پرش به محتوا

درخت زقوم: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۶۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۳ ژانویهٔ ۲۰۲۱
تکمیل و بارگزاری
(بارگزاری اولیه)
 
(تکمیل و بارگزاری)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
درخت زقّوم چه نوع درختي و ميوه آن چيست؟ آيا جهنّم را مي‎پوشاند؟
درخت زقوم چه نوع درختي و ميوه آن چيست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
همان‎گونه كه انسان در اين جهان داراي دوگونه اعمال قلبي و روحي و اعمال جسمي و مادّي است به تصريح آيات و روايات به حسب دو جنبه بودن معاد به صورت جسماني و روحاني، پاداش‎ها و عذاب‎ها در قيامت نيز به دو صورت روحاني و جسماني هستند كه مي‎تواند مايه لذّت و يا سبب عذاب جسم بوده و حتّي تأثيراتي در روح مي‎گذارد. قرآن در اين‎باره براي تربيت و برحذر داشتن از اعمال ناشايسته، با اعلام هشدار به مجرمان به بيان كيفيّت غذاها و نوشيدني‎هاي دوزخيان مي‎پردازد؛ چنان‎كه در آيات ۶۲ صافات و ۴۳ دخان و ۵۲ واقعه مي‎فرمايد: {{قرآن|إِنَّ شَجَرَه الزَّقُّومِ طَعامُ الْأَثِيمِ}}<ref>دخان/ ۴۳ـ۴۶.</ref> {{قرآن|أَ ذلِكَ خَيْرٌ نُزُلاً أَمْ شَجَرَه الزَّقُّومِ إِنَّها شَجَرَه تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ طَلْعُها كَأَنَّهُ رُؤُسُ الشَّياطِينِ}}<ref>صافات/ ۶۲ـ۶۶.</ref> {{قرآن|لآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ}}<ref>واقعه/ ۵۲.</ref>.
'''درخت زقوم''' در [[قرآن]]، به معنای درختی است که در قعر [[جهنم]] می‌روید و غذای گروهی از دوزخیان است. درخت زقوم سه مرتبه در قرآن آمده است. وعده درخت زقوم در قرآن، به گناه دوستان داده شده و عذاب سختی در خوردن آن بیان گردیده است. میوه درخت زقوم از جهت زشتی و بدمنظر بودن به سرهای شیاطین تشبیه شده است.
==معنای لغوی و اصطلاحی==
واژه زقّوم از مادّه «زقم» به معناي بلعيدن است. برخي گفته‎اند: اين واژه از [[حبشه]] به محيط اعراب آمده است. در هر صورت نام گياهي بدمنظر، تلخ، خشن، ناگوار، بدبو، بدطعم و سمّي است و وقتي به بدن اصابت كند متورّم مي‎شود و داراي برگ‎هاي كوچكي است.<ref>الطبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، بيروت، داراحياء التراث العربي، ۱۳۷۹ق، ج۵، ص۲۲۰.</ref>


واژه زقّوم از مادّه «زقم» به معناي بلعيدن است. برخي گفته‎اند: اين واژه از حبشه به محيط اعراب آمده است. در هر صورت نام گياهي بدمنظر، تلخ، خشن، ناگوار، بدبو، بدطعم و سمّي است و وقتي به بدن اصابت كند متورّم مي‎شود و داراي برگ‎هاي كوچكي است؛<ref>الطبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، بيروت، داراحياء التراث العربي، ۱۳۷۹ق، ج۵، ص۲۲۰.</ref> در قعر جهنّم مي‎رويد و طعام ويژه گروهي از دوزخيان است. مرحوم راغب در كتاب مفردات معتقد است كه زقّوم به معناي هرگونه غذاي تنفّرآميز دوزخيان است.<ref>راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دارالکاتب، مادّه زقّوم.</ref> بعضي از مفسّران گفته‎اند هنگامي كه اين واژه از قرآن نازل شد، جمعي از كفّار قريش گفتند ما گياهي به نام زقّوم سراغ نداريم؛ مردي از آفريقا بر آنها وارد شد، از او سؤال كردند آيا زقّوم را مي‎شناسي؟ او گفت اين لغت نزد ما به معناي كره و خرما است! هنگامي كه اين معنا به ابوجهل رسيد از روي استهزاء به كنيز خود گفت: زقّمينا يعني زقّوم ما را بياور!‌ منظورش كره و خرما بود؛ بعد به يارانش گفت: شما هم زقّوم بخوريد، اين همان چيزي است كه محمّد ما را به آن تهديد مي‎كند، گمان مي‎برد آتش درخت مي‎روياند در حالي كه آتش سوزاننده درخت است.<ref>الطوسي، حسن بن علي، التبيان، قم، مكتب العلوم الاسلامي، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۱.</ref> اين معنا سبب شده كه برخي از لغوي‎ها و مفسّران به گمان اين‎كه تفسير مذكور جدّي و واقعي است يكي از معاني زقّوم را همين معنا مي‎دانند چنان‎كه در كتاب لسان‎العرب از جوهري نقل شده كه:‌ زقّوم اسم غذايي است براي عرب‎ها كه در آن خرما و كره باشد.<ref> . طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، تهران، دارالکتب الاسلامي، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۱.</ref> در كتاب الميزان آمده كه سور صافات سه ويژگي شجره زقّوم را بيان مي‎كند: اوّل اين‎كه طعام گناه دوستان است ـ دوّم اين‎كه چون سرب و يا مس گداخته است ـ سوّم اين‎كه در درون شكم‎ها چون آب جوش غل مي‎زند.<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، چاپ گلشن، ۱۳۶۳ ش، ج۱۸، ص۲۳۸.</ref> امثال معاويه‎ها غافلند كه اصول حاكم بر جهان آخرت با اصول حاكم بر اين دنيا تفاوت بسيار دارد؛ گياه يا درختي كه از قعر جهنم مي‎رويد به رنگ جهنّم بوده و در شرايط دوزخي پرورش مي‎يابد كه اين تعجّبي ندارد مگر زنده ماندن انسان دوزخي در دوزخ يا در بهشت عجيب نيست؛ و يا ساير عجايبي ديگر همانند وجود سبزه و چمن و گياه در قعر اقيانوس‎ها تعجب ندارد؟ به هر حال خداوند هر كاري را بخواهد، انجام مي‎دهد. امّا تشبيه شكوفه‎هاي درخت زقوم به سرهاي شياطين كه سمبل زشتي و بدي است نوعي تشبيه است و مي‎رساند كه اين درخت علاوه بر ويژگي‎ها و اثرات ضرربخش آن، داراي ظاهري بسيار بد منظر و زشت است كما اين‎كه در عرف مردم هم در مورد زيبايي‎ها به فرشته مثال مي‎زنند و حال آن‎كه آن را نديده‎اند و عموماً‌ اين‎ها تشبيهاتي رسا و گويا مي‎باشند.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، تفسير موضوعي پيام قرآن، مدرسه الامام علي بن ابيطالب، زمستان ۱۳۷۴ ش، ج۶.</ref>
زقوم در اصطلاح قرآنی نام درختی است که در قعر جهنّم مي‎رويد و طعام ويژه گروهي از دوزخيان است. مرحوم راغب در كتاب مفردات معتقد است كه زقّوم به معناي هرگونه غذاي تنفّرآميز دوزخيان است.<ref>راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دارالکاتب، مادّه زقّوم.</ref>
 
==در قرآن==
نام زقوم در ۳ آیه از آیات قرآن آورده شده است:
* {{قرآن|إِنَّ شَجَرَه الزَّقُّومِ|۴۳|طَعامُ الْأَثِيمِ|۴۴|ترجمه=همانا درخت زقوم غذای گنهکاران است|سوره=دخان|آیه=۴۳ و ۴۴}}
* {{قرآن|أَ ذلِكَ خَيْرٌ نُزُلاً أَمْ شَجَرَه الزَّقُّومِ|ترجمه=آیا این پذیرایی (و مقام عالی) بهتر است یا درخت زقّوم جهنم؟|سوره=صافات|آیه=۶۲}}
* {{قرآن|لآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ|ترجمه=از درخت زقّوم تلخ دوزخ البته خواهید خورد.|سوره=واقعه|آیه=۵۲}}
 
یکی از عذاب‌های [[جهنم]]، اطعام از درخت زقوم معرفی شده است. این درخت بنابر آنچه در آیات آمده است دارای ۳ ویژگی می‌باشد. اول اینکه طعام گناه دوستان است. دوم اینکه مانند سرب و مس گداخته است که آن دو نیز از غذای دوزخیان است. سوم اینکه در درون شک‌ها چون آب جوش، غل می‌زند.<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، چاپ گلشن، ۱۳۶۳ ش، ج۱۸، ص۲۳۸.</ref>
 
میوه‌های درخت زقوم، در ادامه [[سوره صافات]]، تشبیه به سرهای شیاطین شده است. {{قرآن|طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ|میوه‌اش گویی سرهای شیاطین است.|سوره=صافات|آیه=۶۵}}. وجه شباهت میوه درخت زقوم به سرهای شیاطین، این است که این درخت علاوه بر ويژگي‎ها و اثرات ضرربخش آن، داراي ظاهري بسيار بد منظر و زشت است. همانطور که مردم در مورد زيبايي‎ها به [[فرشته]] مثال مي‎زنند در حالی که آن را نديده‎اند. این گونه تشابیه رسا و گويا مي‎باشند.<ref>مكارم شيرازي، ناصر، تفسير موضوعي پيام قرآن، مدرسه الامام علي بن ابيطالب، زمستان ۱۳۷۴ ش، ج۶.</ref>
 
==زقوم به معنای کره و خرما!==
بعضي از مفسّران نقل کرده‌اند که هنگامي كه اين واژه نازل شد، جمعي از كفّار [[قريش]] گفتند ما گياهي به نام زقّوم سراغ نداريم؛ مردي از آفريقا بر آنها وارد شد، از او سؤال كردند آيا زقّوم را مي‎شناسي؟ او گفت اين لغت نزد ما به معناي كره و خرما است! هنگامي كه اين معنا به [[ابوجهل]] رسيد از روي استهزاء به كنيز خود گفت: {{عربی|زقّمينا|ترجمه=زقّوم ما را بياور}} منظورش كره و خرما بود؛ بعد به يارانش گفت: شما هم زقّوم بخوريد، اين همان چيزي است كه [[محمد(ص)]] ما را به آن تهديد مي‎كند، گمان مي‎برد آتش، درخت مي‎روياند در حالي كه آتش سوزاننده درخت است.<ref>الطوسي، حسن بن علي، التبيان، قم، مكتب العلوم الاسلامي، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۱.</ref> اين معنا سبب شده كه برخي از لغوي‎ها و مفسّران به گمان اين‎كه تفسير مذكور جدّي و واقعي است يكي از معاني زقّوم را همين معنا مي‎دانند چنان‎كه در كتاب لسان‎العرب از جوهري نقل شده كه:‌ زقّوم اسم غذايي است براي عرب‎ها كه در آن خرما و كره باشد.<ref>طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، تهران، دارالکتب الاسلامي، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۰۱.</ref>  
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}


خط ۱۸: خط ۳۳:
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =  
  | شناسه = شد
  | تیترها =  
  | تیترها = شد
  | ویرایش =  
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =  
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =  
  | نمایه =  
  | نمایه =  
  | تغییر مسیر =  
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =  
  | بازبینی =  
  | بازبینی =  
  | تکمیل =  
  | تکمیل =  
  | اولویت =  
  | اولویت = ج
  | کیفیت =  
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
automoderated
۱٬۲۷۴

ویرایش