automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۰۱۱
ویرایش
ماه‌های حرام در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
مناسب است قبل از بیان احکام مربوط به ماه‌های حرام توضیحاتی پیرامون آیه فوق ذکر شود: | مناسب است قبل از بیان احکام مربوط به ماه‌های حرام توضیحاتی پیرامون آیه فوق ذکر شود: | ||
۱. منظور از ماه‌های دوازده‌گانه در آیهٔ مورد بحث ماه‌های قمری یعنی، [محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی، جمادی الاول، جمادی الثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذوالقعده و ذوالحجه می‌باشد. چرا که چهار ماه از آن‌ها ماه‌های حرام دانسته شده و از ضروریات است که اسلام چهار ماه از ماه‌های قمری (محرم، رجب، ذوالقعده و ذوالحجه] را حرام دانسته است نه از ماه‌های شمسی. | ۱. منظور از ماه‌های دوازده‌گانه در آیهٔ مورد بحث ماه‌های قمری یعنی، [محرم، صفر، ربیع الاول، ربیع الثانی، جمادی الاول، جمادی الثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذوالقعده و ذوالحجه می‌باشد. چرا که چهار ماه از آن‌ها ماه‌های حرام دانسته شده و از ضروریات است که اسلام چهار ماه از ماه‌های قمری (محرم، رجب، ذوالقعده و ذوالحجه] را حرام دانسته است نه از ماه‌های شمسی.<ref>ر. ک. طباطبائی، سیّد محمبد حسین، تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن، ج۹، قم: اسماعیلیان، پنجم، ۱۳۷۱، ص ۲۶۷.</ref> | ||
۲. منظور از «کتاب الله» ممکن است اشاره به قرآن کریم، یا سایر کتب آسمانی باشد، ولی با توجّه به جملهٔ «یوم خلق السماوات و الارض» مناسب تر این است که به معنای کتاب آفرینش و جهان هستی باشد.<ref>مکارم شیرازی ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، چ۷، تهران: دارالکتب الاسلامیه، نهم، ۱۳۶۶، ص۴۰۵.</ref> | ۲. منظور از «کتاب الله» ممکن است اشاره به قرآن کریم، یا سایر کتب آسمانی باشد، ولی با توجّه به جملهٔ «یوم خلق السماوات و الارض» مناسب تر این است که به معنای کتاب آفرینش و جهان هستی باشد.<ref>مکارم شیرازی ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، چ۷، تهران: دارالکتب الاسلامیه، نهم، ۱۳۶۶، ص۴۰۵.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
== الف) حرام بودن جنگ در این ماه‌ها == | == الف) حرام بودن جنگ در این ماه‌ها == | ||
قرآن کریم، در این خصوص در سورهٔ بقره می‌فرماید: {{قرآن|یَسْأَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِیهِ قُلْ قِتَالٌ فِیهِ کَبِیرٌ | قرآن کریم، در این خصوص در سورهٔ بقره می‌فرماید: {{قرآن|یَسْأَلُونَکَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِیهِ قُلْ قِتَالٌ فِیهِ کَبِیرٌ}}<ref>. سورهٔ بقره: ۲/۲۱۷.</ref> از تو درباره جنگ کردن در ماه حرام سؤال می‌کنند، بگو: «جنگ در آن (گناهی) بزرگ است» و معلوم است که اگر جنگ در این ماه حرام نمی‌بود از آن با عنوان گناه بزرگ یاد نمی‌شد. | ||
بعضی از مفسّران این جمله در سورهٔ توبه {{قرآن|فَلا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکُمْ}}<ref>سورهٔ توبه: ۹/۳۶.</ref> را ناظر به حکم مذکور می‌دانند؛ | بعضی از مفسّران این جمله در سورهٔ توبه {{قرآن|فَلا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکُمْ}}<ref>سورهٔ توبه: ۹/۳۶.</ref> را ناظر به حکم مذکور می‌دانند؛<ref>ر. ک. تفسیر نمونه، همان، ص۴۰۵–۴۰۶ و التفسیر الکاشف، همان، ص۴۰.</ref> چنان‌که مرحوم علّامه طباطبایی (ره) در تفسیر آن می‌فرمایند: جمله «فَلا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکُمْ» هر چند بر حسب اطلاق لفظش نهی از هرگونه ظلم و گناه است ولی سیاق آیه دلالت دارد که مهمّ‌ترین مقصود این جمله نهی از جنگ کردن در ماه‌های حرام است.<ref>المیزان، همان، ص۲۶۹.</ref> | ||
البتّه این حکم تا وقتی است که دشمن به سرزمین اسلامی و مسلمانان تعرضی نداشته باشد و گرنه طبق این آیهٔ سورهٔ بقره مسلمانان برای دفاع از خود و سرزمین خود باید مقابله به مثل کنند: {{قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی | البتّه این حکم تا وقتی است که دشمن به سرزمین اسلامی و مسلمانان تعرضی نداشته باشد و گرنه طبق این آیهٔ سورهٔ بقره مسلمانان برای دفاع از خود و سرزمین خود باید مقابله به مثل کنند: {{قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی}}<ref>. سورهٔ بقره: ۲: ۱۹۴.</ref> ماه حرام در برابر ماه حرام. (اگر دشمنان، احترام آن را شکستند، و با شما جنگیدند، شما نیز حق دارید مقابله به مثل کنید) و تمام حرام‌ها (قابل) قصاص است و (به‌طور کلی) هر کسی به شما تجاوز کرد همانند آن بر او تعدی کنید. | ||
آنچه در مورد حکم جنگ در ماه‌های حرام ذکر شد، در بعضی کتب فقهی نیز آمده است. | آنچه در مورد حکم جنگ در ماه‌های حرام ذکر شد، در بعضی کتب فقهی نیز آمده است.<ref>ر. ک. طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمدتقی کشفی، ج۲، بی جا: المکتبه المرتضویه، ۱۳۸۷ هـ ق، ص ۳، ابن ادریس، حلی، السرائر، ج۲ قم، مؤسسه النشر الاسلامی، دوّم، ۱۴۱۱ هـ ق، ص ۸.</ref> مرحوم صاحب جواهر اظهار کرده‌اند که به مخالفتی از فقها در این حکم برخورد نکرده‌اند؛ عبارت ایشان چنین است: «و یحرم الغزو فی اشهر الحرم و هی رجب و ذوالقعده و ذوالحجه و المحرم الا ان یبدأ الخصم او یکون ممن لا یری للاشهر الحرم حرمه بلا خلاف اجده فی شیء من ذلک<ref>نجفی، محمّدحسن، جواهر الکلام، تحقیق شیخ عباس قوچانی، ج۲۱ تهران: دارالکتب الاسلامیه، سوّم، ۱۳۶۷، ص۳۲.</ref>؛ جنگ در ماه‌های حرام ـ که عبارتند از: رجب، ذوالقعده، ذوالحجه و محرم ـ حرام است؛ مگر آن که دشمن شروع به جنگ کند، یا این که حرمتی برای ماه‌های حرام قائل نباشد؛ و مخالفتی (از فقها) در این باره نیافتم.» | ||
== ب) تشدید مجازات قتل در این ماه‌ها == | == ب) تشدید مجازات قتل در این ماه‌ها == | ||
انسان آفریده، دارای ارزش و کرامت است: {{قرآن|وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلا<ref>. سورهٔ اسراء: ۱۷/۷۰.</ref> و کسی حق ندارد بدون وجه شرعی (به ناحق) به او تعرض کند؛ و خصوصاً کشتن او از منظر قرآن کریم به قدری زشت است که کشتن یک تن به منزله کشتن تمام انسان‌ها می‌باشد.<ref>. ر.ک. مائده/۳۲.</ref> | انسان آفریده، دارای ارزش و کرامت است: {{قرآن|وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلا}}<ref>. سورهٔ اسراء: ۱۷/۷۰.</ref> و کسی حق ندارد بدون وجه شرعی (به ناحق) به او تعرض کند؛ و خصوصاً کشتن او از منظر قرآن کریم به قدری زشت است که کشتن یک تن به منزله کشتن تمام انسان‌ها می‌باشد.<ref>. ر.ک. مائده/۳۲.</ref> | ||
و اگر این قتل در یکی از ماه‌های حرام انجام گیرد گذشته از کیفر اخروی آن در صورت عمدی بودن و عدم توبه، مجازات دنیوی آن هم سنگین تر از قتل در ماه‌های غیرحرام می‌باشد و موجب افزایش دیه و کفاره می‌شود. | و اگر این قتل در یکی از ماه‌های حرام انجام گیرد گذشته از کیفر اخروی آن در صورت عمدی بودن و عدم توبه، مجازات دنیوی آن هم سنگین تر از قتل در ماه‌های غیرحرام می‌باشد و موجب افزایش دیه و کفاره می‌شود. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
بنا به نظر فقهای بزرگ شیعه، اگر کسی در یکی از ماه‌های حرام (رجب، ذوالقعده، ذوالحجه و محرم) مرتکب قتل شود، باید علاوه بر دیهٔ کامل، یک سوّم دیهٔ کامل را به عنوان جریمه بپردازد.<ref>. ر.ک. موسوی خمینی، سیّد روح الله، تحریرالوسیله، چ۲، قم: دارالعلم، دوّم، بی تا، ص۵۵۸، جواهر الکلام، همان، ج۴۳، ص۲۶، خویی، سیّدابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، قم: دارالهادی، ۳۹۶ هـ ق، ج۲، ص۲۰۰، و شیخ مفید، المقنعه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۰، ص۷۴۳.</ref> و بعضی از علما این مسئله را مورد اتّفاق فقها می‌دانند<ref>ر. ک. انصاری، محمّدعلی، الموسوعه الفقهیه المیسره، ج۳، قم: مجمع الکفر الاسلامی، ۱۴۱۵ هـ ق، ص ۳۷۷.</ref> و بلکه مرحوم صاحب جواهر (ره) آن را اجماعی می‌دانند.<ref>ر. ک. جواهرالکلام، همان، ج۴۳، ص۲۶.</ref> و نیز بعضی از فقها معتقدند در خصوص این مسئله فرقی بین قتل عمدی و غیرعمدی وجود ندارد.<ref>ر. ک. الموسوعه الفقهیه المیسره، همان، ص۳۷۷، مبانی تکمله المنهاج، همان.</ref> | بنا به نظر فقهای بزرگ شیعه، اگر کسی در یکی از ماه‌های حرام (رجب، ذوالقعده، ذوالحجه و محرم) مرتکب قتل شود، باید علاوه بر دیهٔ کامل، یک سوّم دیهٔ کامل را به عنوان جریمه بپردازد.<ref>. ر.ک. موسوی خمینی، سیّد روح الله، تحریرالوسیله، چ۲، قم: دارالعلم، دوّم، بی تا، ص۵۵۸، جواهر الکلام، همان، ج۴۳، ص۲۶، خویی، سیّدابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، قم: دارالهادی، ۳۹۶ هـ ق، ج۲، ص۲۰۰، و شیخ مفید، المقنعه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۰، ص۷۴۳.</ref> و بعضی از علما این مسئله را مورد اتّفاق فقها می‌دانند<ref>ر. ک. انصاری، محمّدعلی، الموسوعه الفقهیه المیسره، ج۳، قم: مجمع الکفر الاسلامی، ۱۴۱۵ هـ ق، ص ۳۷۷.</ref> و بلکه مرحوم صاحب جواهر (ره) آن را اجماعی می‌دانند.<ref>ر. ک. جواهرالکلام، همان، ج۴۳، ص۲۶.</ref> و نیز بعضی از فقها معتقدند در خصوص این مسئله فرقی بین قتل عمدی و غیرعمدی وجود ندارد.<ref>ر. ک. الموسوعه الفقهیه المیسره، همان، ص۳۷۷، مبانی تکمله المنهاج، همان.</ref> | ||
آیت الله خویی (ره) دربارهٔ این مسئله سخن جامعی دارند، ایشان می‌فرمایند: «دیهٔ قتل در ماه‌های حرام ـ عمدی و غیرعمدی آن ـ دیهٔ کامل و یک سوّم آن است؛ و اختلافی بین فقها در این مسئله نیست بلکه در عبارات | آیت الله خویی (ره) دربارهٔ این مسئله سخن جامعی دارند، ایشان می‌فرمایند: «دیهٔ قتل در ماه‌های حرام ـ عمدی و غیرعمدی آن ـ دیهٔ کامل و یک سوّم آن است؛ و اختلافی بین فقها در این مسئله نیست بلکه در عبارات عده ای از فقها ادّعای اجماع نیز شده است و تعدادی از روایات بر آن دلالت می‌کند؛ یکی از آن‌ها روایت صحیحه کلیب اسدی است که گوید از امام صادق(ع) پرسیدم دیهٔ مردی (شخصی) که در ماه حرام کشته شود چیست (و چه مقدار است)؟ حضرت فرمودند: «دیه و ثلث» یک دیهٔ کامل به اضافه یک سوّم آن، است و….<ref>مبانی تکمله المنهاج، همان.</ref> | ||
== ۲. روزهٔ کفاره == | == ۲. روزهٔ کفاره == | ||
مجازات و تنبیه دیگری که برای کسی که در ماه حرام کسی را بکشد، ذکر شده است این است که او (قاتل) علاوه بر پرداخت دیهٔ کامل و یک سوّم آن، باید به عنوان کفارهٔ دو ماه پی در پی روزه بگیرد.<ref>ر. ک. الموسوعه الفقهیه المیسره، همان.</ref> هر چند در مورد کیفیّت آن اختلاف است و سه نظر دربارهٔ آن ذکر شده است که جهت رعایت اختصار از ذکر آن‌ها خودداری می‌شود.<ref>ر. ک. همان، ص۳۷۷–۳۷۸.</ref> | مجازات و تنبیه دیگری که برای کسی که در ماه حرام کسی را بکشد، ذکر شده است این است که او (قاتل) علاوه بر پرداخت دیهٔ کامل و یک سوّم آن، باید به عنوان کفارهٔ دو ماه پی در پی روزه بگیرد.<ref>ر. ک. الموسوعه الفقهیه المیسره، همان.</ref> هر چند در مورد کیفیّت آن اختلاف است و سه نظر دربارهٔ آن ذکر شده است که جهت رعایت اختصار از ذکر آن‌ها خودداری می‌شود.<ref>ر. ک. همان، ص۳۷۷–۳۷۸.</ref> | ||
هر | هر مقلدی در صورت نیاز به این مسئله، باید مطابق فتوای مرجع تقلید خودش عمل نماید. | ||
یادآوری: دو مسألهٔ ذکر شده در مورد قتل در ماه حرام را، فقها به پیروی از روایاتی که بر آن‌ها دلالت می‌کنند،<ref>ر. ک. حر عاملی، وسائل الشیعه، تحقیق شیخ محمّد رازی، ج۱۹، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی تا، ص۱۴۹–۱۵۰ و نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج۱۸، قم: مؤسسه آل البیت(ع)، لاحیاء التراث، اوّل، ۱۴۰۷ هـ ق، ص۲۹۹.</ref> ذکر کرده‌اند: که یک روایت در مورد زیاد شدن دیهٔ قتل در این ماه‌ها ذکر شد و برای تکمیل بحث یک روایت هم در خصوص روزهٔ کفارهٔ قتل، در این ماه‌ها ذکر می‌شود: زراره گوید: «شنیدم امام باقر(ع) می‌فرمود: «اذا قتل الرجل فی شهر حرام صام شهرین مقتابعین من اشهر الحرم<ref>وسائل الشیعه، همان، ص۱۵۰.</ref>؛ اگر کسی در ماه حرام کسی را بکشد باید دو ماه پی در پی از ماه‌های حرام، روزه بگیرد.» | یادآوری: دو مسألهٔ ذکر شده در مورد قتل در ماه حرام را، فقها به پیروی از روایاتی که بر آن‌ها دلالت می‌کنند،<ref>ر. ک. حر عاملی، وسائل الشیعه، تحقیق شیخ محمّد رازی، ج۱۹، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی تا، ص۱۴۹–۱۵۰ و نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، ج۱۸، قم: مؤسسه آل البیت(ع)، لاحیاء التراث، اوّل، ۱۴۰۷ هـ ق، ص۲۹۹.</ref> ذکر کرده‌اند: که یک روایت در مورد زیاد شدن دیهٔ قتل در این ماه‌ها ذکر شد و برای تکمیل بحث یک روایت هم در خصوص روزهٔ کفارهٔ قتل، در این ماه‌ها ذکر می‌شود: زراره گوید: «شنیدم امام باقر(ع) می‌فرمود: «اذا قتل الرجل فی شهر حرام صام شهرین مقتابعین من اشهر الحرم<ref>وسائل الشیعه، همان، ص۱۵۰.</ref>؛ اگر کسی در ماه حرام کسی را بکشد باید دو ماه پی در پی از ماه‌های حرام، روزه بگیرد.» | ||