم قرار گرفته بود ضبط کرد، خبرگزاریهای جهان در رادیو مسکو نقل می‌کنند که گیاهان اعصاب دارند و فریاد می‌کشند.<ref>منشور جاوید، همان، ج۲، ص۱۱۰، به نقل از اطلاعات ۱۶ بهمن ۱۳۵۲.</ref>
۱۵٬۲۵۶

ویرایش