تعجب از خوشحالی با علم به مرگ: تفاوت میان نسخه‌ها

روایتی به نقل از تورات چنین بیان می‌کند: «در شگفتم از کسی که به مرگ یقین دارد خوشحالی می‌نماید …» آیا این حدیث معتبر است؟ مطابق این روایت کسی که به مرگ اعتقاد دارد نمی‌تواند خوشحالی کند؟

تعجب از خوشحالی با علم به مرگ روایتی است که در کتاب های ارشاد القلوب و اصول کافی بیان شده است. روایت در کتاب ارشاد القلوب روایت مرسل است و غیر قابل استناد اما روایت کافی صحیح است. جهت فهم رابطه علم به مرگ و خوشحالی باید ابعاد این موضوع و نیز ارتباط خوشحالی و اندوه با سعادت و شقاوت مشخص شود. برای رسیدن به این مقصود می‌تواند از آیات قرآنی استفاده شود. انسان مورد خطاب قرآن انسانی است که خدا را مالک همه چیز می‌داند و حتی سختی و گرفتاری این دنیا را امتحان الهی می‌داند در مقابل این دیدگاه، تفکر مادیون قرار دارد.

* روایت مرسل است لذا از نظر علم رجال نمی‌توان آن را معتبر دانست.

* سند روایت صحیح است، تمامی راویان در سند، امامی عادل هستند؛

* سعادت و شقاوت و عناوینی که این معنا را می‌رسانند، به اختلاف موارد مختلف می‌شود، خوشی و اندوه روح و خوشی و اندوه جسم و همچنین خوشی و اندوه انسان و خوشی و اندوه حیوان با یکدیگر متفاوت است. خوشحالی و غم بر اساس افراد و مصادیق دارای معانی متفاوت است و دو نگاه درباره آن وجود دارد: یکی از منظر اسلام و دیگری از منظر مادی.

روش قرآن در مسئله خوشحالی و غم با روش مادیین در این مسئله متفاوت است. قرآن سعادت و شقاوت حقیقی را ملاک قرار داده و مطابق با آن با پیروان خود سخن گفته است.<ref>جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ دوم، ۱۳۸۸ش.</ref> قرآن بیان می‌کند که دل به غیر خدا نبندید و به پیروان آیین اسلام این باور را می‌دهد که تنها مالک حقیقی همه چیز خدا است، چیزی جز به‌وسیله خدا استوار و پابرجا نخواهد بود. با چنین تفکری، انسان در دنیا چیزی به جز سعادت برای خود نمی‌بیند، آنچه می‌بیند سعادت روح و جسم است و غیر این را عذاب و دردسر می‌داند.  

در تفکر مادی، اسباب خوشی و سعادت، مادیات دنیایی در نظر گرفته می‌شود. در این تفکر مال و ثروت و اندوخته‌های مادی نقشی تاثیرگذار دارند. اما در تفکر قرآنی این نوع نگاه انسان را سردچار انحراف از راه و بی‌قراری بیان می‌کند. خداوند در قرآن فرموده: «به‌حال خودشان وابگذار تا در مادیات فروروند و سرگرم بازی باشد تا بناگاه روزی را که وعده داده شده‌اند دیدار کنند.»<ref>سوره معارج، آیه ۴۲.</ref> و نیز «تو از این در غفلت بودی. ما پرده از پیش چشمت کنار زدیم، و در نتیجه امروز چشمانت تیزبین شده است.»<ref>سوره ق، آیه ۲۲.</ref> و فرموده: «پس از هر کس که از یاد ما اعراض می‌کند و بجز زندگی دنیا نمی‌خواهند، روی برگردان، اینها سطح فکرشان اینقدر کوتاه است.»<ref>سوره نجم، آیه ۳۰.</ref> درک و طرز فکر در تفکر یکتاپرستی غیر از درک و طرز فکر مادییون است؛ در هر دو گروه انسان ملاک تفکر است اما در نتیجه دو راه متفاوت به دست می‌آید.<ref>المیزان، ج۳، ص۱۶.</ref>

انسان دیدگاه قرآن، مرگ را لقاء الهی و پل رسیدن به وعده‌های خداوند می‌داند و این بالاترین خوشی و لذت برای چنین تفکری است. در تفکر قرآنی بهره بردن از لذت‌های حلال دنیوی نیز مورد تاکید است. اما خوشحال به معنای خوش مطلق و عدم توجه به عاقبت انسان، در تفکر قرآنی معنا ندارد. اما تفکری که معتقد به جهان دیگری نیست مرگ را گذر از خوشی به سوی پایان و نیستی می‌داند. همچنین تفکر قرآنی سختی و مشکلات دنیا را امتحان الهی و شیرین و گوارا می‌داند. <ref>جوادی آملی، عبدالله، معاد در قرآن، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۶.</ref>