ذکر «لاحول و لاقوه الا بالله»: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش و کلمه «قوّه» به مفهوم استطاعت و توانایی است؛ بنابراین معنای عبارت فوق چنین است: هیچ حرکت و استطاعتی جز به مشیت خداوند بزرگ نیست.<ref>ابن منظور، لسان العرب، بیروت، دار احیاء تراث العربی، ج۳، ص۴۰۳؛ و علی اکبر، دهخدا، لغت نامه، چاپ دانشگاه تهران، ج۶.</ref>

در تفسیر مفهوم {{متن عربی|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ}} باید گفت: تمام افعال انسان‌ها با قدرت الهی بوجود می‌آید، اگرچه به لحاظ اینکه انسان‌ها در انجام آن برخوردار از اراده و اختیار هستند، به عنوان کارهای بشری بشمار می‌روند، اما حقیقت این است که توانایی بشر در انجام کارهای خود، تنها از جانب خدای قادر متعال است، البته فراموش نکنیم که حدیث مورد بحث، به هر نوع قدرت و توانایی و هر نوع جنبش و تحرکی در همه جهان هستی نظر دارد، نه فقط قدرت استطاعت در انسان، لذا چنین برداشتی شکوه ویژه ای به معنای حدیث می‌دهد و تأثیر به‌سزایی در خداشناسی و خداباوری انسان با ایمان دارد.

شخصی از امام محمد باقر(ع) دربارهٔ معنای عبارت «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» پرسید، آن حضرت در پاسخ فرمود: ما توانی در ترک معصیت الهی و قدرتی در اطاعت پروردگار جز با توفیق و یاری خداوند. بنابراین براساس این روایت هر چیزی به خواست الهی است و خواست خداوند بر همه خواست‌ها غلبه می‌یابد و هر آنچه که پروردگار متعال اراده کند انجام می‌دهد.

زمانی که «عبادیه بن ربعی» از امام علی(ع) درباره استطاعت و قدرت بندگان خدا پرسید، آن حضرت فرمود: آیا قدرت تو در انجام کارها به‌طور شرکت و معیت با خداست یا آنکه در افعال و کارهای خود مستقل هستی، به طوری که محتاج به خدا نیستی؟ «عبادیه» ساکت و متحیر شد، حضرت فرمود: چرا پاسخ نمی‌دهی؟ اگر بگویی در کارهای خود با اشتراک خدا قادرم، تو را می‌کشم، زیرا این عقیده مستلزم شرک به خداست و نیز اگر بگویی به نحو مستقل قادرم، تو را خواهم کشت، زیرا این عقیده مستلزم ضعف سلطنت الهی است، «عبادیه» عرض کرد: پس چه بگویم؟ علی(ع) فرمود: بگو با اعطای قدرت از جانب خدا، قادرم، آیا نشنیده‌ای که مردم، قدرت را از خداوند طلب می‌کنند و می‌گویند: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ». خداوند منشأ همه قدرت‌ها است و هر کاری تنها با قدرت الهی تحقق می‌یابد.

اهمیت حدیث {{متن عربی|لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ}} در این است که هم در متون روایی و آثار فقهی و هم در دانش‌هایی چون کلام و اخلاق و نیز در دعا و مناجات مورد کاربرد و استناد قرار گرفته‌است.  

خداوند برای این دعا ارزش و فضیلت ویژه ای قرار داده‌است. پیامبر(ص) در معراج خود به خدا عرض کرد: پروردگارا! تو به انبیای خود فضایلی کرامت نمودی، به من نیز کرامت کن، خدا فرمود: در میان آنچه عطا کرده‌ام، به تو دو کلمه عطیه داده‌ام که در زیر عرشم نوشته شده ‌است و آن دو کلمه عبارتست از کلمه «لاحول ولا قوه الا بالله… و کلمه «لامنجا منک الا الیک»<ref>طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، مترجم سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۳۷۴ق، ج۱۳، ص۱۷.</ref>

ابن مسعود از پیامبر(ص) روایت کرده که فرمود: من ابراهیم(ع) را در شب معراج دیدم و به من گفت: ای محمد(ص) سلام مرا به امت برسان و به آنها بگو، زمین بهشت، زمین پاکیزه و قابل کشت و زرع و آب آن گواراست و همه آن دشت هموار است و نهال‌هایی که می‌توانید بفرستید کلمه «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» و کلمه «لاحول ولا قوه الا بالله» است!