automoderated، دیوان‌سالاران، مدیران
۷٬۲۳۰
ویرایش
امام زمان(ع) در عقاید اهل‌سنت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
یکی دیگر از محققان، شمار روایانی از صحابه که روایات مهدی را نقل کرده‌اند ۳۳ نفر ذکر کرده‌است. وی علاوه بر افرادی که در بالا ذکر شد، به افرادی چون طلحه بن عبدالله، عبدالله بن عباس، عمار بن یاسر، ثوبان، قره بن ایاس مزنی، عبدالله بن حارث، ابوهریره، حذیفه بن یمان، ابو امامه، جابر بن ماجه، انس بن مالک، عمران بن حصین اشاره کرده‌است.<ref>غلامحسن محرمی، نگرشی تاریخی به حیات امام زمان (عج)، قم، پرتو ولایت، چ دوم، ۱۳۹۲ش، ص۴۲.</ref> | یکی دیگر از محققان، شمار روایانی از صحابه که روایات مهدی را نقل کرده‌اند ۳۳ نفر ذکر کرده‌است. وی علاوه بر افرادی که در بالا ذکر شد، به افرادی چون طلحه بن عبدالله، عبدالله بن عباس، عمار بن یاسر، ثوبان، قره بن ایاس مزنی، عبدالله بن حارث، ابوهریره، حذیفه بن یمان، ابو امامه، جابر بن ماجه، انس بن مالک، عمران بن حصین اشاره کرده‌است.<ref>غلامحسن محرمی، نگرشی تاریخی به حیات امام زمان (عج)، قم، پرتو ولایت، چ دوم، ۱۳۹۲ش، ص۴۲.</ref> | ||
بنابراین مسئله مهدویت به‌طور عموم در میان مسلمانان پذیرفته شده‌است و دانشمندان بزرگ اهل‌سنت نیز به صحت آن اعتراف کرده‌اند. در این میان می‌توانیم به افرادی چون ابوداود، احمدبن حنبل، ترمذی، ابن ماجه، حاکم، نسائی، طبرانی، رویانی، ابونعیم اصفهانی، دیلمی، بیهقی، ثعلبی، حموینی، مناوی، ابن مغازلی، محمدالصبان، ماوردی، گنجی شافعی، سمعانی، خوارزمی، شعرانی، دارقطنی، ابن صباغ مالکی، شبلنجی، محب الدین طبری، ابن حجر هیتمی، شیخ منصور علی ناصف، محمدبن طلحه، جلال‌الدین سیوطی، شیخ سلیمان حنفی، قرطبی، بغوی، … اشاره کنیم که اخبار مهدی را با تفصیل در کتاب‌های خود ثبت کرده‌اند.<ref>ر. ک. آیهالله صافی گلپایگانی، نوید امن و امان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ص۹۱–۹۲.</ref> | |||
پاره‌ای از این روایات دربارهٔ نَسَب آن حضرت، برخی در مورد شیوه حکومت‌داری و عدالت‌گستری و برخی دیگر در مورد علائم و حوادث قبل از ظهور و غیراین‌ها از مسائل مربوط به آن حضرت است. | پاره‌ای از این روایات دربارهٔ نَسَب آن حضرت، برخی در مورد شیوه حکومت‌داری و عدالت‌گستری و برخی دیگر در مورد علائم و حوادث قبل از ظهور و غیراین‌ها از مسائل مربوط به آن حضرت است. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
این عالم سنی تحقیق مفصلی دربارهٔ مهدی منتظر(ع) انجام داده و به اثبات صحت روایات مهدی و ظهور او پرداخته‌است. استاد خسروشاهی آن را با عنوان «مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه شیعه و اهل‌سنت» به فارسی منتشر کرده‌است. | این عالم سنی تحقیق مفصلی دربارهٔ مهدی منتظر(ع) انجام داده و به اثبات صحت روایات مهدی و ظهور او پرداخته‌است. استاد خسروشاهی آن را با عنوان «مصلح جهانی و مهدی موعود از دیدگاه شیعه و اهل‌سنت» به فارسی منتشر کرده‌است. | ||
== | ==تواتر احادیث مهدی(ع) در منابع اهل‌سنت== | ||
با مراجعه به کتاب‌های محدثان بزرگ اهل‌سنت می‌بینیم که آن‌ها در کتاب‌های خود به‌طور فراوان روایات مربوط به حضرت مهدی(ع) را از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند.<ref>ر. ک. العمیدی، پیشین، ص۶۹.</ref>در حقیقت عالمان حدیث اهل‌سنت از ابتدا تاکنون، نسبت به احادیث مربوط به امام مهدی(ع) بسیار توجه نشان داده و آن‌ها را در ضمن دیگر احادیث یا جداگانه جمع‌آوری کرده‌اند. از جمله محدثان مشهور اهل‌سنت که نسبت به نقل احادیث مهدی(ع) کوشیده‌اند می‌توان به: ابوداود، ترمذی، ابن ماجه و نسایی در کتاب‌های «سنن» خودشان، احمد بن حنبل در «مسند» و حاکم نیشابوری در کتاب «المستدرک علی الصحیحین» اشاره کنیم. برخی دیگر از محدثان و عالمان اهل‌سنت از جمله سیوطی، ابن کثیر، ابن حجر و صاحب کنزالعمال نیز آثار خاص و جداگانه‌ای دربارهٔ امام مهدی(ع) به رشته تحریر درآورده‌اند.<ref>علی نوری، پیشین، ص۲۸.</ref> | با مراجعه به کتاب‌های محدثان بزرگ اهل‌سنت می‌بینیم که آن‌ها در کتاب‌های خود به‌طور فراوان روایات مربوط به حضرت مهدی(ع) را از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده‌اند.<ref>ر. ک. العمیدی، پیشین، ص۶۹.</ref>در حقیقت عالمان حدیث اهل‌سنت از ابتدا تاکنون، نسبت به احادیث مربوط به امام مهدی(ع) بسیار توجه نشان داده و آن‌ها را در ضمن دیگر احادیث یا جداگانه جمع‌آوری کرده‌اند. از جمله محدثان مشهور اهل‌سنت که نسبت به نقل احادیث مهدی(ع) کوشیده‌اند می‌توان به: ابوداود، ترمذی، ابن ماجه و نسایی در کتاب‌های «سنن» خودشان، احمد بن حنبل در «مسند» و حاکم نیشابوری در کتاب «المستدرک علی الصحیحین» اشاره کنیم. برخی دیگر از محدثان و عالمان اهل‌سنت از جمله سیوطی، ابن کثیر، ابن حجر و صاحب کنزالعمال نیز آثار خاص و جداگانه‌ای دربارهٔ امام مهدی(ع) به رشته تحریر درآورده‌اند.<ref>علی نوری، پیشین، ص۲۸.</ref> | ||
تعداد ۱۷ نفر از دانشمندان بزرگ اهل‌سنت، به | تعداد ۱۷ نفر از دانشمندان بزرگ اهل‌سنت، به متواتر بودن احادیث مهدی در کتاب‌های خود، تصریح کرده‌اند.<ref>ر. ک. مهدی پیشوائی، سیره پیشوایان، قم، انتشارات مؤسسه امام صادق، چ هشتم، ۱۳۷۸ش، ص۶۹۸.</ref> العمیدی از محققانی است که در این زمینه کارهای زیادی کرده‌است، می‌نویسد: «علمای علم درایه و عده‌ای از کسانی که در امر تدریس یا تحقیق علوم حدیث از تخصص برخوردارند، به متواتر بودن احادیث مهدی در کتب اهل‌سنت، مانند صحاح و مسانید، تصریح کرده‌اند»<ref>العمیدی، پیشین، ص۷۶.</ref>سپس به صورت تفصیلی به ذکر نام و تصریحات آن‌ها می‌پردازد. در میان آن‌ها اسامی بزرگانی چون بر بهاری حنبلی (م۳۲۹ق)، محمد بن حسین ابری شافعی (م۳۶۳ق)، قرطبی مالکی (م۷۶۱ق)، حافظ جمال الدین المزی (م۷۴۲ق)، ابن قیم جوزی (م۷۵۱ق)، شمس الدین سخاوی (م۹۰۲ق)، سیوطی (م۹۱۱ق)، ابن حجر هیتمی (م۹۷۴ق)، و متقی هندی (م۹۷۵ق) و … دیده می‌شود.<ref>همان، ص۷۶–۸۰.</ref> | ||
لازم به ذکر می‌نماید که احادیث متواتر به احادیثی گفته می‌شود که کثرت راویان آن در هرطبقه به حدی است که عادتاً تبانی آن‌ها بر کذب محال است. چنین اخباری عادتاً علم‌آور است. در مقابل، خبر واحد است که تنها مفید ظن خواهد بود.<ref>شیخ عبدالله مامقانی، مقیاس الهدایه فی علم الدرایه، قم، مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث، چ اول، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۸–۱۱۲.</ref> | لازم به ذکر می‌نماید که احادیث متواتر به احادیثی گفته می‌شود که کثرت راویان آن در هرطبقه به حدی است که عادتاً تبانی آن‌ها بر کذب محال است. چنین اخباری عادتاً علم‌آور است. در مقابل، خبر واحد است که تنها مفید ظن خواهد بود.<ref>شیخ عبدالله مامقانی، مقیاس الهدایه فی علم الدرایه، قم، مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث، چ اول، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۰۸–۱۱۲.</ref> | ||
نمونه‌هایی از تصریح عالمان سنی‌مذهب بر تواتر اخبار مهدی | ===نمونه‌هایی از تصریح عالمان سنی‌مذهب بر تواتر اخبار مهدی=== | ||
* حافظ ابو عبدالله گنجی شافعی (متوفای ۶۵۸ق) در کتاب «البیان فی اخبار صاحب الزمان» می‌نویسد: «احادیث پیامبر اکرم(ص) دربارهٔ مهدی، به دلیل راویان بسیاری که دارد، به حد تواتر رسیده‌است».<ref>البیان فی اخبار صاحب الزمان، قم مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، چ ششم، ۱۴۱۷ق، ص۱۲۴.</ref> | |||
* ابن حجر عسقلانی شافعی (متوفای ۸۵۲ ق)، در کتاب فتح الباری فی شرح صحیح البخاری می‌نویسد: «احادیث متواتری وجود دارد، حاکی از اینکه مهدی(ع) از این امت است و عیسی(ع) از آسمان فرود آمده و پشت سر وی نماز خواهد گزارد».<ref>فتح الباری بشرح صحیح البخاری، بیروت، دار المعرفه، ج۶، ص۴۹۳–۴۹۴.</ref> | |||
* شیخ منصور علی ناصف از علمای بزرگ و معاصر الازهر و مؤلف کتاب «التاج الجامع للاصول» می‌نویسد: «در میان دانشمندان گذشته و امروز مشهور است که در آخر الزمان به حتم و یقین مردی از اهل‌بیت پیامبر که نام او مهدی است، ظهور خواهد کرد. او بر همه کشورهای اسلامی تسلط خواهد یافت. مسلمانان، همه پیرو او خواهند شد، او در میان آنان به عدالت رفتار می‌کند و دین را قوت می‌بخشد. آنگاه دجّال پیدا می‌شود و عیسای مسیح، از آسمان فرود می‌آید و دجال را می‌کشد، یا با مهدی در کشتن دجال همکاری می‌کند. سخنان و احادیث پیامبر دربارهٔ مهدی را جماعتی از نیکان اصحاب پیامبر روایت کرده‌اند، محدثان بزرگی مانند ابوداود، ترمذی، ابن ماجه، طبرانی، ابویعلی، بزاز، امام احمد بن حنبل و حاکم نیشابوری آن احادیث را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند».<ref>التاج الجامع للاصول، قاهره، داراحیاء الکتب العربیه، چ دوم، ج۵، ص۳۱۰.</ref> | |||
==نمونه روایات مهدی(ع) در منابع اهل‌سنت== | |||
===وعده به ظهور منجی=== | |||
* از ام سلمه نقل شده‌است: «از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: مهدی موعود از عترت من و اولاد فاطمه (س) است».<ref>ابی داود، سنن، تحقیق سعید محمد اللحام، دارالفکر، چ اول، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۱۰.</ref> | |||
* امام علی بن ابی طالب(ع) از پیامبر(ص) روایت کرده‌اند که فرمود: «اگر از عالم جز روزی باقی نمانده باشد، خدا مردی از اهل‌بیت مرا برمی‌انگیزد تا دنیا را پر از عدل و داد کند؛ چنان‌که از ستم پر شده‌است».<ref>همان.</ref> | |||
* ابوسعید خدری می‌گوید: «پیامبر(ص) فرمود: مهدی ما بلندپیشانی و باریک‌بینی است. زمین را پراز عدل و داد می‌کند؛ چنان‌که از ظلم و ستم پر شده‌است. مدت هفت سال حکومت می‌کند».<ref>همان، ص۲۰۸</ref> | |||
===نام دوازده امام در روایات اهل‌سنت=== | |||
علاوه بر این تعدادی از علمای بزرگ اهل‌سنت، احادیث نام‌های دوازده امام را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند. ما در اینجا به چند مورد از این احادیث اشاره می‌کنیم: | |||
* ابوالفتح محمد بن الفوارس در کتاب «اربعین» از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده‌است: «وقتی که خدای تعالی حضرت ابراهیم(ع) را آفرید پرده را از جلوی چشم او کنار زد. در این هنگام او نگریست و نوری را دید. از خدای تعالی پرسید که این نور چیست؟ خدای تعالی فرمود: این نور محمد(ص) برگزیده‌ام است. بازپرسید، در کنار آن، نور دیگری می‌بینم؟ فرمود: ای ابراهیم! این نور علی(ع) یاور دینم است. بازپرسید: در کنار آن دو، نور دیگر می‌بینم؟ فرمود: این نور فاطمه (س) است که بعد از پدر و شوهرش است. به سبب او دوستدارانش (از آتش) آزاد شده‌اند. باز ابراهیم پرسید: دو نور دیگر در کنار نورهای سه‌گانه می‌بینم؟ فرمود: ای ابراهیم! این دو حسن و حسین‌اند که بعد از نور پدر، مادر و جدشان قرار دارند. ابراهیم عرض کرد: بار خدایا ۹ نور دیگر می‌بینم که نورهای پنجگانه را احاط کرده‌اند. فرمود: ای ابراهیم! اینان امامان از فرزندان آن‌ها هستند. پرسید: چگونه شناخته می‌شوند؟ فرمود: ای ابراهیم! اولشان علی بن الحسین، پس از او محمد بن علی، جعفر بن محمد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی، علی بن محمد، حسن عسکری و مهدی محمد بن الحسن صاحب الزمان».<ref>ابوالفتح، محمد بن ابی الفوارس، الاربعون، خطی، ص۳۸؛ به نقل از محرمی، پیشین، ص۹۴.</ref> | |||
* ابن عباس از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند: «مردی یهودی که به او نعثل می‌گفتند، خدمت پیامبر رسید و گفت مسائلی در سینه‌ام خلجان می‌کند که می‌خواهم بپرسم. در ضمن گفتگو از پیامبر پرسید وصی تو کیست؟ حضرت فرمود: وصی من علی بن ابی طالب است. بعد از او دو سبطم حسن و حسین(ع) هستند و بعد از آن‌ها نه امام از صلب حسین(ع). یهودی گفت: ای محمد! آن‌ها را برایم نام ببر. حضرت فرمود: بعد از حسین پسرش علی، بعد از علی پسرش محمد، بعد از محمد پسرش جعفر، بعد از جعفر پسرش موسی، بعد از موسی پسرش علی، بعد از علی پسرش محمد، بعد از محمد پسرش علی، بعد از علی پسرش حسن بعد از حسن پسرش حجت محمد مهدی است اینها دوازده نفرند».<ref>ابراهیم بن سعد الدین شافعی، فرائد السمطین، بیروت، مؤسسه المحمود، چ اول، ۱۴۰۰ق، ج۲، ص۱۳۲؛ قندوزی، ینابیع الموده لذوی القربی، قم، اسوه، چ دوم، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۸۱.</ref> | |||
* ابن عباس نقل کرده که پیامبر(ص) فرمود: «من، علی، حسن، حسین و نه تن از فرزندان حسین پاک و معصوم هستیم. عبایه بن ربعی به‌طور مرفوع از پیامبر نقل کرده، که پیامبر فرمود: من سید پیامبران و علی سید اوصیا است. اوصیای بعد از من دوازده نفرند. اولشان علی و آخرشان قائم مهدی است».<ref>شافعی، پیشین، ج۲، ص۱۳۳؛ قندوزی، پیشین، ح۳، ص۳۹۱.</ref> | |||
همه فرقه‌های دین اسلام به امام مهدی(ع) و ظهور آن حضرت در آخرالزمان به عنوان منجی اعتقاد دارند. زمان تولد حضرت فرقه‌های اسلامی نظرات مختلفی ارائه کرده‌اند. ابن ابی‌الحدید از دانشمندان اهل سنت در مورد امام زمان نوشته‌است: «میان همه مسلمانان اتفاق قطعی است که عمر دنیا و احکام و تکالیف پایان نمی‌پذیرد، مگر پس از [[ظهور مهدی(عج)]]».<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، تهران، من منشورات مکتبه الصدر، بی‌تا، ص۳.</ref> | همه فرقه‌های دین اسلام به امام مهدی(ع) و ظهور آن حضرت در آخرالزمان به عنوان منجی اعتقاد دارند. زمان تولد حضرت فرقه‌های اسلامی نظرات مختلفی ارائه کرده‌اند. ابن ابی‌الحدید از دانشمندان اهل سنت در مورد امام زمان نوشته‌است: «میان همه مسلمانان اتفاق قطعی است که عمر دنیا و احکام و تکالیف پایان نمی‌پذیرد، مگر پس از [[ظهور مهدی(عج)]]».<ref>صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، تهران، من منشورات مکتبه الصدر، بی‌تا، ص۳.</ref> | ||
=== اهل‌سنت و | === موارد اختلافی اهل‌سنت و شیعیان در مورد امام زمان(ع) === | ||
در این که تمامی فرق اسلامی اعمّ از [[اهل سنت]] و [[شیعه]] و نیز کلیّه فرق منشعب از اینها به[[امام زمان(عج)]] و ظهور آن حضرت در [[آخر الزمان]] معتقدند شکی نیست. اما در این که آیا آن حضرت امروزه در قید حیات هستند یا در آخرالزمان متولد خواهندشد بین فرق اسلامی اختلاف است؛ و این اختلاف در فرقه‌های اهل سنت چشم‌گیر است که می‌توان این اختلافات را در دو مورد بیان کرد: | در این که تمامی فرق اسلامی اعمّ از [[اهل سنت]] و [[شیعه]] و نیز کلیّه فرق منشعب از اینها به[[امام زمان(عج)]] و ظهور آن حضرت در [[آخر الزمان]] معتقدند شکی نیست. اما در این که آیا آن حضرت امروزه در قید حیات هستند یا در آخرالزمان متولد خواهندشد بین فرق اسلامی اختلاف است؛ و این اختلاف در فرقه‌های اهل سنت چشم‌گیر است که می‌توان این اختلافات را در دو مورد بیان کرد: | ||
== زنده بودن مهدی(ع) == | === زنده بودن مهدی(ع) === | ||
برخی از علماء اهل سنت بر این باورند که حضرت مهدی (عج) متولد شده و در حال حاضر در قید حیات بوده و در آخرالزمان ظهور خواهدکرد. از قائلین به این نظریه می‌توان به حافظ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی (۱۲۹۴ق)، شیخ مؤمن بن حسن بن مؤمن شبلنجی شافعی، سبط ابن جوزی (۶۵۴ق)، گنجی شافعی (۶۵۸ق) و دیگران اشاره کرد. | برخی از علماء اهل سنت بر این باورند که حضرت مهدی (عج) متولد شده و در حال حاضر در قید حیات بوده و در آخرالزمان ظهور خواهدکرد. از قائلین به این نظریه می‌توان به حافظ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی (۱۲۹۴ق)، شیخ مؤمن بن حسن بن مؤمن شبلنجی شافعی، سبط ابن جوزی (۶۵۴ق)، گنجی شافعی (۶۵۸ق) و دیگران اشاره کرد. | ||
قندوزی حنفی در «ینابیع الموده»، به تفصیل در رابطه با پدر و مادر و نحوه تولد آن حضرت به روایت [[حکیمه خاتون]] دختر [[امام جواد(ع)]] پرداخته‌است.<ref>قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده، قم، انتشارات شریف رضی، چاپ اول، ۱۳۷۱، ج۲، ص۴۶۴.</ref> شبلنجی در «نور الابصار»،<ref>شبلنجی شافعی، مؤمن بن حسن بن مؤمن، نور الابصار، بیروت، دارالجبیل، ۱۴۰۹ق، ص۳۴۲.</ref> ابن جوزی در «تذکره الخواص»<ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، بیروت، مؤسسه اهل البیت، ۱۴۰۱ ق، ص۳۲۵.</ref> و گنجی شافعی در «البیان» به مطالبی از این قبیل اشاره کرده‌اند.<ref>گنجی شافعی، البیان فی اخبار صاحب الزمان (عج)، منشورات مؤسسه الهادی للمطبوعات، ۱۳۹۹ق، ص۱۴۸.</ref> | قندوزی حنفی در «ینابیع الموده»، به تفصیل در رابطه با پدر و مادر و نحوه تولد آن حضرت به روایت [[حکیمه خاتون]] دختر [[امام جواد(ع)]] پرداخته‌است.<ref>قندوزی حنفی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع الموده، قم، انتشارات شریف رضی، چاپ اول، ۱۳۷۱، ج۲، ص۴۶۴.</ref> شبلنجی در «نور الابصار»،<ref>شبلنجی شافعی، مؤمن بن حسن بن مؤمن، نور الابصار، بیروت، دارالجبیل، ۱۴۰۹ق، ص۳۴۲.</ref> ابن جوزی در «تذکره الخواص»<ref>ابن جوزی، تذکره الخواص، بیروت، مؤسسه اهل البیت، ۱۴۰۱ ق، ص۳۲۵.</ref> و گنجی شافعی در «البیان» به مطالبی از این قبیل اشاره کرده‌اند.<ref>گنجی شافعی، البیان فی اخبار صاحب الزمان (عج)، منشورات مؤسسه الهادی للمطبوعات، ۱۳۹۹ق، ص۱۴۸.</ref> | ||
== تولد در آخرالزمان == | === تولد در آخرالزمان === | ||
برخی دیگر از علماء اهل سنت بر این عقیده‌اند که حضرت مهدی (عج) در آخر الزمان متولد شده و سپس ظهور خواهد کرد. | برخی دیگر از علماء اهل سنت بر این عقیده‌اند که حضرت مهدی (عج) در آخر الزمان متولد شده و سپس ظهور خواهد کرد. | ||