automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۱۴۷
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۷: | خط ۷: | ||
لازم است بعنوان مقدمه به مهمترین نظریه و تئوریهایی که در زمینه فلسفه مجازات از طرف فلاسفه و حقوقدانان مطرح شده است بپردازیم و سپس نظریه اسلام را در این زمینه بیان کنیم. لازم است ذکر شود که پرداختن به این نظریه به اختصار و در حد لازم میباشد. | لازم است بعنوان مقدمه به مهمترین نظریه و تئوریهایی که در زمینه فلسفه مجازات از طرف فلاسفه و حقوقدانان مطرح شده است بپردازیم و سپس نظریه اسلام را در این زمینه بیان کنیم. لازم است ذکر شود که پرداختن به این نظریه به اختصار و در حد لازم میباشد. | ||
== دیدگاه سزادهی == | |||
این دیدگاه معتقد است مشروعیت مجازات ناشی از جُرم ارتکابی است فلذا باید دقیقاً متناسب با آن باشد. مجازات مجرم، اقامه عدالت کیفری در جامعه است و این بهترین دلیل و توجیه برای اعمال مجازات است. «عدالت کیفری نظم مختل شده را احیا میکند و با مجازات شبیه به بزه، تعادل را در جامعه برقرار میسازد و به همین جهت باید طبق مفاهیم قصاص دقیقاً همانند جرم ارتکابی باشد و بین شدت کیفر و شدّت بِزه شباهت وجود داشته باشد.»<ref>ژان پراول، تاریخ اندیشههای کیفری، ترجمه نجفی ابرند آبادی، علی حسین، ص۱۷.</ref> | |||
بر این اساس مجرم مورد تحقیر و توهین قرار نمیگیرد و فقط به اندازه جرمی که مرتکب شده است، متحمل کیفر میشود. معیار و ضابطه تعیین نوع و میزان مجازات، عدالت است یعنی مجازات پاداشی است که مجرم به دلیل ارتکاب جرم، استحقاق آن را پیدا میکند. به نظر میرسد نقدهایی بر این دیدگاه وارد است که به مهمترین آنها اشاره میگردد: | بر این اساس مجرم مورد تحقیر و توهین قرار نمیگیرد و فقط به اندازه جرمی که مرتکب شده است، متحمل کیفر میشود. معیار و ضابطه تعیین نوع و میزان مجازات، عدالت است یعنی مجازات پاداشی است که مجرم به دلیل ارتکاب جرم، استحقاق آن را پیدا میکند. به نظر میرسد نقدهایی بر این دیدگاه وارد است که به مهمترین آنها اشاره میگردد: | ||
۱. این دیدگاه فقط به جرم ارتکابی توجه دارد و به دنبال جبران بیعدالتی حاصل از آن است. در حالی که در فرایند کیفر عواملی از قبیل خصوصیات مجرم، توجه به اصلاح و بازسازی وی و نیز توجه به تأثیر مجازات در ایجاد نظم و امنیت اجتماعی، باید لحاظ شود. | |||
۲. معیار قرار دادن جرم ارتکابی برای تعیین نوع و مقدار مجازات، در همه موارد امکانپذیر نیست و نمیتوان مجازات را دقیقاً مانند جرم تعیین و اجراء کرد، فلذا شناخت مقتضای عدالت در چنین مواردی به سادگی امکانپذیر نیست و باید به ناچار عوامل دیگری غیر از ماهیت جرم ارتکابی را برای تعیین نوع و میزان مجازات مورد توجه قرار داد. | |||
۳. عدالت در نظر این دیدگاه فرشتهای است که چشم ندارد و شمشیر برنده ای در دست دارد که به مجرد وقوع جرم باید فرود آید و اختلال بوجود آمده در نظم اخلاقی جامعه را بازسازی کند و عدالت را دوباره بر قرار کند بدون اینکه کوچکترین انعطافی داشته باشد، فلذا عفو و عدم اجرای مجازات به هر دلیل که باشد ظلم و بی عدالتی محسوب میشود، در حالی که در فرایند مجازات در کنار عدالت اصلاح و تربیت و عفو نیز باید مورد توجه باشد.<ref>خسروشاهی، قدرت الله، فلسفه حقوق، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۷۹، ص۲۱۷.</ref> | ۳. عدالت در نظر این دیدگاه فرشتهای است که چشم ندارد و شمشیر برنده ای در دست دارد که به مجرد وقوع جرم باید فرود آید و اختلال بوجود آمده در نظم اخلاقی جامعه را بازسازی کند و عدالت را دوباره بر قرار کند بدون اینکه کوچکترین انعطافی داشته باشد، فلذا عفو و عدم اجرای مجازات به هر دلیل که باشد ظلم و بی عدالتی محسوب میشود، در حالی که در فرایند مجازات در کنار عدالت اصلاح و تربیت و عفو نیز باید مورد توجه باشد.<ref>خسروشاهی، قدرت الله، فلسفه حقوق، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۷۹، ص۲۱۷.</ref> | ||
== | == دیدگاه اصالت فایده == | ||
کاملترین و دقیقترین شکل سازمان یافته این تئوری همان است که از طرف جِرمی بنتام بنام تئوری مجازات عنوان گردید. بر اساس این تئوری مشروعیت اخلاقی مجازات مبتنی بر نتایج آن میباشد و قانون گذار باید با توجه به منافع عمومی و محاسبه مصالح و مفاسد به وضع قانون بپردازد. معیار صحت یا عدم صحت قانون نیز چیزی به غیر از نتایجی که بر آن مترتّب میشود نیست. عمدهترین این فواید و نتایج عبارتند از: | کاملترین و دقیقترین شکل سازمان یافته این تئوری همان است که از طرف جِرمی بنتام بنام تئوری مجازات عنوان گردید. بر اساس این تئوری مشروعیت اخلاقی مجازات مبتنی بر نتایج آن میباشد و قانون گذار باید با توجه به منافع عمومی و محاسبه مصالح و مفاسد به وضع قانون بپردازد. معیار صحت یا عدم صحت قانون نیز چیزی به غیر از نتایجی که بر آن مترتّب میشود نیست. عمدهترین این فواید و نتایج عبارتند از: | ||
# بازدارندگی، بازداشتن و جلوگیری از وقوع مجدد جرم در جامعه و جلوگیری از جرایم بعدی هدف اصلی مجازات است. | # بازدارندگی، بازداشتن و جلوگیری از وقوع مجدد جرم در جامعه و جلوگیری از جرایم بعدی هدف اصلی مجازات است. | ||
# جبران (تلافی)، جبران خسارت ناشی از جرم (مادی یا معنوی) نیز هدف دیگر اجرای مجازات است. | # جبران (تلافی)، جبران خسارت ناشی از جرم (مادی یا معنوی) نیز هدف دیگر اجرای مجازات است. | ||
بر این دیدگاه نیز اشکالاتی وارد است که به | بر این دیدگاه نیز اشکالاتی وارد است که به بعضی آنها اشاره میگردد: | ||
۱. نادیده گرفتن استحقاق مجرم و تکیه بر آثار و نتایج مطلوب در اعمال مجازات. عدالت کیفری را بشدت نسبی و سیال میکند و به نوبه خود میتواند خطر ناک باشد و مجرم را در معرض سختترین مجازتها قرار دهد. | |||
۲. همه جرایم با انگیزههای منفعت طلبانه انجام نمیشود تا مجرم بایک محاسبه دقیق میزان نفع مورد انتظار خود را با شدت مجازات احتمالی بسنجد و پس از آن صرفاً برای بدست آوردن منافع بیشتر مرتکب جرم شود. | |||
۳ـ به تجربه ثابت شده است که نسبت بین شدت مجازات و آمار جرایم لزوماً یک نسبت معکوس نیست و شاید تشدید مجازات موجب رسوخ روح خشونت و بی اعتنایی به قانون گردد فلذا هدف باز دارندگی این دیدگاه مورد تردید است.<ref>فلسفه حقوق، همان، ص۲۱۱.</ref> | ۳ـ به تجربه ثابت شده است که نسبت بین شدت مجازات و آمار جرایم لزوماً یک نسبت معکوس نیست و شاید تشدید مجازات موجب رسوخ روح خشونت و بی اعتنایی به قانون گردد فلذا هدف باز دارندگی این دیدگاه مورد تردید است.<ref>فلسفه حقوق، همان، ص۲۱۱.</ref> | ||
خط ۵۴: | خط ۵۹: | ||
بنابراین، نظام کیفری اسلام در عین حال که مجرم را مستحق مجازات میداند و تحقق عدالت کیفری را در حد امکان مورد توجه قرار میدهد، مجازاتهای خود را در راستای تحقق اهداف ارزشمند فردی و اجتماعی قرار میدهد و از تشریع و اعمال هر مجازات اهداف خاصی را پیگیری میکند بهمین دلیل در روایات اسلامی آمده است که اجرای یک حد از حدود الهی در زمین، از بارش چهل شبانه روز باران مفیدتر است.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۸، ابواب مقدمات حدود، باب ۱، حدیث ۵، ۴، ۳، ۲.</ref> | بنابراین، نظام کیفری اسلام در عین حال که مجرم را مستحق مجازات میداند و تحقق عدالت کیفری را در حد امکان مورد توجه قرار میدهد، مجازاتهای خود را در راستای تحقق اهداف ارزشمند فردی و اجتماعی قرار میدهد و از تشریع و اعمال هر مجازات اهداف خاصی را پیگیری میکند بهمین دلیل در روایات اسلامی آمده است که اجرای یک حد از حدود الهی در زمین، از بارش چهل شبانه روز باران مفیدتر است.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۸، ابواب مقدمات حدود، باب ۱، حدیث ۵، ۴، ۳، ۲.</ref> | ||
<span></span> | |||
== منابع == | == منابع == |