۱۱٬۹۱۳
ویرایش
(←منابع) برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
(ابرابزار) |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== جنگ با مشرکان == | == جنگ با مشرکان == | ||
خداوند متعال | خداوند متعال میفرماید: وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِکینَ کآفَّه کمَا یُقَاتِلُونَکمْ کآفَّه وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ<ref>همان، توبه، ۳۶.</ref> با مشرکان، همگیتان به اتفاق کارزار کنید؛ چنانکه آنان همگی به اتفاق با شما کارزار میکنند و بدانید که خداوند با پرهیزکاران است. | ||
جنگ با مشرکان در | جنگ با مشرکان در حقیقت، دفاع از مقام انسانیت و آزادی بشر و محو ظلم و بیدادگری است. اصولاً کفر و الحاد و شرک به خداوند یکتا، یکی از عوامل انحطاط بشریت و از ریشههای اصلی ظلم و فساد در جوامع انسانی است. جامعهای که به اصل توحید معتقد نباشد، بیگمان به ظلم و انواع رذائل و مفاسد دیگر، گرفتار خواهد شد.<ref>علی کیا، اسلام دین جنگ و دین صلح، ص۲۲.</ref> | ||
== جنگ با کفّار == | == جنگ با کفّار == | ||
این موضوع در آیات متعددّی از قرآن کریم مطرح شده است. خداوند متعال میفرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِینَ یَلُونَکم مِّنَ الْکفَّارِ<ref>قرآن کریم، توبه، ۱۲۳.</ref>؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید! با کافرانی که در نزدیکی شما هستند پیکار کنید! | |||
منظور از «کافر» در اینجا، «کافر حربی» (کافر اصلی) است؛ یعنی کسی که دارای هیچیک از مذاهب اسلام، مسیحیت، یهود و زرتشتی نباشد. جهاد با کفّار حربی را «جهاد دعوت» یا جهاد ابتدایی و تعرضّی نیز خواندهاند. در جهاد با کافرِ حربی، به حضور امام عادل، نیاز است.<ref>محمدکریم اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۵۹–۲۶۰.</ref> | |||
منظور از «کافر» در | |||
== جنگ با اهل کتاب == | == جنگ با اهل کتاب == | ||
مقصود از اهل کتاب، «یهود و نصاری» هستند و مجوس و صابئین هم به آنها ملحق میشوند؛ جنگ با آنها تا زمانی که تسلیم شوند و با دستخویش جزیه بپردازند واجب است.<ref>سید محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج۱۶، ص۲۰۵؛ سیدابوالقاسم خویی، منهاج الصالحین، ج۱، ص۳۶۱.</ref> | |||
مقصود از اهل کتاب، | |||
در این زمینه نیز آیات متعددی وجود دارد. از جمله خداوند متعال میفرماید: | |||
در | |||
قاتِلُوا الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدینُونَ دینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکتابَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَه عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُون<ref>توبه/ ۲۹.</ref>؛ با آن گروه از اهل کتاب که به خدای متعال و روز قیامت ایمان ندارند و آنچه را که خدای متعال و فرستادهاش حرام کردهاند، حرام نمیشمارند و پیرو دین حق نیستند، بجنگید تا هنگامی که با خواری به دست خود جزیه دهند. | |||
البته جنگ با اهل کتاب نیز دارای شرایطی است. در «شرایع الاسلام» آمده است: «با اهل کتاب، باید به فرمان امام عادل یا نماینده او جهاد کرد».<ref>شرایع الاسلام، ج۱، ص۱۱۱ به نقل از محمدکریم اشراق، همان، ص۲۶۵؛ (شهید ثانی)، شرح لمعه، ج۱۰، ص۵۴.</ref> | |||
البته جنگ با اهل کتاب | |||
شهید مطهریw مینویسد: | |||
در جنگ با اهل کتاب با توجه به آیات موارد مشروعیت جهاد، شرط این است که طرف دیگر بخواهد جنگ را شروع کند یا برای نشر دعوت اسلامی مانع ایجاد کند.<ref>مرتضی مطهری، جهاد، همان، ص۱۳–۱۴.</ref> | |||
در جنگ با اهل کتاب با توجه به | |||
== جنگ با منافقان == | == جنگ با منافقان == | ||
خداوند متعال میفرماید: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکفَّارَ وَالْمُنَافِقِینَ وَاغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ<ref>توبه/ ۷۳.</ref>؛ ای پیامبر! با کافران و منافقان بجنگ و بر آنان سخت بگیر، و (بدان که) جایگاه آنان جهنّم است و بد سرانجامی دارند. | |||
خداوند متعال | |||
منافقان و توطئهگران داخلی، به کارشکنی و ویرانگری میپردازند و مانع اجرای طرحهای حکومت اسلامی هستند. بیآنکه کارشکنی و ویرانگری و خراب کاری خود را، علنی سازند.<ref>محمدکریم اشراق، همان، ص۲۶۸.</ref> البته در نحوهٔ جهاد با منافقان و چگونگی جهاد با آنان، مباحث گوناگونی مطرح است. | |||
منافقان و توطئهگران | |||
== جنگ با اهل بغی == | |||
== جنگ با اهل | «اهل بغی» یا «بغات» کسانی را گویند که علیه حکومت شرعی قیام کرده باشند جهاد با بغات، در واقع، جنگ داخلی علیه مسلمانانی است که علیه خلیفه (امام) حق قیام کنند.<ref>ترمینولوژی حقوق، ص۲۰۲ به نقل از اشراق، ص۲۷۱.</ref> | ||
«اهل | جلالالدیّن فارسی، در تعریف اهل بغی مینویسد: | ||
اهل بغی گروهی از مسلمانان هستند که چون نمیتوانند مطلوب خویش را از راههای مشروع بدست آورند یا نگهداری کنند، دست به تجاوز متشکل مسلحانه علیه مسلمانان میزنند؛ در نتیجه از احکام و روشهایی که خدا در قرآن روا شمرده و پیامبر به کار بسته، انحراف پیدا میکنند؛ به تذکّرات خیرخواهانه برادران خویش اعتنایی نمیکنند و حاضر نمیشوند به قرآن و سنّت برگردند.<ref>جلالالدیّن فارسی، جهاد حد نهایی تکامل، ص۱۰۹.</ref> | |||
اهل | آیت الله خوییw باغیان (بغاه) را دو گروه میداند: | ||
۱. کسانی که بر امامA بغی (خروج) میکنند. در این صورت بر مؤمنان، تا زمانی که تسلیم امر الهی شوند و اطاعت امام را بپذیرند، جنگیدن با آنها واجب است و در این خصوص، در بین مسلمین اختلافی وجود ندارد. | |||
۱. | ۲. گروه دوم از بغاه، طایفهای از مسلمین هستند که بر طایفهای دیگر بغی (تجاوز) کرده باشند؛ که در این صورت بر سایر مسلمانان واجب است که بین آنها صلح ایجاد کنند. اما اگر باغیان بر بغی (ستم و تجاوز) خویش اصرار داشتند، با آنها بجنگند تا فرمان الهی را بپذیرند.<ref>سیدابوالقاسم خویی، منهاج الصالحین، همان، ج۱، ص۳۶۱.</ref> | ||
۲. گروه دوم از بغاه، | آیتالله مصباح یزدی نیز مینویسد: | ||
برای اهل بغی چند صورت میتوان تصور کرد: نخست آن که، گروهی از مسلمانان بر ضد حکومت و امام عادل بر حق، قیام کنند. صورت دیگری که برای اهل بغی تصور میشود این است که یکی از حکومتهای اسلامی بر حکومت اسلامی دیگر ستم روا دارد و به آن تجاوز کند….<ref>محمدتقی مصباح یزدی، همان، ص۱۳۳–۱۳۴.</ref> | |||
در برخی از آیات قرآن، به این نوع جنگ نیز اشاره شده است. خداوند متعال میفرماید: … وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ<ref>حجرات/ ۹.</ref>؛ اگر دو گروه از مؤمنان با یکدیگر جنگ کنند، میان آنها آشتی برقرار کنید؛ و اگر یکی از آن دو، بر دیگری تعدی کند، با او پیکار کنید تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر بازگشت، میانشان به دادگری آشتی برقرار سازید. و عدالت ورزید، که خدا دادگران را دوست میدارد. خداوند متعال، به منظور جلوگیری از ظلم و بیدادگری و خروج از نظامات عمومی، که ممکن است در داخل ممالک اسلامی وقوع یابد، قوانینی وضع کرده که در صورت بروز چنان حوادث نامطلوبی، اعمال گردد و اجتماع از شرّ، ظلم و تعدّی، محفوظ بماند.<ref>ر. ک. شیخالاسلام کردستانی، مقالهٔ جنگ در اسلام، ص۱۸.</ref> | |||
در | جنگهای امام علیA با ناکثین، قاسطین و مارقین، در حقیقت جنگ با اهل بغی بوده است. در این رابطه در بخشهای بعدی مطالبی ذکر خواهد شد. | ||
== جهاد رهاییبخش == | |||
جنگ و جهاد رهاییبخش، یا به تعبیری «جنگ امدادی»، دفاع از کسانی است که مورد ظلم و تجاوز دیگران قرار گرفتهاند. | |||
== جهاد | |||
خداوند متعال میفرماید: … وَمَا لَکمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ…<ref>نساء/ ۷۵.</ref>؛ چرا در راه خدا جهاد نمیکنید؟! در صورتی که جمعی ناتوان از مردان و زنان و کودکان، اسیر ظلم کفارند! | |||
جنگ و جهاد | |||
امام علیA نیز میفرماید: | |||
خداوند متعال | |||
کونا للظالم خصماً و للمظلوم عوناً…».<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۷، ص۵۵۸؛ فتّال نیشابوری، روضه الواعظین، ص۱۳۶.</ref> همواره یاور مظلومان و دشمن ستمگران باشید. | |||
امام | |||
این جهاد برای رهایی مؤمنان ناتوان و دربند است. گاهی گروهی از مسلمانان که در کشوری غیر اسلامی و دارالکفر زندگی میکنند، مورد ظلم و تجاوز قرار میگیرند و به هر علت، توانایی رویارویی با این تجاوز و ستم را ندارند. از سوی دیگر، امکان مهاجرت به کشور اسلامی، برای آنان فراهم نیست؛ در چنین وضعی، بر سایر مسلمانان لازم است که در حدّ توان، به کمک آنها شتافته و با زورگویان و ستم پیشهگان بجنگند و موجبات رهایی و آزادی آنان را، از بند ستم و اسارت فراهم سازند.<ref>ر. ک. محمدتقی مصباح یزدی، همان، ص۱۳۴.</ref> | |||
کونا للظالم خصماً و للمظلوم | |||
جلالالدیّن فارسی مینویسد: | |||
چنین جهادی از لحاظ مصالح استمداد کنندگان، دفاعی است و از حیث رفتار مسلمانانی که به یاری ستم دیدهگان میشتابند، ماهیّت آزادیبخشی دارد.<ref>جلالالدّین فارسی، همان، ص۱۰۸.</ref> | |||
۷. دفاع و مقابله به مثل | ۷. دفاع و مقابله به مثل | ||
مسلمانان مکلّفند با هر فرد | مسلمانان مکلّفند با هر فرد یا گروهی که اندیشهٔ هر نوع تجاوز به مسلمانان؛ اعم از تعدی به مقدّسات، عرض، ناموس، جان، مال و… را در سر میپروراند، تا سر حدّ استطاعت بجنگند و تسلیم نشوند.<ref>ر. ک. شهید اول، الدروس، ج۲، ص۵۹؛ علامه حلّی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۵۷۱.</ref> تا اینکه او را از این کار بازدارند. این نوع جنگ، «دفاع» یا «جهاد دفاعی» نام دارد.<ref>ر. ک. محمدتقی مصباح یزدی، همان، ص۱۳۵.</ref> | ||
جهاد | جهاد دفاعی بر همه مسلمانان، به هر نحو ممکن واجب است و در آن اذن امام عادل و مجتهد و دستگاه حکومتی شرط نیست.<ref>ر. ک. ابوالقاسمبنحسن میرزای قمی، جامع الشتات، ج۱، ص۳۶۲.</ref> به نظر تمامی فقهای مسلمان، چنانچه، بر مسلمین یا سرزمینهای اسلامی یا اساس اسلام، از جانب دشمنان هجوم صورت گیرد، بر همهٔ مسلمانان واجب است با تمامی امکانات و توان از آن دفاع کنند.<ref>عباسعلی عظیمی شوشتری، مقالهٔ قوانین و مقررات کلی جنگ و دفاع در اسلام، فصلنامهٔ مصباح، سال ششم، شماره ۲۲، ص۲۶.</ref> | ||
شهید مطهریw مینویسد: | |||
اگر | اگر جنگی برای دفع تهاجم باشد (دیگری به سرزمین ما تجاوز کرده به مال و ثروت ما چشم دوخته به حریت و آقایی ما چشم دوخته و میخواهد آن را سلب کند…) در این شرایط اگر نجنگیم به بهانه صلح، این صلح نیست، تسلیم است.<ref>مرتضی مطهری، همان، ص۲۵.</ref> | ||
در جهاد | در جهاد دفاعی، چون هدف دفع تعدّی تجاوزکاران بیگانه است، با رسیدن به این هدف؛ جهاد دفاعی هم خاتمه مییابد. خداوند متعال ضمن صدور فرمان جهاد دفاعی، طرف پیکار و هدف آن را مشخص فرموده: … وَ قاتِلُوا فی سَبیلِ اللَّهِ الَّذینَ یُقاتِلُونَکمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُعْتَدین…<ref>بقره/۱۹۰.</ref>؛ در راه خدا با کسانی که با شما میجنگند، بجنگید و دست به تجاوز نزنید؛ زیرا خدا تجاوزکاران را دوست ندارد. | ||
در | در این آیه خداوند فرمان میدهد که به مجرّد اینکه دشمن، درخواست صلح و متارکهٔ جنگ کرد، با تقاضای او موافقت نمایید.<ref>ر. ک. جلالالدّین فارسی، همان، ص۱۰۵.</ref> در جهاد دفاعی، تهاجم و تجاوز به مسلمانان، هم میتواند داخلی باشد (همانند اینکه متجاوزی داخلی، عرض و ناموس یا مال و مقدّسات فردی را مورد تجاوز قرار دهد) و هم ممکن است، خارجی باشد؛ یعنی بیگانه به سرزمین اسلامی تجاوز کند. امّا در جهادی که، «مقابله به مثل» نامیده میشود، تجاوز به عرض و ناموس در آن نیست، بلکه بیرون راندن مهاجمان از سرزمین اسلامی و آزادسازی کشور اسلامی از وجود متجاوزان، مطرح است. | ||
==منابع== | == منابع == | ||
این مدخل برگرفته شده از کتاب | این مدخل برگرفته شده از کتاب «سیره نظامی امیرالمؤمنین» نوشته «یدالله حاجیزاده» قم مرکز مدیریت حوزههای علمیه، ۱۳۹۲ش. | ||
{{پانویس|۲}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = | ||
| تیترها = | | تیترها = | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینکدهی = | | لینکدهی = | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = | ||
| کیفیت = | | کیفیت = | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} |