راه‌های تبدیل علم به ایمان: تفاوت میان نسخه‌ها

۱. همانطور كه مي‌دانيد، ميان علم يعني دانستن و ايمان، تفاوت وجود دارد. يعني دانستن اينكه خداوند وجود دارد به معني ايمان به او نيست. بنابراين هر جا علم باشد، اينگونه نيست که ضرورتا ايمان هم وجود داشته باشد. اما اين نکته را نيز نبايد فراموش کنيم که براي اينکه ايمان بوجود آيد حتما بايد نوعي آگاهي و علم وجود داشته باشد چرا که انسان نمي¬تواند به چيزي که نسبت به آن کاملا جاهل است ايمان بياورد. و هر چه كه علم او بيشتر باشد مي‌تواند در استحكام ايمان او موثر باشد.  

۲. مرتبه بعد از علم، ايمان است كه به معناي تسليم توام با اطمينان خاطر است. قرآن كريم ايمان به معناي اعتقاد علمي را تأييد نمي كند، بلكه بهترين معناي آن همان تسليم است. زيرا مي بينيم قرآن كريم كساني را كه اعتقاد دارند، ولي تسليم عقيده خويش نيستند كافر مي شمارد {{قرآن|وجحدوا بها و استيقنتها انفسهم ظلما و علوّا}}<ref>نمل، ۲۷/۱۴</ref>. و يا بسياري از اهل كتاب به حضرت رسول اكرم صلّي اللّه عليه و آله علم داشتند و مي‌دانستند او پيامبر است، و حتي او را مانند پسران خود مي‌شناختند ولي حق را كتمان مي‌كردند و به عقيده خويش تسليم نبودند: {{قرآن|الذين آتيناهم الكتاب يعرفونه كما يعرفون ابناءهم و ان فريقا منهم ليكتمون الحق و هم يعلمون}}<ref>بقره، ۲/۱۴۶</ref> بنابراين ، ايمان به معناي اعتقاد تنها نيست بلكه به معناي تسليم در ظاهر و باطن است و مؤمن آنست كه به حق تسليم شود. {{قرآن|انما المؤمنون الذين امنوا باللّه و رسوله ثم لم يرتابوا}}<ref>حجرات، ۱۵/۴۹</ref>-<ref>جوادي آملي ،عبدالله ، منزلت عقل در هندسه معرفت ديني ،نشر اسراء،قم ، ۱۳۸۶،ص ۲۱-۲۰</ref>

۳. حال پس از اين توضيحات به پاسخ سوال شما نزديكتر مي‌شويم كه علم چگونه تبديل به ايمان مي‌شود؟ و چه عواملي مانع ايمان آوردن مي‌شوند؟ در پاسخ بايد گفت كه در اينجا  اراده و خواست انسان و انگيزه عمل، نقش اساسي را به عهده دارد. يعني اينكه شخص بخواهد كه ايمان بياورد يا ايمان خود را زيادتر كند. و بخواهد كه فرامين الهي را اجرا كند. و به اين كار علاقه داشته باشد. زيرا واضح است كه انسان وقتي به كاري علاقه داشته باشد آن كار را هرچند سخت باشد انجام مي‌دهد. حال ممكن است كه اين علاقه به خاطر محبت باشد. يعني انسان خداوند را دوست داشته باشد. به خاطر نعمت‌هايش يا آفرينش ما، والدين‌مان و كلا حس تشكر از خداوند باشد. يا مانند مخلصين به خاطر خود خدا و كمالاتش و.... او را لايق عبادت و پرستش بداند و يا به دليل دوست داشتن بهشت يا ترس از عذاب جهنم يا عذاب قبر باشد. كه همه اينها مي‌تواند انگيزه براي تسليم شدن و پذيرش ايمان باشد. پس بايد اراده را قوي كرد و انگيزه و محبت به خدا و همچنين خشيت از او را در خود تقويت كرد تا ايمانمان رشد كند. از طرفي موانعي هم بر سر ايمان وجود دارد كه اصلي‌ترين آنها حب دنيا، حب نفس، لجاجت و... هستند.  

۴. راهكار‌هاي عملي تقويت اراده و انگيزه ايمان.

الف. دقت و تفكّر: قرآن در موارد متعدّد ما را تشويق به نظر مي كند، يعني نگرشي جستجوگرانه و مشاهده اي همراه با تفكر و ژرف نگري تا بتوانيم با انديشه بيشتر در آيات الهي و نشانه هاي خدا در عالم طبيعت و در وجود انسان، به شناخت حضوري و آگاهانه دست پيدا كنيم و به تدريج حضور خدا را در زندگي خود درك، و خود را در محضر او و او را ناظر بر كار خود بدانيم. به اين آيات كه ما را به دقت نظر دعوت مي كند توجه نماييم:

بگو نظر كنيد كه چه چيزهايي در آسمان و زمين است.}}<ref>يونس/ ۱۰۱.</ref> بگو در زمين سير كنيد و نظر كنيد كه چگونه آفرينش را آغاز كرد.<ref>اعراف/ ۳۶.</ref> آيا به شتر نظر نمي كنيد كه چگونه آفريده شده و به آسمان كه چگونه برافراشته و به كوهها كه چگونه برپا و به زمين كه چگونه گسترده شده است.<ref>الغاشيه/ ۱۷.</ref>

ب. توکل به خداي متعال: در تمام امور و رسيدن به اين حقيقت که خداوند بهترين حامي انسان است {{قرآن|الذين قال لهم الناس انّ الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم فزادهم ايماناً و قالوا حسبنا الله و نعم الوکيل<ref>آل عمران / ۱۷۳.</ref>؛ اينها کساني بودند که (بعضي از) مردم به آنان گفتند: «مردم براي (حمله به) شما اجتماع کرده¬اند؛ از آنها بترسيد!» اما اين سخن بر ايمانشان افزود و گفتند: «خدا ما را کافي است، او بهترين حامي ماست.»

ج، د. تلاوت قرآن و توجه و تفکر در آن و ترس و خشوع در برابر خداوند متعال {{قرآن|انما المؤمنون الذين اذا ذکر الله وجلت قلوبهم و اذا تليت عليهم آياته زادتهم ايماناً و علي ربهم يتوکلون}}<ref>انفال / ۲.</ref>؛ «مؤمنان تنها کساني هستند که هر گاه نام خدا برده شود دلهايشان ترسان مي¬گردد و هنگامي که آيات او بر آنها خوانده مي¬شود، ايمانشان فزونتر مي¬گردد و تنها بر پروردگارشان توکل دارند».

هـ. رشد ايمان صادقين با لطف الهي: {{قرآن|هو الذي انزل السکينۀ في قلوب المؤمنين ليزدادوا ايمانا مع ايمانهم}}<ref>فتح / ۴۸.</ref>؛ «او است آن کس که در دل¬هاي مؤمنان آرامش را فرو فرستاد تا ايماني بر ايمان خود بيفزايند».

مطابق آيه شريفه کساني که در ايمانشان راستين و صادق هستند خداي متعال حالت طمأنينه و آرامشي خاص بر قلب و روح آنان حاکم مي¬فرمايد که موجب تقويت و ازدياد ايمان آنان مي¬شود.}}<ref>مصباح يزدي محمد تقي، به سوي او، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، تلخيص از ص۱۹۱ تا ص۲۴۰</ref>

اما چه کساني در ايمانشان صادقند. کساني که اعتقاد و عملشان يکي است به آنچه که رسول خدا آورده است ايمان دارند و در عمل، آن را پياده مي¬کنند.<ref>بقره/ ۱۷۷</ref>

و. ياد و توجه دائم به خداوند: تقويت اين حالت که خداوند هميشه ناظر اعمالمان مي¬باشد. مي تواند موجب سکينه و اطمينان قلبي از سوي خداوند مي¬شود، همان اطميناني که موجب فزوني ايمان مي¬شود.

{{قرآن|الذين ءامنوا و تطمئنّ قلوبهم بذکر الله الا بذکر الله تطمئنّ القلوب<ref>رعد / ۲۸.</ref>؛ «آنها کساني هستند که ايمان آورده¬اند و دلهايشان به ياد خدا مطمئن و آرام است: آگاه باشيد تنها با ياد خدا دلها آرامش مي¬يابد»

ز. اجتناب از سرگرمي ها و امور لغو: قرآن كريم در توصيف مومنين مي‌فرمايد: {{قرآن|قد افلح المؤمنون... الذين هم عن اللّغو معرضون}}<ref>مؤمنون/ ۳.</ref> اين آيه كريمه يكي از نشانه هاي مؤمن را اعراض و روگرداني از لغو و بيهودگي معرفي مي نمايد. شخصي از امام صادق (ع) پرسيد: شكار و چوگان بازي و بازي با شطرنج چگونه است؟ امام (ع) فرمود: مؤمن فرصت پرداختن به اينگونه كارها را ندارد.<ref>محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمه، واژه اللّهو، به نقل از ج ۲، بهترين راه شناخت خدا، ص ۸۰، از مؤلف مذكور.</ref>

 

تمام موانع ايمان به خدا يك ريشه اساسي دارد و آن حب دنيا، هوسراني، خود خواهي و گناه است. وقتي كه هوي و هوس  به تعبير قرآن كريم<ref>الجاثيه/ ۲۳.  {{قرآن|أَ فَرَءَيْتَ مَنِ اتخََّذَ إِلَهَهُ هوئهَ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلىَ‏ عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلىَ‏ سمَْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلىَ‏ بَصَرِهِ غِشَاوَه فَمَن يهَْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ  أَ فَلَا تَذَكَّرُون‏}}</ref> خداي انسان شد، راه شناخت و ايمان را بر انسان مي بندد، و انسان به تدريج موقعيت خود را در جهان هستي فراموش مي كند و در غفلت و گمراهي قرار مي گيرد.<ref>محمدي ري شهري، محمد، بهترين راه شناخت خدا، چاپ دوم، ۱۳۶۱، انتشارات ياسر، ج ۱، ص ۱۰۱ـ۷۴.</ref>