۱۱٬۸۸۹
ویرایش
سیر تحول خط در نگارش قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←قرن سوم، دوره تحول در نگارش قرآن
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
در ابتدا، به دستور امام علی(ع) و توسط ابوالاسود دوئلی، قواعد ساده‌ای تأسیس شد. ابوالاسود دوئلی برای نخستین بار با کمک یکی از نویسندگان، اعراب‌گذاری خط (حروف و کلمات) قرآن را آغاز کرد.<ref name=":0">علوم القرآن عند المفسرون، ج۱، ص۴۱۳–۴۱۶.</ref> در این دوران، نشانه حرکات در حروفِ قرآن کریم، به صورت نقطه بود؛ نقطه اول حروف، علامت فتحه و نقطهٔ آخر حروف، علامت ضمه و نقطهٔ زیرین حروف، علامت کسره بوده است. حجاج بن یوسف، از کاتبان و نویسندگان خود خواست که برای تشخیص حروف مشابه نیز، علایم و نشانه‌هایی وضع کنند. | در ابتدا، به دستور امام علی(ع) و توسط ابوالاسود دوئلی، قواعد ساده‌ای تأسیس شد. ابوالاسود دوئلی برای نخستین بار با کمک یکی از نویسندگان، اعراب‌گذاری خط (حروف و کلمات) قرآن را آغاز کرد.<ref name=":0">علوم القرآن عند المفسرون، ج۱، ص۴۱۳–۴۱۶.</ref> در این دوران، نشانه حرکات در حروفِ قرآن کریم، به صورت نقطه بود؛ نقطه اول حروف، علامت فتحه و نقطهٔ آخر حروف، علامت ضمه و نقطهٔ زیرین حروف، علامت کسره بوده است. حجاج بن یوسف، از کاتبان و نویسندگان خود خواست که برای تشخیص حروف مشابه نیز، علایم و نشانه‌هایی وضع کنند. | ||
{{همچنین ببینید|نوشتن قرآن بر روی اشیاء مختلف در زمان پیامبر}} | {{همچنین ببینید|نوشتن قرآن بر روی اشیاء مختلف در زمان پیامبر}} | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۷: | ||
== قرن سوم، دوره تحول در نگارش قرآن == | == قرن سوم، دوره تحول در نگارش قرآن == | ||
علامت‌هایی که اکنون برای بیان حرکات حروف استفاده می‌شود، از ابتکارات خلیل بن احمد است. به مرور زمان، عنایت و توجه مسلمانان به قرآن بیش‌تر شد. آنان تغییراتی در خط و رسم قرآن ایجاد کردند و در پایان قرن سوم بود که رسم‌الخط قرآن به حد اعلای زیبایی خود رسید. مردم در نوشتن قرآن با خطوط زیبا و به کار بردن علایم و نشانه‌ها بر یکدیگر پیشی می‌گرفتند و برخی علامت‌ها مانند تشدید و… را اختراع کردند؛ همچنین صنعت خط و حاشیه‌نگاری رو به پیشرفت گذاشت و با ظرافت ویژه‌ای در مصحف‌ها به کار برده شد.<ref>محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، ص۱۸۴–۱۸۷.</ref> | علامت‌هایی که اکنون برای بیان حرکات حروف استفاده می‌شود، از ابتکارات خلیل بن احمد است. به مرور زمان، عنایت و توجه مسلمانان به قرآن بیش‌تر شد. آنان تغییراتی در خط و رسم قرآن ایجاد کردند و در پایان قرن سوم بود که رسم‌الخط قرآن به حد اعلای زیبایی خود رسید. مردم در نوشتن قرآن با خطوط زیبا و به کار بردن علایم و نشانه‌ها بر یکدیگر پیشی می‌گرفتند و برخی علامت‌ها مانند تشدید و… را اختراع کردند؛ همچنین صنعت خط و حاشیه‌نگاری رو به پیشرفت گذاشت و با ظرافت ویژه‌ای در مصحف‌ها به کار برده شد.<ref>محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، ص۱۸۴–۱۸۷.</ref> | ||
سیوطی دربارهٔ آخرین تغییرات تکمیلی اعراب‌گذاری قرآن می‌گوید: در صدر اول، نشانهٔ حرکات حروف به صورت نقطه بوده است، نقطهٔ اول حروف، علامت فتحه و نقطهٔ آخر حروف، علامت ضمه و نقطهٔ زیرین حروف، علامت کسره به شمار می‌آمده است. علایمی که اکنون برای بیان حرکات حروف متداول است، از ابتکارات خلیل بن احمد فراهیدی است. همچنین نخستین کسی که همزه و تشدید را وضع کرد، خلیل بن احمد بود.<ref>الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۳۷۷–۳۷۸.</ref> | |||
قرآن کریم، با گذشت زمان، از جهت کتابت و زیبایی خط، سیر تکاملی خود را ادامه داد و خطاطان بزرگی در زیبایی و تکمیل خط آن تلاش نمودند. نخستین کسی که در این راه گام برداشت، «خالد بن ابی الهیاج» از اصحاب امیرالمؤمنین و از خوشنویسان و خطاطان معروف آن زمان بود. | قرآن کریم، با گذشت زمان، از جهت کتابت و زیبایی خط، سیر تکاملی خود را ادامه داد و خطاطان بزرگی در زیبایی و تکمیل خط آن تلاش نمودند. نخستین کسی که در این راه گام برداشت، «خالد بن ابی الهیاج» از اصحاب امیرالمؤمنین و از خوشنویسان و خطاطان معروف آن زمان بود. | ||