توصیه امام علی(ع) بر لزوم نصحیت‌پذیری: تفاوت میان نسخه‌ها

راجع به این حدیث و وضعیت سند آن توضیح دهید؛ «حضرت علی(ع): یا ایها الناس اقبلواالنصیحه ممن نصحکم و تلقوها بالطاعه ممّن حملها الیکم و اعلموا ان الله سبحانه لم یمدح من القلوب الا اوعاها الحکمه و من الناس الا اسرعهم الی الحق اجابه واعلمو ان الجهاد الاکبر…»

یکی از وظایف دینی موعظه و نصیحت کردن از راه صحیح است، تا جائی که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «یجبُ للمؤمنِ علی المؤمنِ أنْ یُناصِحَه»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، کافی، بیروت، دارالاضواء، ج۲، ص۲۰۸، ح۱.</ref>یعنی «بر مؤمن واجب و لازم است که مؤمن دیگر را نصیحت کند» پس نصیحت کردن یکی از حقوق واجب و حتمی قرار گرفته و اگر کسی آن را ترک کند عقاب می‌شود.

اما در رابطه با حدیث مذکور:

اصل این حدیث در کتاب «غرر الحکم» تألیف «ناصح الدین عبد الواحد» معروف به «آمِدی»، و همچنین در کتاب «عیون الحکم و المواعظ» تألیف «علی بن محمد اللیثی الواسطی» از بزرگان قرن ششم، چنین آمده: «یا ایّها الناسُ! اقْبَلوا النَصیحه ممّنْ نَصَحَکم وتلقَّوها بالطاعه ممّنْ حمَلَها اِلیکم واعلَموا! اَنّ الله سبْحانَه لم یمدَحْ مِنَ القلوبِ الا اَوْعاها للحکمه و مِنَ الناسِ الّا اسرَعَهم الَی الحقِّ اِجابه واعْلَموا! اَنّ الجهادَ الاکبرَ جهاد النفسِ فاشْتَغِلوا بجهادِ انفسِکم تسْعَدوا وَ ارْفَضوا القیلَ و القالَ تسلَموا، واَکْثِروا ذکرَ الله تغْنَموا، وکونوا عبادَ الله اخوانًا تفوزوا لدَیْهِ بالنَعیمِ المُقیمِ»<ref>تصنیف غرر الحکم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۲۰ق، ص۲۲۶، ح۴۵۸۳؛ عیون الحکم و المواعظ، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش، ص۵۵۲.</ref>

در این حدیث به برخی از دستورات اخلاقی اشاره شده است. دستوراتی که اگر کسی بعد از انجام واجبات و ترک محرمات به آنها پایبند باشد یقیناً در دنیا و آخرت مقام‌های والایی برای خود فراهم می‌کند. حضرت می‌فرماید: «ای مردم از کسی که شما را نصیحت می‌کند قبول کنید و آن را بپذیرید از کسی که آن را به سوی شما حمل می‌کند، و بدانید که خدای سبحان قلب‌هایی را ستایش می‌کند که پذیرای حکمت باشند و مردمی را ستایش می‌کند که در اجابت از حق از دیگران سریع ترند، و بدانید که بزرگ‌ترین جهاد، جهاد با نفس است، پس با نفس[خود] جهاد کنید تا سعادت مند شوید، و قیل و قال (منازعه و جدال) را ترک کنید تا سالم بمانید، و خدا را زیاد به یاد بیاورید تا غنیمت و ذخیره ای برای شما باشد، ای بندگان خدا با هم برادر باشید (رفتار برادرانه داشته باشید) تا در نزد خدا به نعمت همیشگی (بهشت) برسید.

 

در مورد سند این حدیث: لازم است ذکر شود که کتاب‌هایی که فقط کلمات گهربار امیر المؤمنین(ع) در آن‌ها جمع‌آوری شده است سه کتابند: «نهج البلاغه» نوشته ی «سید رضی»، «غرر الحکم» تألیف «ناصح الدین عبد الواحد» است، و «عیون الحکم والمواعظ» تألیف «علی بن محمد اللیثی الواسطی». گرچه سخنان آن حضرت در کتاب‌های دیگر هم آمده است؛ ولی آن کتاب‌ها منحصر به کلمات آن حضرت نیست و بیانات معصومین دیگر هم نقل شده است مانند کتاب «کافی» نوشته ثقه الاسلام «کلینی» و «تهذیب» و «استبصار» تألیف «شیخ طوسی» و «من لا یحضره الفقیه» نوشته ی «شیخ صدوق» و دیگر کتاب‌های حدیثی شیعه.