دلیل قصاص نشدن پدر برای قتل فرزند: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پایان سوال}}

{{پاسخ}}

بایدتوجه داشت که این آیات، تنها بیانگر حکم کلی و عام قصاص و تشریع آن در شریعت اسلام است بدون اینکه ازجزئیات و فروعات این حکم سخن به میان آورده باشد. بحث از جزئیات، فروعات و شرایط این حکم را به معصومین (ع) که مفسر و مبین آیات و احکام الهی هستند واگذار نموده‌است و اطاعت و تبعیّت از دستورات ایشان را بر مؤمنان واجب شمرده‌است تا در سایه آن احکام و دستورات الهی اجرا گردد و فرموده‌است: {{قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکمْ…}}.<ref>نساء / ۵۹.</ref> «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولوالامر (ائمه معصومین (ع))<ref>بر اساس روایات بسیاری منظور ازاولوالامر ائمه معصومین (ع) هستند ر.ک. طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۴۰۸ به بعد و تفسیر مجمع البیان، طبرسی، بیروت، دارالمعرفه، ج۳، ص۱۰۰.</ref> را».

نکته سوم: آنچه در قانون مجازات اسلامی آمده‌است یکی از شرایط اجرای قصاص می‌باشد که در روایات بدان اشاره شده‌است بر این اساس این حکم، مطابق روایات بوده و برگرفته از آنها می‌باشد.

این حکم نزد فقها قطعی و مسلم است تا آنجا که کسی در مورد آن اختلاف ننموده‌است. در کتاب شریف جواهر الکلام که یکی از جامع‌ترین کتب فقهی شیعه است چنین آمده‌است «الشرط الثالث: ان لا یکون القاتل ابا فلو قتل والد ولده لم یقتل به بلا خلاف اجده فیه بل الاجماع بقسمیه علیه مضافاً الی النصوص». «شرط سوم برای اجرای قصاص این است که قاتل پدر مقتول نباشد. پس اگر پدری فرزند خویش را به قتل برساند بواسطه آن کشته نمی‌شود و خلافی در این حکم ندیده‌ام بلکه این حکم مورد اجماع محصّل و منقول فقهاء است علاوه بر روایاتی که در این زمینه است».<ref>محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، تهران، المکتبه الاسلامیه، ۱۳۹۹ش، ج۴۱، ص ۱۵۹.</ref>

به برخی از روایاتی که مستند این حکم هستند اشاره می‌کنیم:

قال الباقر او الصادق ـ علیهما السلام ـ لایقاد والد بولده امام باقر یا امام صادق ـ علیهما السلام ـ فرمودند هیچ پدری بواسطه قتل فرزندش قصاص نمی‌شود.<ref>الحرالعاملی، وسائل الشیعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج۱۹، ص۵۶.</ref> در روایت دیگر چنین آمده‌است قال ابوعبدالله (ع) لا یقتل الوالد بولده و یقتل الولد بوالده امام صادق (ع) فرمودند: پدر به دلیل قتل فرزندش کشته نمی‌شود و فرزند بواسطه قتل پدرش کشته می‌شود.<ref>الحر العاملی، وسائل الشیعه، همان، ص۵۷.</ref>

مجازات تعزیری پدر برای قتل فرزند در مادة ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی نیز پیش‌بینی شده‌است که می‌گوید: «هر کس مرتکب قتل عمد شود… و به هر علت قصاص نشود… دادگاه مرتکب را به حبس از ۳ تا ده سال محکوم می‌نماید».

طبق این مادة مجازات تعزیری پدر در صورت کشتن فرزند در این دنیا، زندان به مدت ۳ تا ۱۰ سال است.

مجازات بعدی که برای پدر مشخص شده‌است. این است که لازم است دیة فرزند را به ورثه او پرداخت کند؛ البته هر چند خود پدر از ورّاث فرزند مقتول خویش است، لکن از دیه‌ای که پرداخت می‌کند ارث نمی‌برد و نه تنها چنین است، بلکه اگر فرزندش اموالی نیز داشته باشد، از آن اموال نیز ارث نخواهد برد. در قانون مدنی ما نیز در مادة ۸۸۰ تصریح شده‌است که «قتل از موانع ارث است» و قاتل از مقتول ارث نمی‌برد.

بنابراین حکمی که در قانون مجازات اسلامی در مورد عدم قصاص پدر یا جد پدری بواسطه قتل فرزندشان، حکمی است که برگرفته از روایات معصومین (ع) است و مستند به این روایات می‌باشد و تمامی فقهاء در مورد آن اتفاق نظر دارند و کسی در مورد آن اختلاف نکرده‌است و این حاکی از قطعیت و مسلّم بودن این حکم می‌باشد.

{{پایان پاسخ}}

{{پانویس|۲}}

{{شاخه